Η τραγική διάψευση των ονείρων

Νέα Πολιτική

του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*

Σοκαριστικές είναι οι εικόνες που παρουσιάζονται τις τελευταίες ημέρες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την ταλαιπωρημένη Βενεζουέλα. Εικόνες εξαθλίωσης και κατάρρευσης των κοινωνικών δομών που θυμίζουν τριτοκοσμικές χώρες και εμπόλεμες περιοχές. Ακόμη χειρότερα, επεισόδια βαρβαρότητας και κατάρρευσης της κοινωνικής συνοχής εξελίσσονται καθημερινά στους δρόμους της άτυχης αυτής χώρας. Πιθανόν να διαφωνήσετε και να αποδώσετε όλα αυτές τις εικόνες σε έναν απάνθρωπο πληροφοριακό πόλεμο που διεξάγει η «νέα τάξη πραγμάτων» σε βάρος του περήφανου λαού της Βενεζουέλας. Δεν θα διαφωνήσω πλήρως με το επιχείρημα αλλά φοβάμαι ότι ανεξαρτήτως της ορθότητας ή μη των επιχειρημάτων, η ταλαίπωρη και συνάμα πλούσια σε φυσικούς πόρους Βενεζουέλα, οδηγείται στην πλήρη κατάρρευση.

Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι το 2011, σύμφωνα με στοιχεία της πετρελαϊκής εταιρείας BP, τα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στη Βενεζουέλα ήταν 296,5 δισ. βαρέλια, ή περίπου το 18% των παγκόσμιων αποθεμάτων, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος της κατάρρευσης.  Τα παραπάνω στοιχεία ίσως να ενισχύουν τη θέση όλων αυτών που ισχυρίζονται ότι η ανακάλυψη και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων περισσότερα προβλήματα δημιούργησε παρά επέλυσε στις «άτυχες» χώρες που προικοδοτήθηκαν με αυτούς τους πολύτιμους φυσικούς πόρους. Εύκολα μάλιστα μεταπηδούμε στο λαϊκίστικο συμπέρασμα ότι για όλα τα δεινά της πατρίδας μας (όπως και άλλων κρατών) ευθύνονται τα ξένα συμφέροντα (συνεπικουρούμενα πάντα και από τα ντόπια) που επιθυμούν την καταλήστευση των ανεξάντλητων μυθικών πόρων του υπεδάφους μας.

Ας επανέλθουμε πάλι στη Βενεζουέλα, η οικονομία της οποίας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα τεράστια αποθέματα πετρελαίου που διαθέτει.  Η χώρα αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Οργανισμού πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (OPEC), με την κρατική εταιρεία Petroleos de Venezuela, PDVSA, να διατηρεί το μονοπώλιο της εκμετάλλευσης. Παράλληλα, η Βενεζουέλα εξήγαγε σημαντικές ποσότητες καφέ και κακάο, προϊόντα με υψηλή ζήτηση και απόδοση στις διεθνείς αγορές, αλλά μια σειρά λανθασμένων επιλογών (υπέρ του ενεργειακού τομέα) μείωσε σημαντικά τις παραγόμενες ποσότητες.

Η υπερδεκαετής διακυβέρνηση της χώρας από τον πρώην Πρόεδρο Ούγκο Τσάβες απέτυχε να οικοδομήσει τον πολλά υποσχόμενο «δημοκρατικό σοσιαλισμό». Ένας χαρισματικός ηγέτης, με λαϊκή αναγνωρησιμότητα, πιθανόν αγαθών προθέσεων αλλά αυταρχικών αντιλήψεων, κατάφερε να οδηγήσει στα πρόθυρα της καταστροφής την πολλά υποσχόμενη χώρα του. Ο ίδιος μάλλον «ευτύχησε» να αποθάνει χωρίς να δει τις εικόνες της εξαθλίωσης στις οποίες οδηγείται σήμερα ο λαός της. Ορισμένοι θα ανταπαντήσετε αποδίδοντας την αποτυχία του «αλά Τσάβες δημοκρατικού σοσιαλισμού» στις ΗΠΑ και τις παρεμβάσεις της. Και πάλι δεν θα αρνηθώ τα επιχειρήματα σας αλλά θα επισημάνω την αδυναμία της ηγεσίας να αντιληφθεί τις καταστροφικές συνέπειες που είχε η επιλογή της αναμέτρησης με το βασικότερο παίκτη του διεθνούς συστήματος και απόλυτο κυρίαρχο της αμερικανικής ηπείρου. Ανεξαρτήτως των τυχόν αγαθών προθέσεων και οραμάτων (υπενθυμίζοντας τη ρήση ότι ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με αγαθές προθέσεις), οι εμμονές της ηγεσίας της χώρας προκάλεσαν μια ανώφελη και αδιέξοδη αναμέτρηση χωρίς να έχουν καμία ελπίδα επικράτησης.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πολιτικής «τύφλωσης» και ιδεολογικών εμμονών  που οδήγησαν στην αδυναμία κατανόησης του διεθνούς περιβάλλοντος και των ορίων εντός των οποίων μπορείς να ελιχθείς. Ορισμένοι φανατικοί βεβαίως προκρίνουν την ολέθρια σύγκρουση και αυτοχειρία προς όφελος ενός αβέβαιου και καλύτερου μέλλοντος, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι ο λαός της Βενεζουέλας ασπάζεται πλέον μια παραπλήσια επιλογή. Είναι πολύ λυπηρό να παρακολουθείς ένα μακρινό και ειρηνικό λαό να εξαθλιώνεται, ενώ διαθέτει πολλά εχέγγυα για να απολαύσει ένα ικανοποιητικό βιοτικό επίπεδο. Ίσως μόνο με τέτοιες εικόνες να μπορεί κάποιος να αντιληφθεί τα τραγικά αποτελέσματα πολιτικών ακροβασιών ανεύθυνων προσώπων και δυνάμεων.  Κυρίως μπορεί κανείς να αντιληφθεί τα ολέθρια αποτελέσματα της τύφλωσης που προκαλούν οι εμμονές της κατοχής και επιβολής της μιας και μοναδικής ιδεολογικής αλήθειας και «συνταγής» σωτηρίας που εξόφθαλμα προκαλεί τις επικρατούσες τάσεις χωρίς να συνοδεύεται από τα αναγκαία εχέγγυα.

Ο σημερινός Πρόεδρος της Βενεζουέλας έσπευσε να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 90 ημέρες σε μια προσπάθεια επιβολής της τάξεως και περιορισμού των πολιτικών του αντιπάλων. Συγχρόνως κινητοποιεί τις ένοπλες δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν την αναμενόμενη εισβολή των αμερικανών ιμπεριαλιστών. Σίγουρα οι Αμερικάνοι επιθυμούν διακαώς την ανατροπή του «μετατσαβικού» καθεστώτος αλλά η αλλαγή θα προέλθει από τις αντιδράσεις (υποκινούμενες αναμφισβήτητα) του ίδιου του λαού στην απερίγραπτη εξαθλίωση που οδηγείται. Το ζητούμενο για το λαό της ταλαίπωρης αυτής χώρας είναι η λύτρωση (με οποιοδήποτε μορφή) να έλθει σύντομα και όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα. Όλοι οι υπόλοιποι και ειδικά οι ιδεολογικά και συναισθηματικά αλληλέγγυοι σε ουτοπιστικά οράματα και τριτοκοσμικές λύσεις, καλό θα είναι τουλάχιστον να προβληματίζονται.

* Υποστράτηγος εα, Διευθυντής Μελετών του ΕΛΙΣΜΕ