Νέα Πολιτική
του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες μιας οπισθοδρόμησης της πορείας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ειδικά για εμάς τους Έλληνες, η εικόνα αυτή είναι ακόμη πιο απογοητευτική καθώς συνοδεύεται από μια αίσθηση αντιμετώπισης της χώρας μας μακράν κάθε αισθήματος κοινοτικής αλληλεγγύης. Πέραν της ορθότητας των ελληνικών εντυπώσεων γεγονός είναι η πρόσφατη συσσώρευση αποτυχιών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και ο περιορισμός της λαϊκής αποδοχής που αυτό απολάμβανε τις πρώτες δεκαετίες της ιδρύσεως του. Αρκετοί οι αντικειμενικοί λόγοι για αυτήν την μεταστροφή και αρκετές επίσης οι αστοχίες της Ένωσης που οφείλονται είτε σε ανταγωνιστικές κρατικές επιλογές είτε στην αδυναμία αποτελεσματικής λειτουργίας του γραφειοκρατικού μηχανισμού των Βρυξελλών. Πιθανόν επίσης να καλλιεργήθηκαν και υπερβολικές προσδοκίες στους λαούς της Ευρώπης για μια συνεχή ανοδική πορεία του επιπέδου ευημερίας και συνθηκών ζωής, μη συμβατής όμως με την πολιτική και οικονομική πραγματικότητα.
Σκόπιμα στο παρελθόν καλλιεργήθηκε μια μυθολογία που απέδιδε τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά κύριο λόγο στις αρνητικές εμπειρίες των δύο παγκοσμίων πολέμων. Αναμφίβολα τα τρομερά αυτά γεγονότα επηρέασαν τους πρωταγωνιστές του ευρωπαϊκού ονείρου αλλά η συναντίληψη του συνεχούς μειούμενου ρόλου της Ευρώπης στο διεθνές γίγνεσθαι βάρυνε καίρια και οδήγησε τα πρώην αντίπαλα κράτη στη δρομολόγηση μιας στενής συνεργασίας. Η αλήθεια αυτή είναι οδυνηρή και «μη ρομαντική» αλλά αποτελεί τη βάση της κατανόησης των ορίων της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Κάθε άλλη αναφορά αποτελεί αυτοπαγίδευση σε μια ωραιοποιημένη εικόνα, μη συμβατή όμως με την πραγματικότητα.
Η παραδοχή αυτού του γεγονότος δεν αποτελεί και καταδίκη της ευρωπαϊκής προσπάθειας η οποία αποτελεί μονόδρομο για την επιβίωση της γηραιάς ηπείρου. Αποτελεί προϋπόθεση για την αναζωογόνηση της προσπάθειας υπέρβασης των προβλημάτων. Η ισχύς της Ευρώπης περιορίζεται συνεχώς, όχι μόνο από τον ανταγωνισμό των τριών μεγάλων «παικτών» (ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας) αλλά και μιας σειράς περιφερειακών ανερχομένων δυνάμεων. Οι ανταγωνισμοί αυτοί μαζί με τα προβλήματα στην κατανομή του πλούτου που δημιουργεί μια ανεξέλεγκτη απορρύθμιση των αγορών και η κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού συστήματος (σε βάρος της παραγωγής) έχουν αποσυντονίσει τις οικονομικές και κοινωνικές ισορροπίες των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δυστυχώς η ευρωπαϊκή νομενκλατούρα αρνείται να αναγνωρίσει την πραγματικότητα έχοντας αποπροσανατολιστεί μέσα από ξεπερασμένες οικουμενιστικές αντιλήψεις και την επιδίωξη αύξησης των ατομικών κερδών και της ισχύος της. Η αντίδραση των ευρωπαϊκών λαών εμφανίσθηκε μέσα από τις αρνητικές ψήφους δημοψηφισμάτων και την ανάδειξη λαϊκιστών ηγετών. Σε αυτό το περιβάλλον ήταν εύκολη η στοχοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το σύνολο των δεινών που προέρχονται και από σφάλματα και καταστάσεις πολύ πέραν των δυνατοτήτων ελέγχου της.
Υπάρχει όμως λύση ή οδηγούμαστε στη σταδιακή αποδόμηση της Ένωσης ή στην μετατροπή σε μια χαλαρή τελωνειακή ένωση ή ακόμη και σε μια ολιγομελή ομάδα πιο ομοιογενών κρατών; Και το βασικό ερώτημα για εμάς αναφέρεται στη θέση της Ελλάδος σε μια τέτοια ενδεχόμενη μελλοντική κατάσταση. Επιπλέον, οι κίνδυνοι της διάλυσης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος ή της δικής μας απομάκρυνσης, είναι πολύ εντονότεροι. Η αποσόβηση του πρώτου κινδύνου ξεφεύγει από τις εθνικές δυνατότητες επηρεασμού ενώ η δεύτερη εξαρτάται κατά πολύ και από τις δικές μας επιλογές και ενέργειες. Ειδικά για τη τελευταία, συνεχώς πληθαίνουν οι τεκμηριωμένες γνώμες που προκρίνουν τη συμβιβαστική απομάκρυνση ως τη βέλτιστη λύση για την χώρα μας. Πειστικά τα επιχειρήματα αμφοτέρων των πλευρών, εξόδου και παραμονής στο ευρωπαϊκό νόμισμα. Οι γνώσεις μου δεν μου επιτρέπουν να τοποθετηθώ πειστικά σε αυτό το θέμα. Οφείλω απλά να υπενθυμίσω ότι κάθε κράτος οφείλει να είναι προετοιμασμένο για την αντιμετώπιση κάθε πιθανού ενδεχομένου. Αναγκαιότητα δηλαδή της ύπαρξης όχι μόνο σχεδίου «Β» αλλά και σχεδίων «Γ» έως και «Ω». Προϋπόθεση τα σχέδια να είναι ρεαλιστικά, οι επιδιωκόμενοι στόχοι να είναι σωστά ιεραρχημένοι, τα μέσα συμβατά με τους στόχους και να υφίσταται μια κοινή αποδοχή των βασικών κατευθύνσεων από το μεγαλύτερο μέρος του λαού και των πολιτικών κομμάτων.
Νομίζω ότι όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις κινούνται στη σφαίρα της κοινής λογικής που πρέπει να δομεί την αναγκαία στρατηγική σκέψη αλλά δυστυχώς αμφότερες απουσιάζουν τις τελευταίες δεκαετίες. Στην απουσία της αναγκαίας στρατηγικής σκέψης οφείλεται μεγάλο μέρος των προβλημάτων μας αλλά κανένας εκπρόσωπος του πολιτικού κόσμου και των λοιπών «ελίτ» δεν αναφέρονται στο πρόβλημα και φυσικά δεν κινούνται για τη αντιμετώπιση του. Είκοσι περίπου χρόνια πριν, ο μεγάλος Έλληνας διανοητής Παναγιώτης Κονδύλης έγραφε προφητικά: «Γιατί όπως ο Κύριος μωραίνει ον βούλεται απολέσαι, έτσι και ένας λαός χάνει την ικανότητα της στρατηγικής σκέψεως ακριβώς όταν τη χρειάζεται περισσότερο».
* Υποστράτηγος εα, Διευθυντής Μελετών του ΕΛΙΣΜΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου