Μάνος Στεφανίδης: Δημιουργήσαμε προσωπικούς παραδείσους και βιώνουμε συλλογική κόλαση

ardin-rixi

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κρατώντας απόσταση από τους συντρόφους του, μιλάει στο newsbeast.gr για την παρακμή της Ελλάδας

Καυστικός χωρίς ίχνος δειλίας στο δημόσιο λόγο του, κατακεραυνώνει την Αριστερά από την οποία ο ίδιος προέρχεται, λέγοντας πως η μόνη περίοδος στην οποία κυβέρνησε, ήταν όταν ήταν αντιπολίτευση.

Συνέντευξη στον Γιώργο Λαμπίρη

Χαρακτηρίζει τον Αλέξη Τσίπρα μοιραίο, όπως είναι και ο τίτλος του νέου του βιβλίου, «Ο Μοιραίος Αλέξης», και εκτιμά πως η Αριστερά είχε την ιστορική ευκαιρία να προβεί σε δομικές αλλαγές, που θα βελτίωναν την εικόνα της Ελλάδας, κάτι που τελικά δεν συνέβη. Το επιχείρημά του ενισχύει χαρακτηρίζοντας ανήθικο τον τρόπο με τον οποίο ο πρωθυπουργός ανέτρεψε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να οδηγήσει η χώρα σε εκλογές.

Όπως χαρακτηριστικά λέει ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μάνος Στεφανίδης, μιλώντας στο newsbeast.gr, ο κύριος Τσίπρας «ψώνισε τα στελέχη της κυβέρνησης από τον Αυτιά».

Δηλώνει ευρωπαϊστής, διατηρώντας σαφείς αποστάσεις από τους τέως συντρόφους του και δεν διστάσει να απαντήσει ότι εάν ετίθετο το δίλημμα, Τσίπρας ή Μητσοτάκης, θα ψήφιζε Μητσοτάκη.

– Ξεκινώντας τη συζήτηση θα ήθελα να σχολιάσετε για τις κηδείες που γίνονται δημοσία ή δημοτική δαπάνη, κάτι που πρόσφατα σχολιάσατε και εσείς ο ίδιος.

«Σε αυτή την κοινωνία έχει καταλυθεί κάθε ουσιαστική έννοια διαλόγου και αξιοκρατίας. Και όταν αναφέρομαι σε διάλογο, εννοώ ουσιαστικό διάλογο και όχι τις τηλεοπτικές κοκορομαχίες που παρακολουθούμε. Το αποτέλεσμα είναι να κάνει διαλείμματα η ιστορία της Ελλάδας και να κυριαρχεί ό,τι πιο μέτριο, χαμερπές και συχνά γελοίο και χυδαίο. Υπό αυτή την έννοια, συγκλονιστικές προσωπικότητες του θεάτρου και του κινηματογράφου, όπως ο Χατζηχρήστος ή ο Βέγγος, η Λαμπέτη, ο Χορν και η Παξινού, ο Βεάκης ή ο Κατράκης δεν ετάφησαν δημοσία δαπάνη.

Η δημόσια δαπάνη δεδομένου ότι έχει και παιδαγωγικό χαρακτήρα καθότι προβάλλεται ένα πρότυπο στην κοινωνία, θα έπρεπε να μας κάνει περισσότερο φειδωλούς κατά την προσφορά της. Θα έπρεπε να επανεξετάσουμε αξίες, οι οποίες λανθάνουν και στα σχολεία, στην πνευματική ηγεσία, στην καλλιτεχνική κοινότητα.

Πρόσφατα χάσαμε τον Κωστή Παπαγιώργη. Ξέρετε τι σημαίνει Κωστής Παπαγιώργης; Δεν πήρε ποτέ του ακαδημαϊκή έδρα, ποτέ δεν διεκδίκησε μεγάλα βραβεία. Κι όμως ήταν ο πιο βαθύς και ευφυής συγγραφέας της γενιάς του, εκφραστής της απόλυτης  λαϊκότητας με την πιο υψηλή σημασία του όρου, όπως θα την ήθελε ο Ηλίας Πετρόπουλος και ταυτόχρονα ένας άνθρωπος με εξαιρετική σκέψη. Κι όμως δεν ετάφη δημοσία δαπάνη.

Το ίδιο συνέβη και με τον Κουνέλλη, ο οποίος τιμήθηκε στη Ρώμη, επομένως δεν μας είχε ανάγκη. Ωστόσο δεν επιτρέπεται να μη γνωρίζει ο δήμος Πειραιά ποιος ήταν ο Γιάννης Κουνέλλης… Δεν έγινε ούτε μία εκδήλωση μνήμης με τα έργα του».

– Τελικά ζούμε κρίση αξιών, ηθών, οικονομική κρίση ή κάτι άλλο;

«Δεν ζούμε κρίση! Παρακμή ζούμε! Και η παρακμή ξεκινάει από την παιδεία. Είναι μονοδιάστατη, οι δάσκαλοι γίνονται πρώτα συνδικαλιστές και μετά οδηγοί ψυχών. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαιρέσεις…

Η οικονομική κρίση, την οποία ζούμε στο πετσί μας και έχει θολώσει τον ορίζοντά μας, είναι αποτέλεσμα μίας γενικότερης κοινωνικής και πνευματικής παρακμής, η οποία έχει ξεκινήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια. Λίγοι ήταν εκείνοι που βγήκαν και την κατήγγειλαν εγκαίρως. Ένας από αυτούς ήταν ο ζωγράφος,  Βλάσης Κανιάρης, που πέθανε πριν από μερικά χρόνια, ο Παπαγιώργης, αλλά και ο δημοσιογράφος Αντώνης Καρκαγιάννης. Μέσα στις εποχές της ευμάρειας, του «ξέρεις ποιος είμαι εγώ ρε» και της γκλαμουριάς, υπήρχαν άνθρωποι που έβλεπαν ότι η Ελλάδα οδηγείται σε αδιέξοδο. Η πολιτική εξουσία εκμαύλισε το λαό, την κοινωνία και η κοινωνία με τη σειρά της εκμαύλισε την πολιτική ηγεσία ζητώντας της όλο και περισσότερα».

– Στο βιβλίο σας με τίτλο «ο Μοιραίος Αλέξης» που πρόσφατα εκδώσατε, εμφανίζεται ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, να πλησιάζει και να ασπάζεται την Άγκελα Μέρκελ. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είναι εκείνος που απέρριπτε όλους τους Ευρωπαίους, και ως πρωθυπουργός έγινε εκείνος που τελικά τους ασπάστηκε έναν προς έναν;

«Είναι ένα γκράφιτι που συναντάμε στο κέντρο της Αθήνας, παραλλαγή στο περίφημο φιλί του Ντούπτσεκ με τον Μπρέζνιεφ. Ζούμε μία διαστροφή της πραγματικότητας και της καθημερινότητάς μας. Αυτό είναι άκρως οδυνηρό. Εάν δεν αντιμετωπίσουμε την αλήθεια, πώς θα μπορέσουμε να βρούμε λύσεις; Βουλιάζουμε ακόμα στο ψέμα. Πίστευα ότι η λύση θα έχει και παιδαγωγική διάσταση. Τελικά φοβάμαι ότι δεν έχει. Προσπαθούμε πάλι να σωθούμε ατομικά, ενώ θα έπρεπε να επιδιώξουμε πολιτικές λύσεις.

Προέρχομαι από την Αριστερά. Και η Αριστερά δεν τελειώνει με τον Αλέξη και την παρέα του. Όλοι αυτοί οι δημογέροντες της Κουμουνδούρου έχουν τεράστια ευθύνη. Ο Βούτσης, ο Δραγασάκης, ο Θοδωρής ο Δρίτσας ήταν παλιοί μου σύντροφοι και φίλοι, έχουν την εμπειρία και είχαν τη δύναμη να παρέμβουν. Ωστόσο κανείς τους δεν εναντιώθηκε στον Τσίπρα. Είναι όλοι τους θαμπωμένοι από το μεγάλο του επίτευγμα να φέρει το κόμμα του 3%, στο +30%, κάνοντάς το κόμμα εξουσίας.

Σε κάθε περίπτωση δεν ήμουν κατά του μνημονίου. Το μνημόνιο άλλωστε το προκαλέσαμε εμείς με την αλόγιστη οικονομική μας πολιτική. Πλέον όμως είναι μία αγχόνη που σφίγγει τον τόπο έως πνιγμού, και θα έπρεπε να αντιδράσουμε μαζικότερα με ενωμένη πολιτική ηγεσία. Το χειρότερο μνημόνιο είναι το μνημόνιο της Αριστεράς και έπεται συνέχεια».

– Ο Τσίπρας και τα στελέχη του ήταν κατά τη γνώμη σας η καλύτερη ψευδαίσθηση που διαψεύστηκε με το χειρότερο τρόπο;

«Έτσι ακριβώς είναι. Η επικράτηση της Αριστεράς ήταν νομοτελειακή. Απέτυχαν τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας, η Αριστερά άσκησε κυβέρνηση έστω και ως αντιπολίτευση, παρεμβαίνοντας σε χώρους παραγωγής ιδεών, στα πανεπιστήμια, στα media.

Το λάθος της ήταν η άρνηση σε όλα. Έπρεπε να φερθεί πιο ρεαλιστικά. Να μην υιοθετήσει τη λογική του άσπρου-μαύρου, γιατί ήρθε η στιγμή που το πληρώνει. Σε κάποια μείζονα θέματα όπως η παιδεία, η υγεία, εξωτερική πολιτική, έπρεπε να υπάρχει μία κοινή γραμμή των κομμάτων. Ήδη φτάσαμε στο σημείο -τουλάχιστον ως προς τον τρόπο λειτουργίας-, να είναι ξεπερασμένες και η Αριστερά και η Δεξιά.

Τον Αλέξη βέβαια τον έκανε πρωθυπουργό ο Σαμαράς, όπως τον Σαμαρά τον έκανε πρωθυπουργό ο Γιωργάκης και το Γιωργάκη ο Κώστας. Υπάρχει μία αλυσίδα πτωτικών φαινομένων που οδηγούν σε όλο και χειρότερες ηγεσίες έως το τελικό «μπουμ», το οποίο δεν θα αποφύγουμε».

– Εάν όπως λέτε απέτυχε το Κέντρο, απέτυχε η Δεξιά, απέτυχε και η Αριστερά, τότε τι να περιμένουμε για μετά;

«Αυτή είναι η πιο κρίσιμη ερώτηση και γι’ αυτό πρέπει να μιλάμε πια. Είναι εύκολο να σαρκάζουμε τον Βαρουφάκη και να βρίζουμε τον Αλέξη… Καταρχάς αυτή η κυβέρνηση δεν στέκει. Δεν έχει την κοινωνική αποδοχή, ούτε το κύρος να διαπραγματευτεί στο εξωτερικό. Έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να εξαντλήσει την τετραετία, αλλά δεν θα τα καταφέρει. Δεν έχει όμως ούτε την οικονομική δυνατότητα, ούτε και την πολιτική δεξιότητα να το κάνει. Πρέπει να υπάρξει ένας κοινός διάλογος. Όλα αυτά τα διχαστικά είναι ξεπερασμένα».

– Τι εννοείτε όταν λέτε ότι τα χειρότερα έρχονται;

«Παρατηρούμε την τέλεια αποβιομηχάνιση. Κλείνουν επιχειρήσεις, οι τελευταίες βιομηχανικές δραστηριότητες και οι βιοτεχνίες. Φεύγουν άνθρωποι στο εξωτερικό, φοιτητές για τους οποίους ξοδέψαμε χρήματα για να σπουδάσουν. Υπάρχει μία ακατάσχετη αιμορραγία. Και είναι χειρότερη σε σχέση με το ’50 και το ’60, καθώς πρόκειται για άκρως εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο απασχολείται σε πανεπιστήμια, νοσοκομεία, ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού. Δεν πρόκειται για τους γκασταρμπάιτερ του χθες.

Το χειρότερο όμως είναι αυτό που θα συμβεί στις τράπεζες. Τις ανακεφαλαιοποιήσαμε αρκετές φορές, ωστόσο παρουσιάζουν τεράστιο έλλειμμα και κινδυνεύουν οι καταθέσεις των απλών ανθρώπων. Δεν βλέπω διέξοδο. Θα μας δώσει πάλι πίστωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Δεν νομίζω.

Η θηλιά ξεκίνησε να σφίγγει από την εποχή του Σημίτη, όταν δεν είχε τη δύναμη να επιβάλλει ούτε το σχέδιο Σπράου, ούτε τη μεταρρύθμιση Γιαννίτση για το ασφαλιστικό. Ακόμα δεν έχει επιτευχθεί το ενιαίο μισθολόγιο, ενώ υπάρχουν άνθρωποι που αμείβονται πλουσιοπάροχα με ποσά που ξεπερνούν τις 3.000 ευρώ στο δημόσιο. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν οι εργαζόμενοι των 200, 300 και 500 ευρώ. Εάν πιστεύετε ότι χωρίς επενδύσεις και χωρίς ιδιωτικοποιήσεις θα προχωρήσουμε, κάνετε λάθος.

– Γιατί λοιπόν μοιραίος ο Αλέξης και όχι μοιραίος ο Καραμανλής, όχι μοιραίος ο Σημίτης, ο Παπανδρέου, ο Σαμαράς;

«Γιατί μέσα από την πολιτική του Αλέξη έχουν πάρει συγχωροχάρτι, άνθρωποι οι οποίοι έχουν τεράστια ευθύνη για την κατάντια της χώρας. Ο Σημίτης βαρύνεται με τη δεύτερη θητεία του και τους εκσυγχρονιστές, ωστόσο είναι ο πρωθυπουργός που έφερε στην Ελλάδα το αεροδρόμιο, δημιούργησε υποδομές όπως η Αττική Οδός και το Μετρό, αλλάζοντας την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων.

Εάν συγκρίνω το Σημίτη -τον οποίο προσωπικά αντιπαθώ γιατί πίστευα ότι δεν είχε όραμα πέρα από το οικονομικίστικο μοντέλο του- με τον Αλέξη, ο πρώτος θα περάσει στην ιστορία παρά τα λάθη και τη μεγάλη τραγωδία των Ίμια. Μία τραγωδία που θα τον κυνηγάει γιατί επισημοποίησε τις γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο.

Ο Καραμανλής πιστεύω ότι ήταν η χειρότερη περίπτωση, καθότι έχασε την πολύ μεγάλη ευκαιρία. Και τη δεύτερη μεγάλη ευκαιρία την έχασε τώρα ο Αλέξης. Και οι δύο ήταν άφθαρτοι πολιτικά. Ο Καραμανλής κατάφερε να συνασπίσει γύρω του το κέντρο, πετυχαίνοντας ό,τι πιο προοδευτικό και δημιουργικό είχε ο τόπος. Η δική μου έκκληση ήταν να απαλλαγεί από την ακροδεξιά, κάτι που έκανε. Ωστόσο και αυτός πολιτεύτηκε σαν κοτζαμπάσης, με διορισμούς, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, το οποίο ήξερε ότι υπήρχε. Στη συνέχεια πέταξε την καυτή πατάτα στο Γιωργάκη.

Στη συνέχεια, μεγάλο λάθος του Σαμαρά ήταν η ακροδεξιά στροφή που έκανε μετά τις ευρωεκλογές του 2014, όταν ξεκίνησε να αχνοφαίνεται ένα φως για τη βελτίωση της οικονομίας. Τότε που εμφανίστηκε το πρώτο πλεόνασμα για τη χώρα.

Ο Τσίπρας με τη σειρά του έπρεπε να δεχθεί το μορατόριουμ του Σαμαρά, να πηγαίναμε σε εκλογές χωρίς να πέσει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, και να εξαντλήσει ο Σαμαράς ένα χρόνο ακόμα. Τότε ο Αλέξης θα ερχόταν με μεγαλύτερη πλειοψηφία στη Βουλή και λυμένα τα άμεσα οικονομικά προβλήματα, για να μπορέσει να παράγει ένα θετικό έργο.

Το μεγαλύτερο λάθος του Αλέξη ήταν ότι προκάλεσε την πτώση της κυβέρνησης Σαμαρά και μάλιστα με ανήθικο τρόπο, χρησιμοποιώντας ως μέσο τον πρόεδρο της Δημοκρατίας. Γι’ αυτό και κατά τη γνώμη μου είναι μοιραίος. Η Αριστερά δεν έπρεπε να κάνει τέτοια λάθη. Δεν μας ταιριάζει η μικροπολιτική.

Φανήκαμε γυμνοί και από πλευράς θεωρίας, ακόμα περισσότερο από πλευράς προσώπων. Εμπιστεύθηκε ο Αλέξης για περισσότερους από έξι μήνες ένα φαιδρό πρόσωπο -δεν μπορώ να τον χαρακτηρίσω αλλιώς- όπως ο Βαρουφάκης. Κι εκείνος πήγε στα σκυλιά του Βερολίνου με ένα ανέμελο χαμόγελο και ένα τεράστιο μηδενικό στην ατζέντα. Παίξαμε με τηλεοπτικούς όρους λες και ήμαστε στο παράθυρο του Αυτιά. Ακόμα και ο ίδιος ο Αλέξης ψώνισε τα στελέχη της κυβέρνησης από τον Αυτιά. Από τον Αλέξη Μητρόπουλο έως το Βαρουφάκη».

– Τι περιμένετε λοιπόν από τις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις;

«Αναμένω να κάνουν τα απαραίτητα ανοίγματα. Η Νέα Δημοκρατία είναι πολύ κοντά στην εξουσία. Πρέπει να πολιτευθεί όχι σαν άλλη εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ. Να πορευτεί χωρίς πόλωση και καταγγελίες, κραυγές και υστερίες μέσα από τα media, με άνοιγμα στον κεντρώο χώρο. Φοβούμαι πως ούτε η Ν.Δ. έχει κάνει αυτοκριτική, ούτε την απαιτούμενη στελεχιακή ανανέωση. Εν τω μεταξύ αναμένουμε το πρόγραμμά της…

Παράλληλα ο παλιός χώρος της Κεντροαριστεράς σπαράσσεται από εμφύλιες έριδες, θα έπρεπε να έχει δείξει λίγη περισσότερη σοβαρότητα.

Εκτιμώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταρρεύσει. Έχει έναν συνεκτικό δεσμό που είναι ο Αλέξης Τσίπρας, τον οποίο δεν τολμά κανείς να αμφισβητήσει. Με την αποχώρησή του όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ θα διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη. Σε συνομαδώσεις και σε αριστερά γκρουπούσκουλα. Έτσι θα επιστρέψει στο 3%. Δεν υπάρχει προσωπικότητα αυτή τη στιγμή στην Αριστερά. Ούτε ο Παπαδημούλης, ούτε ο Κουβέλης, ούτε ο Σταθάκης. Η Αριστερά είχε προσωπικότητες όπως ο Φίλιππος Ηλιού ή ο Παπαγιαννάκης. Κι αυτή τη στιγμή μας κυβερνά μία δράκα ανθρώπων που δεν έχουν συνείδηση ιστορίας».

– Ο ωραίος ως Έλλην πολίτης αυτής της χώρας δεν ευθύνεται πουθενά;

«Προφανώς και ευθύνεται. Μιλήσαμε προηγουμένως για τη συναλλαγή πολιτικής και κοινωνίας. Ο κάθε Έλληνας έχει μία βαθιά παραβατική συνείδηση. Θα πάει κόντρα στο μονόδρομο επειδή είναι “μόνο για δύο μέτρα”. Θα κάνει τη μικρή φορολογική απάτη. Θα χτίσει αυθαίρετο. Θέλει να ισχύει ο νόμος για όλους τους άλλους εκτός από τον ίδιο.

Αλλά το ίδιο δεν κάνουμε από την εποχή της Τουρκοκρατίας; Ταυτίζουμε τον αστυφύλακα με τον χωροφύλακα της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Αντιθέτως στις αμερικάνικες ταινίες ο αστυνόμος είναι ο σερίφης, πάντα ο ήρωας. Στην Ελλάδα ο αστυνόμος είναι ο κακώς εννοούμενος μπάτσος.

Στη χώρα μας δεν έχει τελειώσει ακόμα ο εμφύλιος, η μικρασιατική καταστροφή, η επανάσταση του 1821. Έχουμε πολλούς πολέμους να κλείσουμε. Και παράλληλα κουβαλάμε αυτή τη φοβερή ιστορία, το «μαρμάρινο κεφάλι», όπως την αποκαλούσε ο Σεφέρης, την οποία δεν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε.

Από τη μία πλευρά είμαστε συνεχιστές και διάδοχοι των αρχαίων. Από την άλλη βαθύτατα συμπλεγματικοί».

– Τι σημαίνει για εσάς ο όρος Αριστερά;

«Για εμένα είναι πρόοδος, εξέλιξη. Nα ερμηνεύσουμε το τώρα με τα σύγχρονα εργαλεία. Ο Μαρξισμός δεν είναι κάτι στατικό, μια συνταγή ευτυχίας που γράφτηκε το 1860 και αποτελεί απαραβίαστη βίβλο. Είναι δυναμική σκέψη.

Ωστόσο υπάρχουν συμφέροντα παντού. Στενά προσωπικά και στενά οικονομικά. Γι’ αυτό και τα πράγματα παραμένουν στατικά. Δεν νομίζω ότι οι πολιτικοί δεν βλέπουν το σωστό. Ο καθένας όμως βολεύεται να διατηρήσει το προσωπικό του φέουδο. Δημιουργήσαμε προσωπικούς παραδείσους και τώρα βιώνουμε μία συλλογική κόλαση».

– Εάν είχατε τη δυνατότητα να καταδικάσετε αμετάκλητα έναν ψεύτη πολιτικό και έναν ψεύτη καλλιτέχνη σε ποια από τις δύο περιπτώσεις θα το κάνατε;

«Στην τέχνη η σημασία του ψεύδους είναι ζωτική. Η τέχνη είναι ένα ψέμα, το οποίο όμως επιχειρηματολογεί με τον πιο γοητευτικό τρόπο για τη μόνη αλήθεια που μπορεί να υπάρχει. Δεν υπάρχει ψέμα στην τέχνη. Η τέχνη η ίδια είναι ένα ζωτικό ψεύδος.

Αντιθέτως ο πολιτικός βαρύνεται με ψεύδη σε έναν καθημαγμένο λαό. Χρειάζονται τομές στο πολιτικό σύστημα. Η άρση της μονιμότητας είναι μία από αυτές. Άλλαξαν τα δεδομένα και δεν μπορεί η αριστερή κυβέρνηση να ενδιαφέρεται για τους ούτως ή άλλως ευνοημένους, ενώ όλοι οι ιδιωτικοί υπάλληλοι είναι αφημένοι στο έλεος της μοίρας τους, χωρίς εργατική νομοθεσία να τους καλύπτει».

– Κατά τη γνώμη σας πιο είναι το μεγαλύτερο «σκάνδαλο» ως έννοια ή ως θεσμός, το οποίο βαρύνει την πολιτική ηγεσία;

«Η Δικαιοσύνη. Απομάκρυναν τον Λέανδρο Ρακιντζή, ο οποίος κυνηγούσε τα κακώς κείμενα ως επιθεωρητής στη δημόσια διοίκηση. Στη θέση του διόρισαν μία αδιάφορη δικαστίνα.

Ο Ρακιντζής ήταν ο άνθρωπος που έπαιρνε το δημόσιο υπάλληλο και τον έστελνε στα πειθαρχικά όργανα. Αυτός που κυνηγούσε τη διαφθορά.

Έτσι λειτουργούν τα πράγματα και στο Πανεπιστήμιο. Το ξέρω από πρώτο χέρι. Δεν φταίνε όμως οι πρυτανικές αρχές. Η δουλειά γίνεται από κάτω. Η μίζα ξεκινάει από 20% και φτάνει έως και 40%. Μία πετούγια να βάλει κανείς στο πανεπιστήμιο, θα πληρώσει μίζα. Και δεν μιλάει κανείς. Η σιωπή των αμνών…»

– Είστε απογοητευμένος από την Αριστερά ως εξ αριστερών ορμώμενος ή από το σύνολο του πολιτικού κόσμου; Ψηφίσατε Αλέξη Τσίπρα στις πρώτες εκλογές, έτσι δεν είναι;

«Η Αριστερά έχασε τη μεγάλη ευκαιρία να κάνει την τομή και να δείξει ότι μπορεί να υπάρξει μίας διαφορετικής μορφής διακυβέρνηση. Χάσαμε μία ιστορική ευκαιρία, την οποία θα πληρώσουμε τουλάχιστον για μία γενιά.

Στις πρώτες εκλογές ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ. Στο δημοψήφισμα ψήφισα υπέρ του «ΝΑΙ», αλλά στις δεύτερες εκλογές δεν μπορούσα να ψηφίσω άλλο κόμμα, γι’ αυτό και δεν ψήφισα τίποτα.

Δεν με καλύπτει αυτή η τυχοδιωκτική Αριστερά, η οποία δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνδιαλλαγεί με ανθρώπους πολύ χαμηλού επιπέδου όπως είναι τα στελέχη των ΑΝΕΛ.

Ο Αλέξης προσπάθησε να συνεγείρει ένα αριστερό κοινό. Ωστόσο αυτή η εύκολη ρητορεία δεν έχει απήχηση σε ανθρώπους με βαθιά οργανωμένη πολιτική κουλτούρα, και δεν άγονται και φέρονται από εύκολα συναισθήματα και συνθήματα. Γι’ αυτό και απέτυχε.

Ταυτόχρονα ζούμε σε μία Ευρώπη, η οποία αλλάζει επί τα χείρω. Είμαι ευρωπαϊστής και πιστεύω στην κοινή ευρωπαϊκή μοίρα ως μοναδική λύση.

Στην Ευρώπη κυριαρχούν κεντροακροδεξιές τάσεις που είναι επικίνδυνες, ωστόσο υπάρχει μία ζωτική μαγιά που πρέπει να καλλιεργήσουμε εκ των ενόντων. Δεν βρίσκω λύση στο ΚΚΕ, στον απόλυτο απομονωτισμό και στο «όχι σε όλα», παρά το γεγονός ότι επέδειξε νηφάλια στάση και ψυχραιμία χωρίς να λαϊκίζει. Η ΛΑΕ δεν έχει πολιτικό μέλλον και πληρώνει και τα δικά της σφάλματα, καθώς όλοι αυτοί συμμετείχαν στον εξευτελισμό της χώρας. Ο επόμενος πρωθυπουργός θα είναι ο Μητσοτάκης κατά το μη χείρον βέλτιστον. Ωστόσο δεν μας έχει πείσει ακόμα ότι διαθέτει το πολιτικό μέγεθος».

– Επομένως θα ψηφίζατε Μητσοτάκη αντί για Τσίπρα;

«Ναι. Αν ήταν διλημματικό το ζήτημα, θα ψήφιζα Μητσοτάκη. Εκτιμώ σε αυτόν ότι καταψήφισε τον πρόεδρο της Δημοκρατίας και γκρέμισε την ΟΝΝΕΔ.

Τον βρίσκω πιο ειλικρινή και πιο ευρωπαϊστή και βλέπω ότι η Δεξιά διαχειρίστηκε με μεγαλύτερη υπευθυνότητα και σοβαρότητα τις σχέσεις μας με την Ευρώπη, απ’ ότι αυτή η τυχάρπαστη Αριστερά.

Η Αριστερά αποτελεί για τον τόπο ένα ακριβοπληρωμένο μάθημα».