Ανθεκτικές Καινοτομίες: Εργαλείο Μεταρρύθμισης και Διατηρήσιμης Ανάπτυξης

analyst

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ανταγωνιστικότητας, την τελευταία δεκαετία η Ελλάδα έπεσε από τη θέση 65 στη θέση 86 της παγκόσμιας κατάταξης. Την ίδια περίοδο (2007–2017) η ανταγωνιστικότητα της Κύπρου έπεσε από την 49η θέση στην 83η θέση. Σε ένα μόνο χρόνο η ανταγωνιστικότητα της Κύπρου διολίσθησε από την 65η θέση το 2016 στην 83η θέση το 2017. Οι επιδόσεις της Ελλάδας και της Κύπρου στον δείκτη-κλειδί «ικανότητα για καινοτομία» (capacity for innovation) είναι επίσης πολύ χαμηλές (98η και 119η θέση αντίστοιχα στην παγκόσμια κατάταξη για την περίοδο 2016–2017).

Η παραδοξότητα του κυπριακού μνημονίου είναι ότι όταν η Κύπρος εξήλθε από το πρόγραμμα στήριξης –τέλος Μαρτίου 2016– η ανταγωνιστικότητα κατέγραψε αρνητικό ρεκόρ δεκαετίας, ενώ ο δείκτης «ικανότητα για καινοτομία» σημείωσε ιστορικό χαμηλό (σύμφωνα πάντα με το Παγκόσμιο Δείκτη Ανταγωνιστικότητας 2016–2017).

Η αποτελεσματικότητα της όποιας μεταρρύθμισης αντικατοπτρίζεται στις εκατοντάδες μικροοικονομικούς και μακροοικονομικούς δείκτες που συνθέτουν την εθνική ανταγωνιστικότητα. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, τα προγράμματα στήριξης απέτυχαν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και να οδηγήσουν σε διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Σύμφωνα με την Έκθεση του ΟΟΣΑ για την Αειφόρο Διακυβέρνηση 2016, στο δείκτη απόδοσης των τριών διαστάσεων της βιωσιμότητας –οικονομική ανάπτυξη, προστασία του περιβάλλοντος και κοινωνικές πολιτικές– η Κύπρος κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις μαζί με την Τουρκία, το Μεξικό και την Ελλάδα.

Η ανταγωνιστικότητα και η καινοτομία αποτελούν την κινητήριο δύναμη της διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης. Αντίθετα, η κυκλική ανάπτυξη οφείλεται στις συγκυρίες της συγκεκριμένης περιόδου.

Η αρχιτεκτονική των Μνημονίων τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο ήταν λάθος από την αρχή – η μεταρρύθμιση δεν θεμελιώθηκε στην καινοτομία, τον ακρογωνιαίο λίθο της ανάπτυξης. Οι συνταγές της Τρόικα στηρίχτηκαν σε γραφειοκρατικές προσεγγίσεις και πολιτικές λιτότητας που εμβάθυναν την ύφεση.

Η υστέρηση της Ελλάδας και της Κύπρου στον κεντρικό άξονα της καινοτομίας επηρεάζει αρνητικά πολλές κρίσιμες για την ανάπτυξη παραμέτρους: γραφειοκρατία, αποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, διευκόλυνση του επιχειρείν, οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων, προσέλκυση επενδύσεων, συνεργασία πανεπιστημίων–βιομηχανίας, ποιότητα επαγγελματικού μάνατζμεντ, διαρροή επιστημονικού δυναμικού, διεύρυνση των ανισοτήτων, διαφάνεια, διαφθορά, αξιοκρατία, λογοδοσία της εκτελεστικής εξουσίας κ.ά.

Η καινοτομία:

1. Δημιουργεί νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, νέες βιομηχανίες, νέες αγορές και νέες θέσεις εργασίας,.
2. Βελτιώνει την αποδοτικότητα και την παραγωγικότητα.
3. Παράγει σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερο κόστος.
4. Αναπτύσσει νέες λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα.

Η καινοτομία βοηθά: α)Τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν μια value-for-money πολιτική και β)τους οργανισμούς να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ στρατηγικής και εκτέλεσης.

Αυτό που διακρίνει την καινοτομία είναι η ικανότητά της να δημιουργεί σημαντική νέα αξία και να προσδίδει ένα βιώσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα, αστάθεια, πολυπλοκότητα, ευθραυστότητα, ασύμμετρες αβεβαιότητες και εκρηκτικά ρίσκα, η καινοτομία διευρύνει τις επιλογές, αυξάνει την ευελιξία και ενισχύει την ανθεκτικότητα.

Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Ο ένας δρόμος οδηγεί σε βιώσιμη ανάκαμψη που δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, διαχέει τα οφέλη της ανάπτυξης σε όλους τους πολίτες και μειώνει την χρηματοπιστωτική αστάθεια. Ο άλλος είναι ο δρόμος της υποτονικής/κυκλικής ανάπτυξης, της υψηλής μακροχρόνιας ανεργίας και της διεύρυνσης των ανισοτήτων.

Χρειάζεται ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο το οποίο να μπορεί να παράγει συνεργιστικά οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αξία.

Μεταξύ άλλων, πρέπει να ενισχυθεί η «ανθεκτικότητα» του τουρισμού στην Ελλάδα και στην Κύπρο (αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων, κίνητρα για επέκταση της τουριστικής περιόδου, περισσότερα οφέλη για τους εργαζόμενους κ.ά.).

Χρειάζονται σύγχρονα εργαλεία στρατηγικής και νέα δημιουργικά προγράμματα για: 1.Παραγωγή περισσότερων και καλύτερων καινοτομιών. 2.Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών. 3.Αξιοποιήση των εξειδικευμένων τομέων που διαθέτουν ανταγωνιστική ισχύ («έξυπνη εξειδίκευση»). 4.Βελτίωση της εικόνας της Ελλάδας και της Κύπρου στη διεθνή σκηνή. 5.Ενίσχυση των προσπαθειών της Ελλάδας για επιτυχή έξοδο στις αγορές ομολόγων.

ΝΙΚΟΣ Γ. ΣΥΚΑΣ

Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας