Νέα Πολιτική
του Γεωργίου Οικονόμου*
Μέσα στο χάος της Μέσης Ανατολής, την κατάρρευση των κρατών και των συνόρων, μια νέα απειλή αναδύεται. Εκεί όπου όλα άρχισαν, δηλ. στο Αφγανιστάν, μετά από 15 χρόνια κατοχής από τα δυτικά στρατεύματα και μετά από κόστος 1 τρις δολλαρίων, η χώρα ακολουθεί στον δρόμο της Μέσης Ανατολής προς την καταστροφή.
Οι Ταλιμπάν έχουν αναβιώσει, ενώ παρόμοιες ομάδες ελέγχουν μεγάλο μέρος της υπαίθρου. Σήμερα, δυνητικώς, συνυπολογίζοντας και την ISIS, το Αφγανιστάν ευρίσκεται ίσως σε χειρότερη θέση από όταν οι δυτικές δυνάμεις επενέβησαν το 2001, η κατάσταση δε όλο και χειροτερεύει.
Η στρατιωτική επιχείρηση της Δύσεως είχε ως σκοπό να εκδιώξει τους Ταλιμπάν και να τους αντικαταστήσει με μετριοπαθή κυβέρνηση η οποία και θα επανέφερε ομαλότητα και σταθερότητα.
Τώρα, οι Ταλιμπάν επιστρέφουν και προσφάτως κατέλαβαν την πρώτη τους πόλη από το 2001. Η Kunduz, στρατηγικής σημασίας πόλη με 300,000 κατοίκους, κατελήφθη από μερικές εκατοντάδες μαχητές, και για να επανακαταληφθεί από τις κυβερνητικές δυνάμεις εχρειάστηκαν δύο εβδομάδες. Λόγω ελλείψεως πληροφοριοδοτών οι αμερικανικές δυνάμεις εβομβάρδισαν νοσοκομείο όπου εσκοτώθησαν 30 άτομα και εξεσηκώθη θύελλα διαμαρτυριών παγκοσμίως.
Είναι σήμερα ασφαλές το Αφγανιστάν; Οι αμερικανοί διπλωμάτες ταξιδεύουν με ελικόπτερα ακόμα και για συναντήσεις μέσα στην πρωτεύουσα Kabul. Οι Ταλιμπάν ελέγχουν σχεδόν όλες τις κύριες αρτηρίες της χώρας, τις οποίες είναι εις θέση «να κλείσουν» οποτεδήποτε το θελήσουν, απομονώνοντας την Kabul και τις άλλες πόλεις και μη επιτρέποντας την προμήθεια γεωργικών προϊόντων και την διεξαγωγή εμπορίου με έξι όμορες χώρες.
Οι Αφγανοί αποτελούν σήμερα τον δεύτερο μεγαλύτερο όγκο μεταναστών που αναζητούν άσυλο στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τις στατιστικές των Ηνωμένων Εθνών αποτελούν σχεδόν το 15% του ολικού αριθμού των 650,000 που έφθασε στην Ευρώπη μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2015. Οι Αφγανοί που έχουν την οικονομική δυνατότητα να φύγουν, φεύγουν. Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 170.000 έχουν μεταναστεύσει μέχρι το τέλος του 2015.
Οι Ταλιμπάν αποτελούν σήμερα θανάσιμη απειλή για τις μισές τουλάχιστον επαρχίες οι οποίες ανέρχονται σε 34. Για 6 από αυτές υπάρχει κίνδυνος ότι θα περιέλθουν υπό τον άμεσο έλεγχο των Ταλιμπάν, ίσως όταν αρχίσουν οι παραδοσιακές στρατιωτικές επιχειρήσεις της ανοίξεως. Περιλαμβάνουν την Helmand στο νότο, την Faryab στα βορειο-δυτικά στα σύνορα με το Turkmenistan, την Farah στα νοτιο-δυτικά, στα σύνορα με το Ιράν και τις επαρχίες Badakhshan και Kunar στα βορειο-ανατολικά στα σύνορα Πακιστάν και Κίνας, αντιστοίχως. Η πτώση έστω και μιας από τις επαρχίες αυτές, θα προκαλέσει περαιτέρω σύγχυση στην Kabul.
Η προσωρινή πτώση της Kunduz, έδωσε το έναυσμα να προκληθεί συναγερμός κυρίως στην Κεντρική Ασία, με το Turkmenistan, το Uzbekistan και το Tajikistan να αναπτύσσουν στρατεύματα στα σύνορά τους με το Αφγανιστάν. Έχει τεκμηριωθεί ότι ξένοι μαχητές από την Κεντρική Ασία έχουν συμμαχήσει με τους Ταλιμπάν για την κατάληψη της πόλης. Οι ξένοι μαχητές επιθυμούν να καταληφθεί το Βόρειο Αφγανιστάν ούτως ώστε να καταστεί ορμητήριο για επιθέσεις στα κράτη τους. Ο Πρόεδρος Πούτιν μιλώντας στο Kazakhstan στις 16 Οκτωβρίου, 2015 εζήτησε από τις πρώην σοβιετικές «δημοκρατίες» να είναι έτοιμες να αποκρούσουν πιθανή επίθεση από τρομοκράτες οι οποίοι τώρα αναζητούν άσυλο σε περιοχές του Αφγανιστάν οι οποίες ελέγχονται από τους Ταλιμπάν.
Προσπάθειες για συνομιλίες μεταξύ της κυβερνήσεως της Kabul και τους Ταλιμπάν έχουν καταρρεύσει μετά από ένα μόνο γύρο.
Οι Ταλιμπάν διεσπάσθησαν προσφάτως μόλις έγινε γνωστό ότι ο αρχηγός τους Mullah Mohammed Omar απεβίωσε προ διετίας, πράγμα το οποίο εκρατήθη μυστικό. Οι διαφορές μεταξύ τους ανέδειξαν νέες ομάδες οι οποίες έχουν την δυνατότητα και την δύναμη να εκτροχιάσουν τις συνομιλίες για ειρήνη. Πέραν των ομάδων αυτών, υπάρχει και η ISIS η οποία δραστηριοποιείται σε τρεις επαρχίες και αποκτά έδαφος και δύναμη. Η ISIS χρηματοδοτείται από τις επιχειρήσεις που διεξάγει στην Συρία.
Εν των μεταξύ, λόγω της απουσίας κράτους, μεγάλος αριθμός Αφγανών προσφύγων στο Ιράν έχει στρατολογηθεί και πολεμά στην Συρία στο πλευρό του Assad. Οι στρατολογηθέντες πληρώνονται κανονικά και αποκτούν δικαίωμα μονίμου κατοικίας στο Ιράν. Το στρατιωτικό σύνταγμά τους, το Fatemioun αποτελεί τώρα την δεύτερη μεγαλύτερη ξένη δύναμη στην Συρία, μετά την Hezbollah.
Η τραγωδία είναι ότι η κυβέρνηση του Αφγανιστάν είναι πολύ αδύναμη για να εκμεταλλευτεί τον κατακερματισμό των Ταλιμπάν ή για να εμποδίσει τους κατοίκους της να πολεμούν για τρίτους. Οι τελευταίες εκλογές έγιναν προ έτους και μέχρι σήμερα αρκετά υπουργεία παραμένουν ακέφαλα λόγω ασυνεννοησίας μεταξύ των κομμάτων.
Η διοίκηση δεν λειτουργεί, με κρίσιμα θέματα να αναστέλλονται επ’ αόριστον. Η δε κυβέρνηση απέτυχε να περιορίσει την διαφθορά και να ενισχύσει την οικονομία και οι πόροι της στεγνώνουν. Υπάρχει εκτεταμένη φυγή κεφαλαίων, κυρίως στα Εμιράτα, όπου πολλοί κάτοικοι απέκτησαν ακίνητα. Αυξάνονται οι φωνές που ζητούν την παραίτηση της Κυβερνήσεως και την σύγκληση του Loya Jirga (Συμβούλιο των διαφόρων φυλών) για να αποφασίσουν τη σύσταση μεταβατικής κυβερνήσεως.
Σε αντίθεση με το Ιράκ, ο τακτικός στρατός απέδειξε ότι μπορεί να πολεμήσει. Έχει όμως υποστεί μεγάλες απώλειες. Αποτελείται δε από διαφορετικές δυνάμεις ασφαλείας – τακτικό στρατό, ειδικές δυνάμεις διαφόρων ειδών, πολιτοφυλακές, και αυτό οδηγεί σε απουσία κεντρικού ελέγχου και σχεδιασμού. Λείπει επίσης η αεροπορική κάλυψη.
Η Δύση ποτέ δεν έχει επιδείξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για να περιορίσει τους Ταλιμπάν και να ενισχύσει μια μετριοπαθή πολιτική τάξη. Αυτό βεβαίως πηγάζει από την αποτυχία της Αμερικής να πιέσει και να πείσει το Πακιστάν να εγκαταλείψει τους Ταλιμπάν. Δυστυχώς ο Obama έχει επιδείξει πολύ λίγο ενδιαφέρον για το Αφγανιστάν πέραν από την αποτροπή της καταρρεύσεως του κράτους.
Εάν δεν υπάρξει επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σύντομα, η άνοιξη, κατά πάσα πιθανότητα, θα ιδεί την έναρξη των επιθέσεων των Ταλιμπάν σε όλη την επικράτεια. Είναι πολύ πιθανόν η Δύση να μην βοηθήσει στην διάσωση της Κυβερνήσεως. Η πιθανότητα επιστροφής των Ταλιμπάν – τουλάχιστον στην καρδιά του Νότου, δεν είναι πλέον απίθανο σενάριο.
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας εξελίξεως θα σημαίνει επίσης την αποσταθεροποίηση του Πακιστάν και της Κεντρικής Ασίας, δημιουργώντας τις τέλειες συνθήκες για την ανάπτυξη του ISIS. Δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα πιστευτό, αλλά μετά από τόσους θανάτους και τα δισεκατομμύρια δολλάρια που έχουν ξοδευτεί, τα χειρότερα ίσως είναι μπροστά μας.
* Δικηγόρος, Συνεργάτης της Νέας Πολιτικής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου