Αναλογικότερος ή απλή αναλογική; Ιδού η απορία*

Το Ποντίκι

των Σταύρου Χριστακόπουλου-Μαρία Μητσοπούλου

Ο εκλογικός νόμος αναμένεται να είναι το δεύτερο πεδίο πολιτικών και κομματικών συγκρούσεων την επόμενη περίοδο, αν και αυτή η υπόθεση αναμένεται να λήξει πολύ συντομότερα από εκείνη της συνταγματικής αναθεώρησης.

Το Μαξίμου προσπαθεί να λύσει τον «γρίφο» του εκλογικού νόμου ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά τόσο της απλής αναλογικής όσο και ενός συστήματος αναλογικότερου του ισχύοντος, που θα διατηρεί μεν το μπόνους εδρών, αλλά μειωμένο. Απώτερη επιδίωξη σε τακτικό επίπεδο είναι αφενός να διορθωθούν οι στρεβλώσεις που υπάρχουν στον ισχύοντα νόμο και να δοθεί ένα στίγμα «αριστερής θεσμικής μεταρρύθμισης», αφετέρου να αφαιρεθεί το πλεονέκτημα των 50 εδρών από τη Ν.Δ. σε περίπτωση που στις επόμενες εκλογές είναι το πρώτο κόμμα λόγω της κυβερνητικής φθοράς του ΣΥΡΙΖΑ.

Σύμφωνα με τα όσα λένε συνεργάτες του πρωθυπουργού, ο στόχος είναι ο νέος εκλογικός νόμος να διαμορφωθεί και να ψηφιστεί μέσα στο καλοκαίρι, πριν από το ολιγοήμερο κλείσιμο της Βουλής τον Αύγουστο. Καθοριστική για τις τελικές αποφάσεις αναμένεται να είναι η ευρεία σύσκεψη για τον εκλογικό νόμο που θα πραγματοποιηθεί στο Μαξίμου αύριο, ενώ στη συνέχεια, στις 25 - 26 Ιουνίου, θα τοποθετηθεί και το κόμμα στη συνεδρίαση της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.

Θέση αρχής

Οι βασικές παράμετροι που επιχειρείται να συγκεραστούν είναι η θέση αρχής του ΣΥΡΙΖΑ υπέρ της απλής αναλογικής και ο στόχος να συγκεντρωθούν 200 ψήφοι στη Βουλή προκειμένου ο νέος νόμος να ισχύσει από τις επόμενες εκλογές. 

Η δεύτερη παράμετρος ωστόσο οδηγεί και στην εκδοχή ενός νόμου «αναλογικότερου» από τον σημερινό (σύμφωνα με ορισμένους, το σενάριο αυτό είναι πιθανότερο να συγκεντρώσει ευρεία συναίνεση), την οποία στηρίζει σθεναρά και προωθεί ο υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Κουρουμπλής στη βάση της θέσης υπέρ σταθερών κυβερνήσεων. 

Ο υπουργός, ο οποίος ανέλαβε να επεξεργαστεί σενάρια εκλογικού νόμου, εμφανώς πριμοδοτεί την άποψη υπέρ ενός νόμου αναλογικότερου, που διατηρεί ένα μπόνους 30 εδρών, το οποίο μπορεί να λάβει και το δεύτερο κόμμα εφόσον έχει προεκλογικά συνάψει συνεργασία με άλλο σχηματισμό με τον οποίο συνολικά στις εκλογές ξεπερνούν το 40%. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Εσωτερικών στην κατεύθυνση αυτήν έχει συμβουλευτεί συνταγματολόγους όπως ο Γιώργος Σωτηρέλλης, ενώ στις επεξεργασίες αυτές φαίνεται να έχει κινηθεί αυτόνομα, χωρίς τη συμμετοχή – στο επίπεδο του υπουργείου του – του αναπληρωτή υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης, καθηγητή και εκλογολόγου Χριστόφορου Βερναρδάκη ή του υπεύθυνου του ΣΥΡΙΖΑ για τις δημοσκοπήσεις και γενικού γραμματέα του υπουργείου Κώστα Πουλάκη, ο οποίος τάσσεται υπέρ της απλής αναλογικής.

Υπέρ της απλής αναλογικής – και άρα απέναντι στον υπουργό Εσωτερικών – τοποθετούνται βασικοί υπουργοί της κυβέρνησης (οι περισσότεροι προέρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ), όπως ο Γιώργος Κατρούγκαλος (Εργασίας), ο οποίος θα έχει κυρίαρχο ρόλο στην επεξεργασία της πρότασης για τη συνταγματική αναθεώρηση, μέρος της οποίας είναι και ο εκλογικός νόμος, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος (Οικονομικών), ο Πάνος Σκουρλέτης (Ενέργειας) και ο Νίκος Φίλης (Παιδείας).

Επίσης, ο πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης πήρε θέση υπέρ της απλής αναλογικής με τη διευκρίνιση ότι πρέπει να διατηρηθεί το εκλογικό όριο εισόδου του 3%, δεδομένου ότι η πράξη έχει δείξει πως διασφαλίζεται ο κοινοβουλευτικός πλουραλισμός. Ο ίδιος σε συνέντευξή του, θέλοντας να ενισχύσει το επιχείρημα υπέρ της απλής αναλογικής, σημείωσε πώς «τα θέματα της συνεργασίας και της ακυβερνησίας απομυθοποιήθηκαν, αποδομήθηκαν ή απέκτησαν ένα νέο περιεχόμενο μέσα από τα πολλά κόμματα και τις συνεργασίες».

Πιο ανοιχτός στην άποψη Κουρουμπλή εμφανίστηκε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης, ο οποίος δήλωσε πως «ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να προσέλθει με τις θέσεις που έχει ως κόμμα, αλλά και με τη διάθεση μετακινήσεων, ώστε με τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση η αλλαγή του εκλογικού νόμου να ισχύσει από τις αμέσως επόμενες εκλογές».

Το μεγάλο πρόβλημα

Εδώ ακριβώς – στην ευρεία συναίνεση – φαίνεται να βρίσκεται το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η συγκέντρωση των 200 ψήφων, ώστε ο νόμος να ισχύσει από τις επόμενες εκλογές, δεν είναι μια εύκολη υπόθεση. Κατ’ αρχάς η Ν.Δ. (75 βουλευτές) δεν συζητάει καν την αναλογικοποίηση του νόμου, συνεπώς το κυβερνητικό σχέδιο πρέπει να μαζέψει τους απαιτούμενους 200 βουλευτές από τους εναπομένοντες.

ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛΛ έχουν, ως γνωστόν, 153, συνεπώς αναζητούνται άλλοι 47 από τους υπόλοιπους 72.

Αν αφαιρέσουμε τους 15 του ΚΚΕ – το οποίο δεν συζητάει την ψήφιση κανενός εκλογικού νόμου εκτός από την απλή και άδολη αναλογική χωρίς το όριο 3% – μας μένουν 57, εκ των οποίων οι 18 είναι αυτοί της Χρυσής Αυγής. Αν αφαιρέσουμε και αυτούς, τότε μένουν 39 και το άθροισμα των 200 δεν επιτυγχάνεται. Συνεπώς, ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι να προταθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ το μόνο μοντέλο νόμου που αποδέχεται το ΚΚΕ.

Σε αντίθετη περίπτωση, θα ζήσουμε όχι μόνο τη φασαρία εκ μέρους της Ν.Δ. («πάτε να κόψετε τον δρόμο για δημοκρατική εναλλαγή συμμαχώντας με τους νεοναζί»), αλλά και την αμφίπλευρη πίεση προς τους 39 βουλευτές (ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, Ένωση Κεντρώων και 4 ανεξάρτητοι), οι οποίοι από τη μια θα έχουν έναν νόμο σαφώς ωφελιμότερο για τους ίδιους και από την άλλη την κατακραυγή ότι, αν και αντιπολίτευση, «κάνουν πλάτες» στον ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τη Χρυσή Αυγή. Κι όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η Χ.Α. θα θέλει να στηρίξει τον νόμο.

Με αυτά τα αριθμητικά δεδομένα πάνω στο τραπέζι, είναι προφανές ότι το μαλλιοτράβηγμα δεν πρόκειται να αργήσει...

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1921 στις 16-06-2016