Οι δανειστές των κρατών και η απειλή των ομολόγων

analyst

Η επιτυχία της εξόδου της Ελλάδας στις αγορές θεωρείται βέβαιη, με μεγάλες πιθανότητες να διαμορφωθεί το επιτόκιο κάτω από το 4%, λόγω της ασφάλειας που προσφέρεται – ενώ το επόμενο παγκόσμιο κραχ μάλλον θα προέλθει από τη φούσκα στα ομόλογα.

του Άρη Οικονόμου

Άρθρο

Μία από τις πλέον συχνές απορίες που εκφράζονται είναι σε ποιόν χρωστούν τα κράτη – γνωρίζοντας ότι όλα είναι χρεωμένα. Στα πλαίσια αυτά, το γράφημα που ακολουθεί δίνει τις απαντήσεις για ορισμένες χώρες – ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει και στις υπόλοιπες.

Επεξήγηση γραφήματος: Πιστωτές των ανεπτυγμένων οικονομιών στα τέλη του 2016 ως ποσοστό επί του συνόλου. Ξένοι «θεσμικοί» (μαύρη στήλη), Εγχώρια κεντρική τράπεζα (γαλάζια), Ξένες τράπεζες (γκρίζα), Εγχώριες τράπεζες (κόκκινη), Ξένοι μη τραπεζικοί επενδυτές (πράσινη), Εγχώριοι μη τραπεζικοί επενδυτές (μπλε). Από αριστερά: Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Αυστραλία, Γαλλία, Γερμανία, Φινλανδία, Σλοβενία, Αυστρία, Η.Π.Α.. Ολλανδία, Βέλγιο, Νορβηγία, Καναδάς, Σουηδία, Μ. Βρετανία, Δανία, Ιταλία, Νέα Ζηλανδία, Ελβετία, Ιαπωνία, Κορέα, Τσεχία.

.

Περαιτέρω, μέσω των πακέτων ποσοτικής διευκόλυνσης (QE), μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση οι κεντρικές τράπεζες διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο στην αγορά ομολόγων – όπου, για παράδειγμα, η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας έχει στην ιδιοκτησία της το 40% των χρεών της χώρας. Αντίθετα, στην Ελβετία η κεντρική τράπεζα κατέχει ελάχιστα κρατικά ομόλογα – αφού επεμβαίνει στις διεθνείς αγορές για να μειώσει την ισοτιμία του νομίσματος της, αγοράζοντας ξένα πάγια περιουσιακά στοιχεία, ενώ τα επιτόκια της χώρας είναι αρνητικά χωρίς τη βοήθεια της.

Ιδιαίτερα μεγάλο είναι το μερίδιο των ξένων πιστωτών στις μικρές χώρες της Ευρωζώνης, οι οποίες ουσιαστικά δεν διαθέτουν μία δική τους κεντρική τράπεζα – με την Ελλάδα να ευρίσκεται στην κορυφή των κρατών που τα ομόλογα τους κατέχονται από ξένους κρατικούς πιστωτές («θεσμικούς» οργανισμούς – EFSF, ESM, ΔΝΤ κλπ.).

Σε πολλές χώρες κυριαρχούν στις αγορές ομολόγων οι εγχώριες τράπεζες, με την Τσεχία να εξαρτάται σε μεγαλύτερο βαθμό από τις τράπεζες της (35%), ακολουθούμενη από την Αυστραλία (31%) – γεγονός που αποτελεί έναν ακόμη κίνδυνο για την οικονομία της, επί πλέον στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά της. Στην Ιταλία και στην Ισπανία το ποσοστό των εγχωρίων τραπεζών, όσον αφορά την κρατική χρηματοδότηση, μειώθηκε στο 29% και 28% αντίστοιχα – λόγω των αγορών της ΕΚΤ, στα πλαίσια του QE.

Η Ελλάδα τώρα επιχειρεί την έξοδο της στις αγορές, η οποία κατά την άποψη μας θα στεφθεί με μεγάλη επιτυχία – αφού υπάρχουν πάρα πολλά χρήματα διαθέσιμα λόγω των πακέτων των κεντρικών τραπεζών. Για παράδειγμα, οι γερμανικές τράπεζες έχουν γεμάτα τα θησαυροφυλάκια τους με μετρητά, αφού εάν τα καταθέσουν στην ΕΚΤ πληρώνουν, λόγω των αρνητικών επιτοκίων (πηγή). Ενδιαφέρουσα είναι εν προκειμένω η είδηση ότι, η Γερμανία εξοικονομεί 240 δις € λόγω της πολιτικής της ΕΚΤ – οπότε έχει κάθε λόγο να μην επιθυμεί την καταπολέμηση της κρίσης των άλλων χωρών της Ευρωζώνης (πηγή).

Η επιτυχία της Ελλάδας θεωρείται βέβαιη για πολλούς άλλους λόγους – μεταξύ των οποίων η ασφάλεια που παρέχουν τα ομόλογα της συγκριτικά με τις άλλες χώρες λόγω του αγγλικού δικαίου, η πολύ μεγαλύτερη απόδοση τους (επιτόκιο), το μαξιλάρι της τρίτης δανειακής σύμβασης, από την οποία έχει να εισπράξει ακόμη 46 δις € κοκ. Λογικά λοιπόν το επιτόκιο δανεισμού της θα πρέπει να διαμορφωθεί κάτω από το 4% – εκτός εάν οι επενδυτές φοβηθούν τυχόν πολιτικά ρίσκα, κάτι που ίσως συμβεί.

Οποιοδήποτε επιτόκιο πάντως άνω του 4% θα ήταν κατά τη γνώμη μας πλήρης αποτυχία, αφού τα νέα ομόλογα θα αντικαταστήσουν αυτά του Σαμαρά, τα οποία είχαν απόδοση περί το 4,95% σε μία πολύ πιο δύσκολη εποχή, όπου δεν υπήρχε το πρόγραμμα της ΕΚΤ (QE) – ενώ το μοναδικό κέρδος που θα μπορούσε να έχει η χώρα είναι η διαφορά του επιτοκίου με τότε. Ενδεχομένως βέβαια να πρόκειται για ένα στημένο παιχνίδι, με την έννοια πως τα ομόλογα έχουν ήδη συμφωνηθεί να αγοραστούν από τις ανάδοχες τράπεζες και τις ελληνικές με προκαθορισμένο επιτόκιο – κάτι που ελπίζουμε να μη συμβαίνει.

Το χαμηλό επιτόκιο βέβαια δεν θα βοηθήσει ιδιαίτερα την Ελλάδα, αφού μπορεί να δανεισθεί από τον ESM με περίπου 1%. Θα ωφελήσει όμως τις εμπορικές τράπεζες, επειδή το επιτόκιο δανεισμού τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από αυτό του κράτους τους. Με δεδομένο όμως το ότι έχουν πλέον αφελληνισθεί, ωφελημένοι θα είναι οι ξένοι μέτοχοι τους – όπως άλλωστε θα συμβαίνει στο μέλλον, αφού η χώρα αλλάζει σταδιακά ιδιοκτήτες.

Όσον αφορά την ανάπτυξη, χωρίς την οποία δεν υπάρχει μέλλον για τους Έλληνες, ασφαλώς δεν θα βοηθήσει καθόλου ο νέος δανεισμός – αφού πρόκειται μόνο για την ανακύκλωση των παλαιοτέρων δανείων. Εκτός αυτού, σε μία χώρα με δημόσιο χρέος στο 180% του ΑΕΠ της, με ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό στο 150%, με μία ζήτηση που συνεχώς συρρικνώνεται ακόμη και στα Σούπερ Μάρκετ (τρόφιμα), καθώς επίσης με αστρονομικούς φορολογικούς συντελεστές, δεν επενδύει κανένας – απλά ορισμένοι αγοράζουν ότι βρεθεί σε εξευτελιστικές τιμές, με στόχο τη μελλοντική κερδοσκοπία.

Ολοκληρώνοντας, οφείλουμε να σημειώσουμε πως το επόμενο παγκόσμιο κραχ, το οποίο είναι φυσικά νομοτελειακό ανά δέκα περίπου έτη, αφού αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο του καπιταλιστικού συστήματος για τη διόρθωση των διαστρεβλώσεων του (φούσκες κλπ.), πιθανότατα θα προκληθεί από τα ομόλογα – στις αγορές των οποίων έχουν δημιουργηθεί φούσκες άνευ προηγουμένου.

Αυτό άλλωστε αναφέρει η Τράπεζα της Αγγλίας (πηγή), φοβούμενη τις μαζικές πωλήσεις ομολόγων (sell off). Από την πλευρά αυτή ίσως είναι σωστό που πουλάει η Ελλάδα ομόλογα, κρατώντας τη ρεζέρβα των 46 δις € από την τρίτη δανειακή σύμβαση – αφού τυχόν κραχ θα τη βρει σε μία πάρα πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση.