Ο διπλός πόλεμος του ISIS σε Ευρώπη, Τουρκία*

Το Ποντίκι

του Βασίλη Γαλούπη

Πώς επιδιώκει τον διχασμό και την υποδαύλιση του μίσους στη Δύση

Τα τελευταία τρομοκρατικά χτυπήματα του ISIS σε Ευρώπη και Τουρκία επιβεβαιώνουν ότι ουσιαστικά το ISIS κάνει δύο παράλληλους πολέμους. Τον πόλεμο για τα εδάφη του Χαλιφάτου και έναν δεύτερο, που διεξάγει μέσω της τρομοκρατίας. Αυτός ο δεύτερος πόλεμος είναι που πηγαίνει «καλά» για τους τζιχαντιστές, αφού τα κέρδη δεν μετριούνται σε τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά σε τρόμο.

 

Για ολόκληρες μέρες μετά από κάθε μαζικό τρομοκρατικό χτύπημα στην Ευρώπη, οι επιθέσεις του ISIS αποτελούν το πρώτο θέμα, την κορυφαία είδηση ανάμεσα στις σημαντικότερες ειδήσεις παγκοσμίως. Μάλιστα, υπάρχει και σημειολογία στα τελευταία χτυπήματα σε Γαλλία, Τουρκία, αφού η επίθεση στο αεροδρόμιο Ατατούρκ έγινε την παραμονή της επετείου δύο χρόνων από την ανακήρυξη του Ισλαμικού Χαλιφάτου από το ISIS, ενώ το μακελειό στη Νίκαια έγινε την ημέρα της εθνικής επετείου της Γαλλίας.

 

Το ISIS ξεκαθαρίζει ότι οι τρομοκρατικές του επιθέσεις στη Δύση μόνο εν μέρει γίνονται για να τιμωρηθούν χώρες που το αντιμάχονται στρατιωτικά. Σύμφωνα με όσα οι ίδιοι γράφουν στο επίσημο Μέσο τους, το περιοδικό «Dabiq», οι επιθέσεις έχουν και έναν δεύτερο, στρατηγικό στόχο, που είναι η «καταστροφή της γκρίζας ζώνης». Γκρίζα ζώνη είναι ο όρος που χρησιμοποιεί το ISIS για οποιαδήποτε κοινωνία στην οποία συνυπάρχουν μουσουλμάνοι και μη μουσουλμάνοι. Αυτά σε θεωρητικό επίπεδο, αφού το ISIS φέρεται αδίστακτα και στους ίδιους τους μουσουλμάνους. 

 

Το ISIS έχει μια απόλυτη κι άκρως επικίνδυνη κοσμοθεωρία, με βάση την οποία βλέπει τον κόσμο ως μαύρο και άσπρο. Απεχθάνεται τον ενδιάμεσο χώρο, αυτόν της πραγματικής ζωής, της καθημερινότητας. Ο Γάλλος δημοσιογράφος Νικολά Ενίν, που κρατείτο επί 10 μήνες όμηρος του ISIS, έγραψε πως όταν η Γερμανία άνοιξε την πόρτα της στους πρόσφυγες από τη Συρία, οι τζιχαντιστές σάστισαν. Η αντίδραση του ISIS ήταν να φτιάξει ένα βίντεο όπου ζητούσε από τους πρόσφυγες να γυρίσουν πίσω και να καταταγούν στο Ισλαμικό Κράτος.

 

Το όπλο του μίσους

To ISIS είναι αυτό που ουσιαστικά επιδιώκει να τροφοδοτεί τον αντιμουσουλμανισμό στη Δύση και να υποδαυλίζει το μίσος, προπαγανδίζοντας με κάθε τρόπο ότι είναι αδύνατη η συνύπαρξη μουσουλμάνων και μη μουσουλμάνων στις δυτικές κοινωνίες, αλλά και παντού. Κι αυτό προκειμένου να υπάρχουν ακραίες αντιδράσεις. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη δημιουργούν σε όλο και περισσότερο κόσμο φόβο όχι μόνο για το ISIS, αλλά για κάθε μουσουλμάνο γενικά (κι άδικα, φυσικά). Κι αυτό ακριβώς το κλίμα διχασμού και μίσους είναι που θέλει το ISIS, σύμφωνα με το ίδιο.

 

Σύμφωνα με το think tank της Ουάσιγκτον Atlantic Council, «με ένα σχετικά χαμηλό μπάτζετ οι τζιχαντιστές κατάφεραν να πετύχουν αυτό που καμιά άλλη τρομοκρατική ομάδα δεν έχει καταφέρει, ούτε καν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν και η Αλ Κάιντα, που σκότωσαν 3.000 αθώους σε μια μέρα. Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου ο αντιμουσουλμανισμός είναι μέρος του mainstream πολιτικού λόγου στη Δύση».

Όπως τονίζει το think tank Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (Institute for the Study of War), «όταν αρχίζουμε να αλλάζουμε τον τρόπο ζωής μας, τότε αυτό αποτελεί υπαρξιακή απειλή. Και τότε είναι που το ISIS δεν ισχυρίζεται μόνο ότι έχει δύναμη, αλλά αποκτά και στην πραγματικότητα δύναμη επειδή διαμορφώνει τις πράξεις των αντιπάλων του».

 

Καθώς χάνει έδαφος σε Ιράκ και Συρία, το ISIS αναζητά τρόπους να παραμείνει στα πρωτοσέλιδα μέσω μπαράζ τρομοκρατικών επιθέσεων σε απλούς πολίτες σε Ευρώπη, Μ. Ανατολή και αλλού. 

Η Τουρκία έχει γίνει κεντρικός στόχος των τζιχαντιστών. Η επίθεση στο αεροδρόμιο Ατατούρκ, όπου σκοτώθηκαν 41 άνθρωποι και τραυματίστηκαν πάνω από 200, ήταν το πέμπτο μαζικό τρομοκρατικό χτύπημα του ISIS σε πολίτες στην Τουρκία τον τελευταίο χρόνο. 

 

Πίεση στην Τουρκία

Η σφαγή στο αεροδρόμιο κατάφερε άλλο ένα μεγάλο πλήγμα στην τουρκική οικονομία και αύξησε τις πιέσεις στην Άγκυρα για σταθεροποίηση στα νότια σύνορα της χώρας με τη Συρία. Η Τουρκία, σχετικά σταθερή τα τελευταία χρόνια, παρασύρεται ακόμη βαθύτερα στην περιφερειακή κρίση που ξεκινά από Ιράκ και Συρία. 

Η επίθεση στο Ατατούρκ έπληξε την καρδιά της τουρκικής υποδομής και το σύμβολο του κοσμοπολιτισμού της. Το Ατατούρκ ενώνει πόλεις σε Μ. Ανατολή, Ευρώπη και Ασία. Βέβαια, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί και ως κόμβος διέλευσης δυτικών, που στρατολογήθηκαν στο ISIS, προς Συρία και Ιράκ.

 

Οι επιθέσεις του ISIS μέσα στην Τουρκία άρχισαν να εντείνονται έναν χρόνο πριν, όταν, τον Ιούλιο του 2015, σε βομβιστική επίθεση σκοτώθηκαν 32 άνθρωποι στη μεθοριακή πόλη Σουρούτς. Τον Οκτώβριο της περασμένης χρονιάς, βομβιστές αυτοκτονίας χτύπησαν πορεία στην Άγκυρα σκοτώνοντας 103 άτομα στην πιο αιματηρή τρομοκρατική επίθεση στη μοντέρνα ιστορία της Τουρκίας. Οι βομβιστικές επιθέσεις συνεχίστηκαν τον Ιανουάριο και τον Μάρτιο σε πολυσύχναστα τουριστικά σημεία της Κωνσταντινούπολης.

 

Το ISIS διατηρεί ένα τεράστιο δίκτυο εντός Τουρκίας, αποτελώντας διαρκή παράγοντα αστάθειας σε μια χώρα που, ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος την Παρασκευή, βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής. Μάλιστα, τους τελευταίους μήνες το ISIS επιδίδεται αθόρυβα σε μπαράζ τρομοκρατίας και δολοφονιών μετριοπαθών Σύρων ακτιβιστών που ζουν σε πόλεις της νότιας Τουρκίας και αντιτίθενται τόσο στο καθεστώς Άσαντ όσο και στο ISIS. 

Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει δεχθεί αυστηρή κριτική για το ότι μέσω της απραξίας της, αλλά και της ανοχής της κατά καιρούς, δεν περιόρισε τις επιχειρήσεις και τις ροές των τζιχαντιστών, πολλοί εκ των οποίων μπαινοβγαίνουν στη Συρία μέσω των «διάτρητων» συνόρων με την Τουρκία.

 

Μετά τις βομβιστικές επιθέσεις τον Οκτώβριο στην Άγκυρα, οι τουρκικές αρχές εντόπισαν έναν πυρήνα μαχητών στην τουρκική πόλη Αντιγιαμάν. Κάτοικοι και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατήγγειλαν ότι προσπάθησαν να προειδοποιήσουν τις αρχές για τον συγκεκριμένο τζιχαντιστικό πυρήνα πριν από την τρομοκρατική επίθεση στην Άγκυρα, αλλά αγνοήθηκαν.

Από την πλευρά του ο Ερντογάν απορρίπτει κάθε υπόνοια ότι η κυβέρνησή του απέτυχε να πατάξει το ISIS. Μετά το μακελειό στο Ατατούρκ δήλωσε ότι «η Τουρκία θα συνεχίσει να αγωνίζεται με κάθε κόστος ενάντια σε όλες τις τρομοκρατικές ομάδες μέχρι τέλους». Αυτή η αναφορά του Ερντογάν σε «όλες τις τρομοκρατικές ομάδες» υπονοεί ότι για την Τουρκία ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας είναι διττός. Η χώρα βρίσκεται επίσης σε πόλεμο με τους Κούρδους αντάρτες στα νοτιοανατολικά.

 

Ωστόσο, το αποκαλούμενο Ισλαμικό Χαλιφάτο συρρικνώνεται. Η κυβέρνηση του Ιράκ ανακήρυξε ότι κατατρόπωσε το ISIS στην Φαλούτζα στις 26.6. Στη Συρία, οι κουρδικές δυνάμεις με την υποστήριξη των ΗΠΑ όλο και πλησιάζουν στη Ράκκα, την πρωτεύουσα του Χαλιφάτου.

Όσο το ISIS χάνει εδάφη τόσο αναζητά διεξόδους στις μαζικές επιθέσεις σε αμάχους. Οι γειτονικές χώρες βρίσκονται μέσα στη γραμμή πυρός. Όπως λέει ο Σινάν Ουλγκέν, του think tank Carnegie Europe, η Τουρκία υποφέρει από «την τυραννία της γεωγραφίας. Είναι η πιο κοντινή σ’ αυτή τη γεωγραφία της αστάθειας χώρα που είναι δυτική και μέλος του ΝΑΤΟ. Όσο στριμώχνονται οι μαχητές του ISIS τόσο εξαπολύουν επιθέσεις, περνώντας το μήνυμα πως συνεχίζουν να παραμένουν απειλή».

 

Και ο Ερντογάν από τη δική του πλευρά επιχείρησε τελευταία να στείλει το δικό του σήμα προς τον υπόλοιπο κόσμο, κάνοντας βήματα για να αντιστρέψει το γλίστρημα της Τουρκίας προς τη γεωπολιτική απομόνωση. Στις 29.6 μίλησε τηλεφωνικά με τον Πούτιν, για πρώτη φορά μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού τον Νοέμβριο του 2015. Στις 28.6 Τουρκία και Ισραήλ αποκατέστησαν δεσμούς έπειτα από εντάσεις χρόνων. 

Οι συγκεκριμένες συμμαχίες είχε εκτιμηθεί ότι ίσως είναι τα προεόρτια για αλλαγή στάσης στη Συρία, όπου ώς τώρα η Τουρκία είχε ως προτεραιότητες να μάχεται τον Άσαντ και τους Κούρδους από το να πολεμά το ISIS. Ωστόσο, μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κανείς πια δεν μπορεί να εκτιμήσει με ασφάλεια τις επόμενες κινήσεις της Τουρκίας. Όλα άλλαξαν σε μια νύχτα. 

 

Οι απώλειες στον τουρισμό της Τουρκίας

• Ο αριθμός των ξένων τουριστών που επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2014 ήταν 37 εκατ. Φέτος αναμένεται να είναι μικρότερος κατά 40%.
• Η μείωση των τουριστών από τη Ρωσία, μιας από τις μεγάλες τουριστικές αγορές της Τουρκίας, έφτασε στο 92%.
• Η εκτιμώμενη χασούρα στα έσοδα από τον τουρισμό για το 2016 εκτιμάται στα 10 δισ. δολ. Περίπου 1 στους 12 Τούρκους εργάζεται στην τουριστική βιομηχανία της χώρας.