Η κατάσταση των πραγμάτων

Nikos Libertas / SOOC

Πριν στεγνώσει το μελάνι της συμφωνίας με τους «Ευρωπαίους» που αποκάλυψε το #Οpenproject, η κυβέρνηση έφερε στο προσκήνιο το μέρος της συμφωνίας που ικανοποιεί και το ΔΝΤ. Ο «μηχανισμός εξισορρόπησης» πράγματι δεν είναι μνημόνιο, μέσα στο πλαίσιο που υλοποιείται, όμως, είναι κάτι πολύ χειρότερο. Πρόκειται για την αυτοματοποίηση της δημοσιονομικής λιτότητας σε συνθήκες δημοσιονομικής ασφυξίας όπως θα δούμε παρακάτω

Η αυτοματοποίηση της δημοσιονομικής προσαρμογής που υλοποιεί ο μηχανισμός που συμφωνήθηκε καθιστά την πολιτική απόφαση για περικοπές στο μέλλον περιττή.  Φαίνεται μάλιστα ότι τώρα δεν θα ψηφιστεί μόνο ένας μηχανισμός, ο οποίος θα εφαρμόζεται κάθε φορά που οι δημοσιονομικές προβλέψεις για το πλεόνασμα θα πέφτουν έξω αλλά και τα συγκεκριμένα μέτρα λιτότητας.Έχει ήδη προβλεφθεί ότι οι δημοσιονομικές προβλέψεις θα πέσουν έξω κατά 3,6 δις από το ΔΝΤ και αυτά τα μέτρα θα ψηφιστούν για να παραμείνει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, το οποίο δήθεν θα έφευγε κυνηγημένο. Προσοχή όμως, ο μηχανισμός εξισσορόπησης έχει ένα μικρό ελάττωμα: αν τυχόν το πλεόνασμα είναι μεγαλύτερο από το προβλεφθέν αυτό δε σημαίνει ότι τα μέτρα θα αντιστρέφονται, όχι βέβαια, όσο μεγαλύτερο είναι το πλεόνασμα, τόσο το καλύτερο. Πρόκειται για το πρώτο βήμα «συνταγματοποίησης» της λιτότητας, κάτι που διακαώς επιθυμεί ο πρώην εχθρός της κυβέρνησης Βολφγκανγκ Σόιμπλε. Ίσως να το επιθυμεί το ίδιο διακαώς με το να δει την αγαπημένη του τρόικα να εισβάλει στο Παρίσι. 

Υπάρχει όμως περίπτωση το πλεόνασμα να είναι μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπεται και να αναδυθεί στην επιφάνεια αυτή η μικρή ατέλεια του μηχανισμού εξισορρόπησης που τον κάνει να εξισορροπεί τα πράγματα μόνο υπέρ των δανειστών; Όχι δεν υπάρχει, ας μην ανησυχούμε άδικα. Οι λόγοι που δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση είναι δύο και είναι αλληλένδετοι μεταξύ τους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι τα μέτρα αυτά καθ’εαυτά προκαλούν ύφεση και άρα λιγότερα έσοδα για το κράτος. Μια μικρή λεπτομέρεια που διαφεύγει από τους συνήθως πολύ προσεκτικούς δημοσιογράφους-φερέφωνα των δανειστών είναι ότι η ύφεση μειώνεται μόνο στις περιόδους που για διάφορους λόγους δεν λαμβάνονται μέτρα (για παράδειγμα το δεύτερο μισό του 2014 που ο Σαμαράς τα παράτησε και το  πρώτο μισό του 2015 με τη διαπραγμάτευση). Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ακόμη και αν υπάρξουν έσοδα, σημαντικό μέρος αυτών πρέπει να δοθεί για τα τοκοχρεολύσια. Τι γίνεται λοιπόν με τα τοκοχρεολύσια, δηλαδή με το προφίλ του χρέους;

Υπάρχουν δημοσιεύματα στον τύπο με κυριότερο αυτό του Spiegel, που περιγράφουν ότι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει αποδεχθεί ως ελάφρυνση του χρέους μια απλή σύνδεση του ποσού που θα πληρώνεται σε τοκοχρεολύσια με το ύψος του ΑΕΠ (γύρω στο 15%). Αυτή η «ελάφρυνση» θα οδηγήσει σίγουρα στην ακόμη μεγαλύτερη χρέωση του ελληνικού κράτους, καθώς τα τοκοχρεολύσια που θα πληρώνονται δεν θα συνδέονται με το ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ (την γνωστή ρήτρα ανάπτυξης). Ακόμη και με βαθιά ύφεση θα πρέπει να πληρώνεται το 15% του ΑΕΠ. Αν το δημοσίευμα του Spiegel ισχύει τότε η αυτοματοποίηση της λιτότητας θα συνδυαστεί με τη μονιμοποίηση της λειτουργίας του δημόσιου χρέους ως ενός βαριδίου για την οικονομία, μιας σιδερένιας μπάλας που θα σέρνει συνεχώς η χώρα στα πόδια της.  

Έτσι θα περάσουμε σε μια νέα εποχή, σε μια νέα κανονικότητα στην οποία η άσκηση πολιτικής θα έχει οριστικά παραχωρήσει τη θέση της στην διαχείριση αυτής της αποικιακού τύπου κατάστασης πραγμάτων. Τα μέτρα του τρίτου μνημονίου θα δημιουργήσουν ύφεση και θα πιεστεί δημοσιονομικά το κράτος, οπότε θα ισχύσουν απευθείας, αυτόματα αυτή τη φορά τα επιπλέον μέτρα που θα έχουν συμφωνηθεί, αλλά, όχι ως μνημόνιο! Θα έχουμε περάσει οριστικά στη μεταμνημονιακή εποχή, όπως την ονειρεύεται ο Β. Σόιμπλε και συναινεί πλέον και ο Αλ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ στο σύνολο του, στο βαθμό που κανείς δεν αμφισβητεί αυτήν την πολιτική.

Αν δεν διακοπεί αυτή η πορεία, τότε δεν θα απομείνει σχεδόν τίποτα από τη λεγόμενη μεσαία τάξη των μικροεπιχειρηματιών και των αυτοαπασχολούμενων. Τα εισοδήματα των μισθωτών θα μειωθούν ακόμη περισσότερο, άμεσα ή έμμεσα, μέσα από φορολογία ή μέσα από την πίεση που θα ασκεί η μείωση των μισθών στο δημόσιο τομέα και στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα. Η κοινωνική πρόνοια θα αποκρατικοποιηθεί πλήρως, η «μαύρη» εργασία θα θριαμβεύσει και η πραγματική ανεργία, αυτή που μετριέται με βάση μια δουλειά με την οποία μπορεί κάποιος να βιοποριστεί, στην καλύτερη περίπτωση θα αυξάνεται με γραμμικό τρόπο και στη χειρότερη θα εκραγεί. 

Η πλειοψηφία της κοινωνίας θα μετατραπεί σε ένα ρευστό σύνολο ανασφαλών, καταπιεσμένων και φτωχών κοινωνικών ομάδων οι οποίες θα βλέπουν ως υπαίτιους για αυτήν την κατάσταση τους πολιτικούς. Η δημοκρατία θα κινδυνεύσει πραγματικά. 

Γιατί όμως γίνονται όλα αυτά τα «λάθη»; Γιατί συμπεριφέρονται τόσο «παράλογα» οι δανειστές; Αυτοί δεν έχουν συμφέρον να έρθει η ανάπτυξη και να αποπληρωθούν τα δάνεια; Αυτό σκέφτεται και στεναχωριέται ο κάθε «λογικός» άνθρωπος μπουκωμένος με την προπαγάνδα της φιλομνημονιακής τηλεόρασης, αλλά μπουκωμένος και από τις δηλώσεις των πρώην αντιμνημονιακών υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η αλήθεια είναι σκληρή, γι’ αυτό, ενώ είναι μπροστά μας δυσκολευόμαστε να την παραδεχτούμε. Οι δανειστές δεν πρόκειται να αφήσουν τη χώρα να ανασάνει. Θα συνεχίσουν να επιβάλλουν αυτά τα μέτρα σε όποια κυβέρνηση δεν τολμήσει να τους αντισταθεί μέχρι το τέλος, για τον απλούστατο λόγο ότι η ύφεση είναι μέρος του σχεδίου τους. Είναι η δημιουργική (για τους ίδιους και τα συμφέροντα που εκπροσωπούν) καταστροφή κεφαλαίου, η ισοπέδωση αξιών. Οι τιμές των assets πρέπει να πέσουν πάρα πολύ χαμηλά ώστε όταν έρθει η ώρα να μπορούν να αξιοποιηθούν εκ νέου με ικανό ποσοστό κέρδους. Δεν υπάρχει  κανένα λάθος λοιπόν από τη σκοπιά των δανειστών και των λιγοστών αλλά ισχυρών εγχώριων συμμάχων τους. Λάθος το μνημόνιο είναι μόνο για τους άνεργους, τους εργαζόμενους και τη μεσαία τάξη που είναι υπό εξαφάνιση. Για τους δανειστές και τους λίγους έλληνες που εκμεταλλεύονται αυτήν την κατάσταση αγοράζοντας τη χώρα φθηνα, όλα πάνε ρολόι. Και θα συνεχίσουν όλα να πηγαίνουν πρίμα όσο δεν υπάρχει μια εναλλακτική πολιτική λύση, μια πολιτική που θα έρθει για να τελειώσει αυτό που παράτησε στη μέση όταν συνθηκολόγησε ο ΣΥΡΙΖΑ. 

tpp