Φτάσαμε στο χείλος του γκρεμού

Του Κωνσταντίνου Μαριόλη

Μέσα στο επόμενο δίμηνο θα κριθούν τα πάντα για την ελληνική οικονομία. Ο χρόνος τελειώνει και η κυβέρνηση καλείται να λάβει καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας. Τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν εγκλωβιστεί στη στασιμότητα που προκαλεί η αβεβαιότητα σχετικά με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές.

Οι εκτιμήσεις τραπεζικών στελεχών, παραγόντων της αγοράς, οικονομολόγων και αναλυτών, καταλήγουν σε κοινό συμπέρασμα: δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για καθυστερήσεις. Την ίδια ώρα, οι προειδοποιήσεις για ένα τέταρτο μνημόνιο ή πτώχευση και Grexit, πέφτουν βροχή, μετά το ναυάγιο στο Eurogroup.

Ήδη, ο στόχος για ανάπτυξη 2,7% που προβλέπει ο προϋπολογισμός του 2017 θεωρείται σχεδόν χαμένος. Αν επιβεβαιωθούν οι «Κασσάνδρες» και η ανάπτυξη περιοριστεί κάτω από 2%, τότε δημιουργείται μία «μαύρη τρύπα» άνω των 2 δισ. ευρώ, που απειλεί να «καταπιεί» όλους τους επιμέρους στόχους και να εκτροχιάσει πλήρως την οικονομία. Είναι η απότομη οικονομική διαταραχή για την οποία κάνει λόγο το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, ήτοι το οικονομικό σοκ που θα φέρει την οικονομία στα όρια της αντοχής της, στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις φτάσουν σε οριστικό αδιέξοδο.

Πόσο χρόνο έχουμε; Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής η αξιολόγηση θα πρέπει να κλείσει το αργότερο εντός Φεβρουαρίου, ενώ από την πλευρά τους οι τράπεζες δίνουν περιθώριο για την πλήρη εφαρμογή των εργαλείων διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων μέχρι το τέλος Μαρτίου. Σε αντίθετη περίπτωση, «κινδυνεύουν να χαθούν τα πάντα», όπως εκτιμά γνωστός τραπεζίτης.

Την αρχή των προειδοποιήσεων έκανε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με τη διαρροή της έκθεσης για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, στην οποία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τράπεζες και οικονομία. Ακολούθησε το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής με την έκθεση-καταπέλτη για τις τρομακτικές συνέπειες των καθυστερήσεων και την πιθανότητα αναγκαστικής εφαρμογής ενός τέταρτου μνημονίου ή εξόδου από την Ευρωζώνη.

Πληροφορίες του liberal.gr αναφέρουν ότι θα υπάρξει και συνέχεια. Οι αναλυτές των οίκων αξιολόγησης και των επενδυτικών τραπεζών βρίσκονται σε επιφυλακή. Στελέχη ξένων οίκων σημειώνουν ότι δεν αποκλείεται να υπάρξουν οι σχετικές «προειδοποιήσεις» στο προσεχές διάστημα, όσο διατηρείται η αβεβαιότητα αναφορικά με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές. «Το σκηνικό θυμίζει... λίγο από άνοιξη του 2016 και λίγο από καλοκαίρι του 2015», σημειώνουν.

Οι προειδοποιήσεις της Standard & Poor's πριν από λίγες ημέρες ήταν ξεκάθαρες, ενώ δεν θα αποτελούσε έκπληξη αν η Moody's... άλλαζε γνώμη για τις τράπεζες, καθώς τείνουν να αναιρεθούν οι παράγοντες που οδήγησαν σε αναβάθμιση του outlook τον περασμένο Νοέμβριο. Άλλωστε, η Moody' s είναι αυτή που συμφωνεί στην ουσία με το ΔΝΤ για την ποιότητα των κεφαλαίων των ελληνικών τραπεζών λόγω του αναβαλλόμενου φόρου, αν και δεν έχει κάνει λόγο για επιπρόσθετες ανάγκες.

Δεν θα πρέπει, τέλος να ξεχνάμε ότι το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης δεν σημαίνει ότι τελειώνουν... τα βάσανα για την κυβέρνηση. Ακολουθεί η τρίτη αξιολόγηση, η οποία θα πρέπει να κλείσει σε ασφυκτικό χρονικό διάστημα, καθώς μένουν μόλις 18 μήνες μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος. Μέχρι τη στιγμή που η χώρα θα πρέπει να σταθεί μόνη της στα πόδια της αν δεν θέλει να εφαρμόσει ένα τέταρτο μνημόνιο με ότι αυτό συνεπάγεται.

Τι συμβαίνει με τις τράπεζες

Το καλό και το κακό σενάριο για τις τράπεζες είναι λίγο έως πολύ γνωστά. Το μέλλον των τραπεζών εξαρτάται αποκλειστικά από την πορεία της οικονομίας. Αυτό φαίνεται στις καταθέσεις, στη συμπεριφορά των δανειοληπτών, φαίνεται και στο ταμπλό του χρηματιστηρίου, όπου μόνο την Παρασκευή, ο τραπεζικός δείκτης υποχώρησε σε ποσοστό 7,8%.

Τόσο οι τράπεζες, όσο και οι αναλυτές που τις παρακολουθούν, έχουν θέσει ως πρώτη προτεραιότητα την επίτευξη των στόχων μείωσης των «κόκκινων» δανείων. Οι τράπεζες εκτιμούν ότι διαθέτουν τα κεφάλαια για να διαχειριστούν τα «κόκκινα» δάνεια χωρίς να χρειαστούν επιπρόσθετα κεφάλαια. Τι θα γίνει, όμως, στην περίπτωση που το κλίμα δεν βοηθήσει και οι στόχοι δεν επιτευχθούν;

Μία τέτοια εξέλιξη θα φέρει, όπως έχει δηλώσει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννης Στουρνάρας,  ρυθμιστικές και διοικητικές κυρώσεις. Η μεγάλη ανησυχία σχετίζεται με την πιθανότητα να χρειαστεί μία νέα ανακεφαλαιοποίηση, σε περιβάλλον πλήρους εφαρμογής του bail-in, διότι η Ελλάδα δεν είναι Ιταλία.

Αν κλείσει η αξιολόγηση εντός του Φεβρουαρίου, τότε η Ελλάδα ενδέχεται να ενταχθεί στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ ακόμα και μέσα στο Μάρτιο, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, γεγονός που θα επιτρέψει φθηνότερη και πιο άνετη χρηματοδότηση της οικονομίας. «Οι τράπεζες θα μπορέσουν να αντλήσουν ανετότερα ρευστότητα από την ΕΚΤ και η κυβέρνηση θα αποσύρει βαθμιαία τους κεφαλαιακούς περιορισμούς», σημειώνεται στην τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου.

Στην έκθεση συνεχίζεται η περιγραφή του γνωστού «ενάρετου κύκλου» που προβλέπει την δοκιμαστική έστω έξοδο στις αγορές, την αποφυγή του κόφτη, την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και τη διεύρυνση των προοπτικών της οικονομίας. Με αυτόν τον τρόπο θα διευκολυνθεί η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και θα αποκτηθούν μερικά «μαξιλάρια» στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.

Πηγή liberal