Τσίπρας στη γραμμή Μέρκελ για προσφυγικό

Ελευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Της Βασιλικής Σιούτη

Το τελευταίο της χαρτί για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος παίζει η Άνγκελα Μέρκελ, καθώς εάν η εμπλοκή του ΝΑΤΟ δεν φέρει τα αναμενόμενα, τότε το κλείσιμο των συνόρων που η ίδια δεν επιθυμεί, γνωρίζει ότι θα είναι μάλλον αναπόφευκτο. Την ίδια θέση υιοθετεί και η ελληνική κυβέρνηση, καθώς κατά κάποιον τρόπο, η Άνγκελα Μέρκελ και ο Αλέξης Τσίπρας έχουν συνδέσει τις τύχες τους όσο αφορά στο προσφυγικό.

Αμφότεροι δέχονται έντονη κριτική για τους χειρισμούς τους και βλέπουν την δημοτικότητα τους να πλήττεται. Ο Αλέξης Τσίπρας δέχεται εδώ και πολύ καιρό κριτική από τους ευρωπαίους συναδέλφους του ότι άργησε να αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος, ότι δεν κατάφερε να φυλάξει τα σύνορα της χώρας και δεν ανταποκρίθηκε εγκαίρως στις δεσμεύσεις του. Υπενθυμίζουν ότι μεταξύ άλλων είχε δεσμευθεί πως μέχρι το τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου θα είχε έτοιμα όλα τα hotspot και χώρους φιλοξενίας για 50.000 πρόσφυγες, αλλά μόλις τις τελευταίες μέρες κινήθηκε η κρατική μηχανή.
Βέβαια όλο αυτό το διάστημα υπήρχαν διαφωνίες μεταξύ των υπουργών και τεράστιες αποκλίσεις ως προς το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα.

Δεν ήταν λίγοι οι υπουργοί που αρνούνταν να συνεργαστούν και να βοηθήσουν σχεδόν σε οτιδήποτε. Ο Αλέκος Φλαμπουράρης, που είχε αναλάβει το γενικό συντονισμό όλων των υπουργείων, δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στα καθήκοντα που του ανατέθηκαν και ο αρμόδιος υπουργός, Γιάννης Μουζάλας ήταν, κατά γενική ομολογία, τραγικά μόνος. Τελικά, όλοι κατέληξαν στη δική του γραμμή, παρά τις διαφωνίες που εξέφραζαν, αλλά το αποτέλεσμα ήταν η μεγάλη καθυστέρηση που στοίχισε σε αξιοπιστία στη χώρα.

Η γερμανίδα καγκελάριος δέχεται κι αυτή μεγάλη πίεση, κυρίως στη χώρα της, τόσο στο κόμμα της όσο και στο συνεργαζόμενο κόμμα των χριστιανοκοινωνιστών. Η βασική κατηγορία είναι ότι βιάστηκε να «προσκαλέσει» τους πρόσφυγες στη Γερμανία, χωρίς να έχει γίνει προηγουμένως καμία προετοιμασία για αυτό. Αμφισβήτηση όμως δέχεται κι εκτός συνόρων. Χωρίς να διατυπώνονται ευθέως κατηγορίες εναντίον της, πολιτικοί ηγέτες άλλων κρατών μελών της ΕΕ εκφράζουν τη δυσφορία τους, κυρίως μέσω της άρνησης τους να αναλάβουν από κοινού την ευθύνη για ένα πρόβλημα -την αύξηση των προσφυγικών ροών- που θεωρούν ότι προκάλεσαν η Ελλάδα και η Γερμανία.

Εάν η Ευρώπη δεν καταφέρει να διαχειριστεί το προσφυγικό, το πλήγμα για την Ελλάδα θα είναι πολύ μεγάλο, η Μέρκελ οπωσδήποτε θα υποστεί τις συνέπειες, αλλά οι κίνδυνοι για την συνοχή της ΕΕ θα είναι μεγαλύτεροι. Σε όλα αυτά προστίθενται και οι κίνδυνοι πιθανών «παράπλευρων συνεπειών» λόγω της εμπλοκής της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ, κάτι που κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει.
Η Ελλάδα έχει ακόμα περισσότερους λόγους να προβληματίζεται για την εξέλιξη αυτή, καθώς η Τουρκία δεν εγκατέλειψε ποτέ τις βλέψεις για συνδιαχείριση του Αιγαίου. Και τώρα που η ΕΕ, δηλαδή ουσιαστικά η Γερμανία, κάλεσε τον «λύκο να φυλάει να πρόβατα», όλοι προσπαθούν να πείσουν ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Η αξία των διαβεβαιώσεων αυτών μένει να κριθεί στην πορεία. Σύμφωνα ωστόσο, με πληροφορίες, δεν είναι όλοι στην κυβέρνηση εξίσου καθησυχασμένοι για τις προθέσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και αρκετοί εκφράζουν την εύλογη ανησυχία τους, αν και όχι δημόσια.

Με βάση όσα γράφονται στα διεθνή και αμερικανικά ΜΜΕ, σχεδόν κανείς δεν φαίνεται να πιστεύει στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, ότι η εμπλοκή του ΝΑΤΟ μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια στο προσφυγικό. Σε δημοσίευμα των ΝΥΤ η παρουσία δυνάμεων του ΝΑΤΟ χαρακτηρίστηκε απλώς ως μία «συμβολική κίνηση αλληλεγγύης» προς την ΕΕ. Άλλωστε οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το σχέδιο, το μόνο που θα κάνουν είναι να δίνουν πληροφορίες για τις κινήσεις των διακινητών στην τουρκική ακτοφυλακή για να τους σταματά. Ποιος αμφέβαλε ποτέ όμως ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να συλλέξει η ίδια τις πληροφορίες αυτές;

Στο μεταξύ, όπως αποκαλύφθηκε πρόσφατα με τη δημοσιοποίηση του διαλόγου του τούρκου προέδρου με τους Γιούνκερ και Τουσκ. στο παρασκήνιο διεξάγεται ένα ανελέητο τούρκικο παζάρι με τον Ερντογάν να ζητά δυσανάλογα ανταλλάγματα και να εκβιάζει ανοιχτά την ΕΕ,
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, παρόλα αυτά, έχει δεσμευτεί στην Άνγκελα Μέρκελ ότι η Τουρκία θα σταματά τις βάρκες, θα περισυλλέγει τους πρόσφυγες και θα τους επιστρέφει στην Τουρκία. Η γερμανίδα καγκελάριος από την πλευρά της, έχει δεσμευτεί ότι η Γερμανία θα χρηματοδοτήσει πτήσεις τσάρτερ από τα παράλια της Τουρκίας προς την Γερμανία και θα παίρνει 650 πρόσφυγες την ημέρα για όλο το 2016. Ποιος όμως εγγυάται ότι οι Τούρκοι θα τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, όταν στο παρασκήνιο πιέζουν ασφυκτικά , ζητώντας όχι μόνο περισσότερα χρήματα, αλλά και τεράστια πολιτικά ανταλλάγματα;

Σε κάθε περίπτωση η εικόνα της Μέρκελ να ζητά -αν όχι να παρακαλά- τη βοήθεια της Τουρκίας που την εκβιάζει, είναι ένα σοβαρό πλήγμα, όχι μόνο για το γόητρο της Γερμανίας, αλλά και για την ισχύ της Ευρώπης, γεγονός που μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
Η γερμανίδα καγκελάριος, αν και έχει αποφύγει την αυτοκριτική ως τώρα, παραδέχεται ότι η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας ιστορικής δοκιμασίας και ότι αν οι προσπάθειες της δεν ευοδωθούν, θα οδηγηθούν στο κλείσιμο συνόρων – με ό,τι αυτό συνεπάγεται .

Σε πρόσφατη ομιλία της προσπάθησε να αιτιολογήσει την επιχείρηση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και για το λόγο που αυτό προσκλήθηκε, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να γίνει ιδιαίτερα πειστική: «…Γιατί επιχείρηση του ΝΑΤΟ; Υπάρχουν οι αντίστοιχες ναυτικές μονάδες, υπάρχει μεγάλη ανάγκη μια ακτή 900 χιλιομέτρων να παρακολουθείται συστηματικά για τον εντοπισμό σκαφών που μεταφέρουν παράνομα πρόσφυγες από τη μια πλευρά στην άλλη» είπε και υποστήριξε ότι «Αυτή η αποστολή μπορεί να διεξαχθεί μόνο σε συνεργασία με την τουρκική ακτοφυλακή» , ρίχνοντας την ευθύνη για την ως τώρα καθυστέρηση της επανεισδοχής στην γραφειοκρατία.

Νωρίτερα η Αγκελα Μέρκελ είχε προσφέρει στήριξη στον Ταγίπ Ερντογάν για την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων στη βόρεια Συρία. Ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ηγέτης του τουρκικού φιλοκουρδικού κόμματος HDP που επισκέφτηκε αυτές τις μέρες την Αθήνα, δεν έκρυψε την απογοήτευση του για την στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία, την σιωπή της Μέρκελ για τους διωγμούς των Κούρδων και τα σοβαρά προβλήματα δημοκρατίας, επειδή προσδοκά βοήθεια στο προσφυγικό. Σε δηλώσεις του (στην Καθημερινή και στον Πέτρο Παπακωνσταντίνου) αναφέρθηκε και στην προεκλογική βοήθεια που προσφέρθηκε από την γερμανίδα καγκελάριο στο κόμμα του Ερντογάν, αλλά και στην αναβολή δημοσιοποίησης της ευρωπαϊκής έκθεσης προόδου που περιέγραφε την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία , προκειμένου αυτή να μη τον βλάψει .
Αυτή την εβδομάδα ωστόσο, η εισηγήτρια της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Κάτι Πίρι, επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία δεν έχει παρουσιάσει πρόοδο σε πολύ βασικούς τομείς. Ανέφερε επίσης, πως παρότι το Ευρωκοινοβούλιο δεν επιθυμεί να σταθεί εμπόδιο στην συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας για το προσφυγικό, δεν μπορεί να σιωπήσει για τα υπαρκτά ζητήματα όπως το κουρδικό, το κυπριακό, τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας της έκφρασης και τις φυλακίσεις δημοσιογράφων και αντιφρονούντων.

Η ειρωνεία είναι ότι η Ελλάδα προσπαθούσε για χρόνια να αναγνωρίσει η ΕΕ τα ελληνικά σύνορα ως ευρωπαϊκά και να εγγυηθεί την ασφάλειά τους, κυρίως λόγω του τουρκικού κινδύνου, και τώρα που αυτό εξ ανάγκης συνέβη λόγω προσφυγικού, η ΕΕ καλεί σε βοήθεια για την φύλαξή τους την Τουρκία! Εάν η χώρα δεν βρισκόταν σε αδυναμία και είχε μία σταθερή πολιτική ηγεσία, η κατάσταση ίσως να μην ενέπνεε ιδιαίτερη ανησυχία. Η συγκυρία όμως είναι η πιο δύσκολη από το 1974 και μετά, οπότε κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τους κινδύνους.