Ωρολογιακή βόμβα η παγκόσμια ανισότητα

"Όπου υπάρχει μεγάλη ιδιοκτησία, υπάρχει μεγάλη ανισότητα. Για να υπάρχει ένας πάμπλουτος θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον πεντακόσιοι φτωχοί”, έλεγε ο γνωστός οικονομολόγος Adam Smith. Ζούμε σε έναν κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης ανισότητας, όπου πάρα πολλοί άνθρωποι βλέπουν την δυνατότητά τους για επιβίωση να εξανεμίζεται.

Η ανισότητα, ακριβώς επειδή έχει την τάση να αναπαράγεται σε μια ολοένα πιο εκτεταμένη και πιο επιταχυνόμενη βάση, δεν αποτελεί νέο φαινόμενο στην ανθρώπινη ιστορία. Τα τελευταία χρόνια όμως, ειδικά λόγω της οικονομικής κρίσης, το ζήτημα της ανισότητας έχει επανέλθει και μάλιστα έχει γίνει αντικείμενο αντιπαραθέσεων στη δημόσια σφαίρα.

Ο θεωρητικός φυσικός Stephen Hawking, σε συνέντευξή του στον Guardian έκανε προ ημερών λόγο για την πιο επικίνδυνη εποχή για τον πλανήτη μας. “Οι φόβοι και οι ανησυχίες για τις οικονομικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης ή την ολοένα επιταχυνόμενη τεχνολογική εξέλιξη, που βρίσκονται πίσω από αυτές τις εξελίξεις, είναι όλοι τους απολύτως κατανοητοί”.

Όπως αναφέρει, ο εργοστασιακός αυτοματισμός έχει ήδη στοιχίσει θέσεις εργασίας στον βιομηχανικό κλάδο ενώ και η εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι πιθανό να εντείνει αυτή την «καταστροφή» θέσεων εργασίας της μεσαίας τάξης, αφήνοντας άθικτες μόνο τις πλέον δημιουργικές και τις διευθυντικές θέσεις. Αυτή η εξέλιξη θα επιταχύνει με την σειρά της την διόγκωση των οικονομικών ανισοτήτων σε παγκόσμια κλίμακα. Το διαδίκτυο και οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες θα επιτρέψουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να αποκομίσουν αμύθητα πλούτη, απασχολώντας στις επιχειρήσεις τους ελάχιστους ανθρώπους. Η εξέλιξη αυτή φαντάζει σήμερα αναπόφευκτη και επίσης κοινωνικά καταστροφική.

Μιλώντας για το Brexit και για την εκλογή Donald Trump στις ΗΠΑ, εξήγησε πως πρόκειται για μια έξαρση λαϊκού θυμού που προέρχεται από την αίσθηση των πολιτών ότι οι ηγέτες τους τους έχουν εγκαταλείψει. Οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως οι πρόσφατες εκλογικές διαδικασίες στις δύο χώρες, ήταν η στιγμή που “οι ξεχασμένοι μίλησαν”, βρίσκοντας το σθένος να απορρίψουν τις συμβουλές και την καθοδήγηση των ειδικών και των απανταχού ελίτ.

Ας μιλήσουν οι αριθμοί

Η εισοδηματική ανισότητα έχει φθάσει σε επίπεδα - ρεκόρ παγκοσμίως, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ. Το μέσο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών στις χώρες - μέλη του ΟΟΣΑ, από το 2007 έως το 2010, μειώθηκε κατά 2,1%. Τις μεγαλύτερες απώλειες είχαν οι χαμηλόμισθοι που έφτασαν το 5,3%. Για την Ελλάδα, ο Οργανισμός επισημαίνει τη βαρύτατη επίπτωση που είχε η εκτίναξη της ανεργίας στα εισοδήματα των νοικοκυριών από το 2010 έως το 2014.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για την κατανομή του εισοδήματος, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας στην Ευρώπη των 28 αυξήθηκε κατά 0,5 εκατοστιαίες μονάδες και έφτασε το 17,2 % μεταξύ του 2013 και του 2014. Σε έξι κράτη μέλη, δηλαδή στη Ρουμανία (25,4 %), στην Ισπανία (22,2 %), στην Ελλάδα (22,1 %), στη Βουλγαρία (21,8 %), στην Εσθονία (21,8 %) και στη Λετονία (21,2 %), το ένα πέμπτο ή περισσότερο του πληθυσμού θεωρείται ότι διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας.

Παράλληλα, η άνοδος του λαϊκισμού αποδίδεται, κατά πολλούς αναλυτές, στους “απόκληρους” της κοινωνίας που βλέπουν να χάνουν τα πάντα από μια αόρατη ελίτ. Σύμφωνα με την Επιτροπή Κοινωνικής Κινητικότητας, η Αγγλία χωρίζεται σε 65 περιοχές, εκ των οποίων οι 20 πιο φτωχές έχουν και την λιγότερη πρόσβαση σε εκπαίδευση και προοπτική για επαγγελματική αποκατάσταση. Στο δημοψήφισμα για την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ, μόλις 3 απ' αυτές τις 20 περιοχές ψήφισαν κατά του Brexit. Όπως μεταδίδουν οι Financal Times, η έρευνα της Επιτροπής δείχνει πως το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει ένα “βαθιά ελιτίστικο έθνος” όπου οι ευκαιρίες πρόσβασης σε ένα “καλό” επάγγελμα είναι στενά συνδεδεμένες με την κοινωνική προέλευση.

Έρευνα ΕΚΤ: Αυξάνεται η ανισότητα πλούτου στην Ευρωζώνη

Η συγκέντρωση του πλούτου ανάμεσα στα πλουσιότερα νοικοκυριά της Ευρωζώνης έχει αυξηθεί μετά την κρίση χρέους στην ευρωζώνη, παρόλο που τα επίπεδα πλούτου μειώθηκαν οριζόντια λόγω των χαμηλότερων τιμών ακινήτων, σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Το 5% των νοικοκυριών της Ευρωζώνης, που είναι και τα οικονομικά ισχυρότερα, κατείχαν το 37,8% του καθαρού πλούτου το 2014, συγκριτικά με 37,2% το 2010 ενώ το 5% που είναι τα ασθενέστερα οικονομικά νοικοκυριά κατείχαν μόνο χρέος, ανέφερε η έρευνα της ΕΚΤ με δείγμα 84.000 νοικοκυριά.

«Η αλλαγή ήταν ιδιαίτερα σημαντική στην Ελλάδα και την Κύπρο, όπου ο μέσος όρος μειώθηκε κατά περίπου 40% … αλλά είναι επίσης μεγάλη στην Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, όπου μειώθηκε περισσότερο από 15%», ανέφερε η ΕΚΤ

Αντίθετα, ο μέσος όρος του πλούτου στη Γερμανία αυξήθηκε κατά 10% την ίδια περίοδο. Αύξηση καταγράφηκε στην Αυστρία, την Φινλανδία και το Λουξεμβούργο.

Είσοδος στο "κλάμπ" του 10% των πλουσιότερων νοικοκυριών εξασφαλίζεται μετά το κατώφλι των 496.000 ευρώ και άνω, ενώ κατά την εξεταζόμενη τετραετή περίοδο τα φτωχότερα νοικοκυριά είχαν μέσο όρο περιουσίας 1.000 ευρώ ή και λιγότερα.

Γιατί ανέχονται οι άνθρωποι την ανισότητα;

Όπως αναφέρει ο κοινωνιολόγος Daniel Dorling, “η κοινωνική ανισότητα στις πλούσιες χώρες διατηρείται επειδή οι άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν στις αρχές της αδικίας και θα σοκάρονταν αν συνειδητοποιούσαν πως μπορεί κάτι να πηγαίνει στραβά σε μεγάλο τμήμα της ιδεολογικής δομής της κοινωνίας μας”.

Οι 62 πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη σήμερα έχουν τόσο πλούτο όσο ο μισός πληθυσμός της Γης - περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι - καθώς οι υπερ-πλούσιοι έχουν γίνει πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, σύμφωνα με τη διεθνή μη κυβερνητική οργάνωση Oxfam. Ο πλούτος των 62 πλουσιότερων ανθρώπων στον κόσμο έχει αυξηθεί κατά 44% από το 2010, ενώ ο πλούτος των φτωχότερων 3,5 δισ. ανθρώπων μειώθηκε κατά 41%.

“Ο πλούτος έχει συγκεντρωθεί σε λίγα μέρη στον κόσμο... Πρόκειται για μια ωρολογιακή βόμβα και ένα μεγάλο κίνδυνο για τον κόσμο”, δήλωσε ο Muhammad Yunus, ιδρυτής της Τράπεζας Grameen και υπέρμαχος της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Το τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει δημιουργήσει έναν κόσμο όπου “όσα περισσότερα χρήματα έχεις, τόσα περισσότερα θα σου δίνω”, ενώ στερεί από την πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού όχι μόνο τον πλούτο αλλά ένα στοιχειώδες βιοτικό επίπεδο.

Ο ΟΟΣΑ καταγράφει στην Ελλάδα αύξηση του ποσοστού φτώχειας στο ένα τρίτο του πληθυσμού από την εμφάνιση της κρίσης, ενώ προσθέτει ότι η καταπολέμηση της φτώχειας και της ανισότητας πρέπει να αποτελούν επιτακτικές προτεραιότητες πολιτικής. Δυστυχώς οι προτεραιότητες αυτές δεν είναι καθόλου αυτονόητες ως βασικός στόχος κοινωνικής πολιτικής, καθώς συχνά γίνεται λόγος μόνο για “ανακούφιση από την ακραία φτώχεια” και όχι πραγματική αλλαγή στο ίδιο το κοινωνικό κράτος.

Επιμέλεια: Δανάη Μαραγκουδάκη

Πηγή liberal