ΠΡΟΒΛΕΠΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

του Παναγιώτη Ε. Πετράκη*

Πολλές φορές οι οικονομολόγοι έχουν κατηγορηθεί, και όχι άδικα, ότι δεν μπόρεσαν να προβλέψουν την επερχόμενη κρίση του 2008 ή παλαιότερες κρίσεις, κ.λπ.

Τείνω να καταλήξω ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο και λίγο διαφορετικό από ό,τι φαίνεται. Ακόμα και εάν κάποιος ή κάποιοι ειδικοί προβλέπουν ή αντιλαμβάνονται σωστά ένα πρόβλημα, αυτό δεν είναι αρκετό για να γίνει κτήμα της κοινωνίας και στη συνέχεια να κινητοποιηθεί.

Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: Τον καιρό της κορύφωσης της κρίσης συζητούσα το θέμα αυτό με ένα δημοσιογράφο στο ραδιόφωνο, ο οποίος υποστήριζε την παραπάνω επικριτική θέση και μου έκανε το ίδιο ερώτημα, δηλαδή το από που μπορεί να έλθει κάποια επόμενη μεγάλη παγκόσμια κρίση. Πολύ απλά του είχα απαντήσει, όπως θα απαντούσαν και πολλοί γνωρίζοντες, ότι μια παρόμοια πηγή μπορεί να είναι η αδιαφάνεια στα διογκούμενα χρέη της Κίνας. Ήταν προφανές ότι επρόκειτο για μια ενεργή πηγή μελλοντικού διεθνούς προβλήματος. Αυτό μάλλον τείνει να γίνει δεκτό σήμερα διεθνώς, παρόλο που όλοι περιμένουν από την Κίνα να το λύσει και ίσως το λύνει σε κάποιο βαθμό.

Ένα παρόμοιο θέμα είναι αυτό με την Deutsche Bank (DB) για την οποία, όχι μόνο εμείς αλλά αρκετοί ανεξάρτητοι ερευνητές, είχαν επισημάνει το σχετικό πρόβλημα από το 2012!!!!

Γράφαμε γι' αυτό το 2013:

“Μια ύφεση που προέρχεται από το χρηματοπιστωτικό τομέα είναι βαθύτερη σε σχέση με φυσιολογικές υφέσεις, και η ανάκαμψη της οικονομίας και της αγοράς εργασίας είναι περισσότερο αργή (Akerlof 2013). Έτσι, θα πρέπει να αναρωτηθούμε εάν στην αναζήτηση των βαθύτερων αιτιών της κρίσης θα πρέπει να ψάξουμε στις περισσότερο βαθιές υποθέσεις της οικονομικής θεωρίας: Ποσοτική θεωρία του χρήματος vs Κεϋνσιανή θεωρία συνολικής δαπάνης. Η πρώτη θεωρία, αποδίδει την κατάρρευση στην αστάθεια της προσφοράς χρήματος (subprimes, κ.λπ.), η οποία οδήγησε σε μια εκριξη κατανάλωσης (consumer boom). Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι από το τέλος του 2012 η ακαθάριστη διεθνής έκθεση της Deutsche Bank σε παράγωγα ανήλθε σε €55,6 τρις (δεν είναι τυπογραφικό λάθος) δηλαδή πάνω από 20 φορές το μέγεθος του γερμανικού ΑΕΠ το οποίο ανέρχεται σε €2,7 τρις (Jensen 2013). Η δεύτερη θεωρία, αποδίδει την κρίση στην αστάθεια των επενδύσεων που ακολούθησε την κατάρρευση του dot.com (Skidelsky 2010). Αποτέλεσμα ήταν να δημιουργούνται λίγα νέα περιουσιακά στοιχεία από τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό οδήγησε σε μια χρηματοοικονομική κρίση τύπου Minskian η οποία χαρακτηρίστηκε από υπερχρέωση και συνθήκες απομόχλευσης”.

Μετάφραση από το βιβλίο που εκδόθηκε τον Δεκέμβριο του 2013 (ολοκληρώθηκε τον Μάιο του2013): Petrakis P.E., Kostis P.C., Valsamis D.G. (2013) "European Economics and Politics in the Midst of the Crisis; From the Outbreak of the Crisis to the Fragmented European Federation", New York and Heidelberg: Springer, ISBN 978-3-642-41343-8, p.274.

Σήμερα τα δημοσιεύματα για το θέμα αυτό πλέον πληθαίνουν:

“Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των τραπεζικών δοκιμασιών αντοχής την Παρασκευή φέρνει και πάλι στο προσκήνιο τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Οκτώ χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες εξακολουθούν να είναι ευάλωτες, αφού ποτέ δεν κατάφεραν να ανακάμψουν πλήρως μετά την κρίση, όπως οι αμερικανικές. H Credit Suisse προειδοποιεί ότι το 25% των ευρωπαϊκών τραπεζών είναι πιθανό να διαθέτει ανεπαρκή κεφάλαια στο δυσμενές σενάριο των τεστ αντοχής. Η προσοχή έχει στραφεί τους τελευταίους μήνες κυρίως στις ιταλικές τράπεζες. Ωστόσο, η Credit Suisse προειδοποιεί ότι είναι η Deutsche Bank και η Commerzbank αυτές που θα αποτελέσουν την αρνητική έκπληξη των στρες τεστ την Παρασκευή.
Προ εβδομάδων, το ΔΝΤ είχε χαρακτηρίσει την Deutsche Bank ως τη μεγαλύτερη δυνητική απειλή για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το Brexit είναι ένα ακόμη χτύπημα που δέχθηκε πρόσφατα η Deutsche Bank, η Βρετανία είναι η τρίτη σημαντικότερη αγορά της μετά τη γερμανική και την αμερικανική. Η μετοχή της Deutsche Bank έχει υποχωρήσει 42,80% από την αρχή του έτους και κατά 57,53% στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών και εξακολουθεί να βρίσκεται κοντά στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων 30 ετών όπου είχε υποχωρήσει στις 30 Ιουνίου. Πολλοί αναλυτές προειδοποιούν για την κεφαλαιακή επάρκεια της Deutsche Bank, η οποία κατέχει ορισμένα από τα πλέον περίπλοκα περιουσιακά στοιχεία και εμπορεύματα μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών.”

Εφημερίδα «Καθημερινή», 27/07/2016. Άρθρο στην έντυπη Καθημερινή με τίτλο: “Προειδοποιήσεις από Credit Suisse για τις γερμανικές τράπεζες”.

Θα κινητοποιηθούν εγκαίρως οι κοινωνίες και οι αρμόδιοι για την αντιμετώπιση του προβλήματος; Μάλλον. Αλλά εάν το αντιμετωπίζαμε από την αρχή και σωστά δεν θα παρατείναμε την αγωνία στην Ευρώπη! 

* Ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης είναι καθηγητής οικονομικών στο τμήμα οικονομικών επιστημών του ΕΚΠΑ.

indeepanalysis