Νέα Πολιτική
του Στάθη Καραπάνου*
Κίνα και ΗΠΑ κείτονται στις δύο αντίπερα όχθες του Ειρηνικού Ωκεανού. Πέραν της γεωγραφικής τους διάστασης, ανάλογη απόσταση χωρίζει τις δύο αυτές χώρες όταν αναλογίζεται κανείς το πολιτικό τους σύστημα, τον αξιακό τους χάρτη και τις πολιτισμικές τους συντεταγμένες. Διαχρονικά, αυτές οι διαφορές έχουν αποδειχθεί σημαντικό εμπόδιο στις σινο-αμερικανικές σχέσεις. Παρά ταύτα, η εκλογή του Τραμπ στην κορυφή της αμερικανικής πυραμίδας ανέδειξε κάποιες ομοιότητες στον τρόπο διακυβέρνησης των δύο υπερδυνάμεων του πλανήτη.
Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ είναι δύο δυναμικοί ηγέτες, που έχουν δείξει αποφασιστικότητα στο να χρησιμοποιήσουν την εξουσία τους στο μέγιστο για την επίτευξη των εθνικών στόχων που ο καθένας εξυπηρετεί. Και οι δύο έχουν ως βασικό σκοπό την αναβάθμιση της εικόνας και του διεθνή ρόλου της χώρας τους: ο Τραμπ κρατώντας την υπόσχεση του «Make AmericaGreat Again» και ο Σι καταφέρνοντας να υλοποιήσει το «Κινεζικό Όνειρο» αναζωογόνησης του κινεζικού έθνους. Η πορεία προς αυτούς τους ορίζοντες προϋποθέτει και για τους δύο αρχηγούς κρατών συμπαγή εθνική οικονομική δομή και θαρραλέα εξωτερική πολιτική.
Με αυτόν τον κοινό προσανατολισμό, τόσο ο Τραμπ όσο και ο Σι επιδεικνύουν έντονες εθνικιστικές προσεγγίσεις. Σκοπός του Τραμπ είναι να επιβεβαιώσει και να προσπαθήσει να διαιωνίσει την ηγεμονική θέση των ΗΠΑ στον πλανήτη. Υπό το σύνθημα «America First», μία από τις πρώτες κινήσεις του ήταν η απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ τουριστών από επτά κατά βάση μουσουλμανικές χώρες, ενώ παράλληλα έχει ήδη αρχίσει να υποχρεώνει βιομηχανικούς κολοσσούς να επιστρέψουν την παραγωγή τους εντός αμερικανικών συνόρων.
Το αφηγηματικό υπόβαθρο της εθνικιστικής προσέγγισης του Σι έχει ρίζες στον «αιώνα της ταπείνωσης» της Κίνας από τις Δυτικές δυνάμεις και την Ιαπωνία (1839-1949). Στόχος λοιπόν είναι η αναγνώριση της Κίνας στο βάθρο της παγκόσμιας διακυβέρνησης, αναλογικά με την οικονομική της ανάπτυξη. Αποτέλεσμα αυτής της εθνικιστικής επιτάχυνσης είναι η προώθηση των «ασιατικών αξιών» από κυβερνητικής πλευράς, σε μία προσπάθεια μείωσης της δυτικής επιρροής στην Κίνα και δημιουργίας ισχυρής εθνικής και ασιατικής ταυτότητας. Ο διατυμπανισμός των ασιατικών αξιών θα χρησιμεύσει επίσης στην Κίνα ως μέσο συσπείρωσης των υπολοίπων κρατών της Ανατολικής Ασίας γύρω από τη «μητέρα Κίνα», αναβιώνοντας με κάποιο τρόπο το σινοκεντρικό σύστημα που χαρακτήρισε το γεωπολιτικό χάρτη της περιοχής επί δύο χιλιετίες.
Η Κίνα του Σι έχει δείξει να εγκαταλείπει σταδιακά το ισχύων, από τη δεκαετία του 1990, δόγμα του «χαμηλού προφίλ» στην εξωτερική πολιτική της, τοποθετώντας στρατηγικά την Κίνα στο κέντρο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Ο Σι έχει προχωρήσει σε περεταίρω οικονομικές μεταρρυθμίσεις, έχει ιδρύσει την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών και υποστηρίζει με κάθε δυνατό τρόπο την υλοποίηση του μεγαλόπνοου σχεδίου του χερσαίου και θαλάσσιου Νέου Δρόμου του Μεταξιού, ή αλλιώς «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος». Ο Τραμπ πρέπει να αποφασίσει μεταξύ του να περιορίσει την επέκταση των κινεζικών συμφερόντων ή να συνεργαστεί με την Κίνα στην Ασία. Ή και τα δύο παράλληλα (congagement,rebalance to Asia), που ήταν ουσιαστικά η προσέγγιση του Ομπάμα, ο οποίος όμως δεν πίεσε την Κίνα όσο φαίνεται πως θα κάνει ο διάδοχός του, ιδίως στα εμπορικά και τα θέματα ασφαλείας. Στο πλαίσιο αυτού του περίπλοκου συσχετισμού ισχύος που διαμορφώνεται μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, οι ομοιότητες μεταξύ του Τραμπ και του Σι φαντάζουν ως δίκοπο μαχαίρι.
* Σινολόγος, βοηθός ερευνητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Νάπολης «L’Orientale»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου