Με αφορμή το Αρχείο Ζολώτα

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Η επίσημη παρουσίαση του Αρχείου Ζολώτα –προλόγισε ο σημερινός dιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, παρουσίασε ο υπεύθυνος του Ιστορικού Αρχείου της Τράπεζας Παν.Παναγάκης και επεξήγησε η ομάδα αρχειονόμων που είχε την τεχνική ευθύνη του εγχειρήματος– ήρθε να καλύψει έναν φόβο. Έναν ειλικρινή φόβο: ότι το προσωπικό και δημόσιο αρχείο ενός ανθρώπου που ταυτίστηκε με 8 δεκαετίες οικονομικής ζωής της Ελλάδας, που  σφράγισε μετά και τη μεταπολιτευτική περίοδο, θα κινδύνευε να μείνει καταχωμένο· αγνοημένο· μη διαθέσιμο στο ερευνητικό και ένα ευρύτερα ενδιαφερόμενο κοινό.

Γενικώς, η Τράπεζα της Ελλάδος –καίτοι ισχυρός πόλος στην οικονομική ζωή της χώρας– δεν έχει ευτυχήσει με τα αρχειακά της. Έτσι, για παράδειγμα, όλη –μα όλη!– η πολυκύμαντη εποχή από την Απελευθέρωση τη δεκαετία του ’40 και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ιστορείται από τα Πρακτικά της Νομισματικής Επιτροπής τα οποία τηρούνται, ακριβώς, στην Τράπεζα. Όμως και κλειστά παραμένουν, αλλά και είναι  τηρημένα με τόση επιμελημένη αδιαφάνεια (π.χ. χωρίς ευρετηρίαση αληθινή) που κανείς δεν μπορεί να παρακολουθήσει "μεγάλες διαδρομές", όπως π.χ. του Αλουμινίου ή του Συγκροτήματος Ανδρεάδη ή πάλι την  ιστορία του Τύπου... Αλλά και από των διοικητών τα αρχεία, του μεν Εμμ. Τσουδερού  φρόντισε η μέριμνα της Βιργινίας και του Κυριάκου Βαρβαρέσου από νωρίς οι δικαιούχοι του  αρχείου του να τηρηθούν και να ανοίξουν – φαίνεται  δε ότι και του Γ. Μανζαβίνου συντόμως θα γίνει διαθέσιμο (με μέριμνα του γιου του, Αντώνη, ο οποίος ακόμη  έχει μια επαφή με την Τράπεζα).

Όμως το Αρχείο Ζολώτα, και λόγω μακροβιότητας και του κεντρικού ρόλου του ίδιου, αλλά και λόγω της οργανωτικότητας που τον διέκρινε, θα ήταν τραγωδία αν έμενε κλειστό και ανεκμετάλλευτο. (Υπάρχει, ούτως ή άλλως, το κενό της διοίκησης Αλ. Διομήδους, και άλλοι φόβοι για κενό της εποχής Δημ. Χαλικιά), Τώρα, με την  παρουσίαση του Αρχείου Ζολώτα –που,  όπως φάνηκε,  είναι αρκετά ευρύ στο υλικό και τη δομή του– ο φόβος αυτός υποχωρεί. Όχι, βέβαια, για κάποια προβεβλημένα, γνωστά εν τέλει τεκμήρια, όπως η ομιλία  του κατά την αποχώρησή του επί Χούντας ή πάλι η πρώτη παρουσίασή του μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας ή ο πασίγνωστος λόγος που εξεφώνησε στα αγγλικά στο IMF, στηριζόμενος αποκλειστικά σε ελληνικής ρίζας λέξεις. Ούτε το πλούσιο φωτογραφικό/συνοδευτικό υλικό όπως της οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα (Μητσοτάκης-Παπανδρέου-Φλωράκης) να συνεδριάζει στο γραφείο "του Καθηγητού"/Διοικητή/Πρωθυπουργού στην Τράπεζα της Ελλάδος, ή πάλι το στιγμιότυπο του ίδιου –στα νιάτα του– να χορεύει με τη Μαρίκα Μητσοτάκη, προτού αυτή χτυπηθεί από την πολιομυελίτιδα.

Όλα αυτά τα στιγμιότυπα έχουν τη σημασία τους. Όμως, εκείνο το τεκμηριακό υλικό που ελπίζεται και να περιλαμβάνεται στο Αρχείο Ζολώτα, όπως οργανώθηκε και ανοίγει, αλλά και να αρχίσει να ενσωματώνεται, με την πρόσβαση και την έρευνα στη γνώση μας για την αληθινή οικονομική ζωή της χώρας, εκείνο το υλικό περιμένουμε. Με ενδιαφέρον – και αδημονία.

economia