Κατώφλι ή ειδική σχέση;

του Γιώργου Καπόπουλου

«Δεν θα περιμένουμε για πάντα στο κατώφλι της Ε.Ε.», δήλωσε ο Ερντογάν σε συνέντευξή του στο Reuters, σε ένα μήνυμα ότι θέλει την επαναδιατύπωση της Σχέσης Αγκύρας -Βρυξελλών σε νέα ρεαλιστική βάση. Με άλλα λόγια, αν η Τουρκία δεν μπορεί να περιμένει στο κατώφλι και η Ε.Ε. δεν μπορεί και δεν θέλει να ανοίξει την πόρτα, η παράταση της σημερινής προσχηματικής διαπραγμάτευσης δεν συμφέρει καμιά από τις δύο πλευρές και στην περίπτωση αυτή το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά η διατύπωση μιας Ειδικής Σχέσης.

Η πορεία προς την πλήρη ένταξη είναι ασύμβατη με την καθεστωτική αλλαγή που έχει δρομολογήσει ο Ερντογάν με ορίζοντα την άνοιξη του 2019, αλλά ακόμη και μια υποθετική πλήρης συμμόρφωση της Άγκυρας με το κοινοτικό κεκτημένο δεν θα έκανε το κόστος της προσέγγισης και πολύ περισσότερο της πλήρους ένταξης απαγορευτικό πρώτον για τις ενδοευρωπαϊκές και δεύτερον για τις εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες μιας πλειοψηφίας χωρών-μελών.

Επί της ουσίας Βρυξέλλες, Βερολίνο και Αγκυρα συγκλίνουν στην αναζήτηση μιας Ειδικής Σχέσης, αλλά αποκλίνουν στη μεθόδευση της σχετικής διαπραγμάτευσης, το περιεχόμενο και το πλαίσιο της συμβιβαστικής λύσης και το επικοινωνιακό της περιτύλιγμα.

Το χαρτί ενός Δημοψηφίσματος που επέσεισε ο Ερντογάν στο Reuters, όπου η υπερήφανη Τουρκία θα διέκοπτε μια ταπεινωτική διαπραγμάτευση που σέρνεται για 54 χρόνια είναι μια απειλή πολύ πιο αξιόπιστη από αυτήν της προσφυγής στον λαό για την επαναφορά της θανατικής ποινής.

Σε τι μπορεί να προσδοκά ο Ερντογάν και σε πιο βαθμό μπορεί να ανταποκριθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, δηλαδή με άλλα λόγια οι Βρυξέλλες, αλλά κυρίως το Βερολίνο.

Με τα σημερινά δεδομένα, πέραν της Τελωνειακής Ενωσης, η Αγκυρα θα ήθελε η γεωγραφική στρατηγική της θέση στη Μέση Ανατολή που περιλαμβάνει την υπεργολαβία διαχείρισης του προσφυγικού βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, αλλά δεν εξαντλείται σε αυτή, να της δώσει με ζητούμενο το πλαίσιο έναν ρόλο θεσμικό στη διαμόρφωση της πολιτικής άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. κάτι που είναι ζητούμενο και στα σενάρια συναινετικού Brexit.

Ο Ερντογάν δεν παραλλήλισε τυχαία την εγκατάλειψη του πλαισίου της ενταξιακής διαπραγμάτευσης Ε.Ε. - Τουρκίας και τη διαπραγμάτευση μίας Ειδικής Σχέσης με το Brexit και την επαναδιαπραγμάτευση της διμερούς σχέσης Βρετανίας - Ε.Ε.

Αν για τη Βρετανία υπάρχει ακόμη η αισιοδοξία ότι ένα συναινετικό διαζύγιο θα διαμόρφωνε ένα πλαίσιο που δεν θα διαφέρει και πολύ επί της ουσίας από τη σημερινή α λα καρτ συμμετοχή της στην Ε.Ε., όπως αυτή κατοχυρώθηκε στο Μααστριχτ στα τέλη του 1991, για την Τουρκία μια βρετανικού τύπου φόρμουλα συγκατοίκησης με την Ε.Ε. είναι επί της ουσίας μια στρατηγική αναβάθμιση της χώρας πολύ πιο βαρύνουσα από το άνοιγμα νέων κεφαλαίων σε μια ενταξιακή διαπραγμάτευση, την οποία καμία από τις δύο πλευρές δεν θέλει να ολοκληρωθεί επιτυχώς!

Η Ειδική Σχέση εξυπηρετεί και τα στρατηγικά συμφέροντα της Γερμανίας, αλλά ταυτόχρονα εξυπηρετεί και τη διαπραγματευτική τακτική της Βρετανίας αλλά και των ΗΠΑ στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας θα συνιστά την επίσημη πλέον πιστοποίηση ότι δεν μπορούμε να προσδοκάμε αλλαγή στη διεθνή συμπεριφορά της Τουρκίας με μοχλό πίεσης την υποχρεωτική προσαρμογή της Αγκύρας στο κοινοτικό κεκτημένο, μια πραγματικότητα που είναι διαμορφωμένη επί της ουσίας εδώ και μια δεκαετία, καθώς και οι τελευταίες ελπίδες για ουσιαστική πρόοδο στην ευρωπαϊκή προοπτική της Άγκυρας εξανεμίσθηκαν την άνοιξη του 2007 με την εκλογή Σαρκοζί στην Προεδρία της Γαλλίας.

Το παρελθόν της Τουρκίας διδάσκει ότι είναι συνιστώσα των συσχετισμών δυνάμεων στην Ευρώπη από τον 16ο αιώνα, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Φραγκίσκος ο πρώτος συμμάχησε με την Υψηλή Πύλη για να αντιμετωπίσει την Αυστρία των Αψβούργων.

Κοινός παρονομαστής

Βρυξέλλες, Βερολίνο και Αγκυρα συγκλίνουν στην αναζήτηση μιας Ειδικής Σχέσης, αλλά αποκλίνουν στη μεθόδευση της σχετικής διαπραγμάτευσης, το περιεχόμενο και το πλαίσιο της συμβιβαστικής λύσης και το επικοινωνιακό της περιτύλιγμα.

Ημερησία