Τρία σενάρια για την «Αυτοκρατορία» (Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Ρωσία)

Φωτογραφία Αρχείου: Secretary-General Ban Ki-moon hosted a luncheon in honour of world leaders attending the general debate of the seventieth session of the General Assembly. The Secretary-General shares a toast with Vladimir V. Putin, President of the Russian Federation, as United States President Barack Obama (left) looks on. Φωτογραφία ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ, UN Photo, Amanda Voisard

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου*

Ο Σέιμουρ Χερς, από τους γνωστότερους Αμερικανούς δημοσιογράφους, δημοσίευσε πρόσφατα ένα πολύ εντυπωσιακό άρθρο στη London Review of Books. Υποστηρίζει ότι οι Αμερικανοί στρατιωτικοί, ανήσυχοι με την πολιτική της κυβέρνησής τους, που οδηγούσε σε επικράτηση των ακραίων Ισλαμιστών στη Συρία, βρήκαν τρόπο να την παρακάμψουν, βοηθώντας ουσιωδώς στην επιβίωση του Άσαντ.

Η διαφωνία των στρατιωτικών δεν είναι τυχαία. Από τη φύση του έργου τους, είναι προσηλωμένοι στο έθνος- κράτος των ΗΠΑ, έστω και σε «αυτοκρατορική» διάσταση. Δυσπιστούν απέναντι στην εξασθένιση ακόμα και της υπερδύναμης μέσα στην «παγκοσμιοποίηση» και τον έλεγχο του χρηματιστικού κεφαλαίου επί των κρατών, ακόμα και του αμερικανικού, ακόμα και σε τομείς διεθνούς πολιτικής. Εκτιμούν ως τυχοδιωκτική μια πολιτική που προκάλεσε απερίγραπτο χάος στη Αραβία και την Αφρική.

Σε τελική ανάλυση, οι διαφοροποιήσεις ως προς τη μεσανατολική πολιτική στους κόλπους του διεθνούς κατεστημένου (που εκφράστηκαν πολύ έντονα σχετικά με το Ιράν) είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα διαφορετικών στρατηγικών θεωρήσεων που αναπτύχθηκαν μετά την «κατάρρευση- αυτοκτονία» της ΕΣΣΔ, το 1989- 91.

Στο ένα άκρο βρίσκουμε απόψεις τύπου Φουκουγιάμα, που διακήρυξε το «τέλος της Ιστορίας», εκτιμώντας ότι οι ΗΠΑ και ο παγκόσμιος φιλελεύθερος καπιταλισμός κατήγαγαν οριστική και ιστορική νίκη. Εφεξής δεν τίθεται ζήτημα, ο κόσμος θα κυβερνάται δημοκρατικά και η οικονομική ζωή θα οργανώνεται από την «αγορά». Στον αντίποδα των απόψεων αυτών, ο Χάντιγκτον διακηρύσσει τη «σύγκρουση των πολιτισμών», μια σύγκρουση  που πραγματοποιούν οι νεοσυντηρητικοί με τους πολέμους στην Αραβία, εξ αιτίας των οποίων κατεστράφησαν εν όλω ή εν μέρει οι σημαντικότερες αραβικές χώρες, όπως το Ιράκ, η Συρία, η Λιβύη, η Υεμένη κ.α., οδηγώντας στο χάος και τροφοδοτώντας τις πιο ακραίες μορφές τρομοκρατίας ως απάντηση. Αρχίσαμε με τον «ιμπεριαλισμό» της κατάκτησης, πήγαμε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη «νεοποικιοκρατία» (πραξικοπήματα, οικονομικές πιέσεις, προσπάθειες χειραγώγησης και υπονόμευσης των αποικιών που κέρδισαν την ανεξαρτησία τους), την οποία διαδέχεται τώρα ο «ιμπεριαλισμός της καταστροφής», που χαρακτηρίζει την εποχή μας! (Σε κάποιο βαθμό αυτό μοιάζει να αντιστοιχεί και στη «μετάβαση» από τον νεοφιλελεύθερο σε αυτό που ορισμένοι ονομάζουν «καπιταλισμό της καταστροφής».)

Στο ενδιάμεσο αυτών των δύο ακραίων απόψεων, ο Μπρζεζίνσκι συνέκλινε με τους νεοσυντηρητικούς στην ανάγκη συνέχισης της σύγκρουσης με τη Ρωσία, στη διάλυση και τον μετασχηματισμό της σε «χαλαρή συνομοσπονδία» που ρητά αποβλέπει. Διαφωνεί όμως με τον ?πόλεμο κατά του Ισλάμ? και την ταύτιση ΗΠΑ και Ισραήλ.

Η διαφωνία δυτικών «φονταμενταλιστών», παραδοσιακών συντηρητικών και οπαδών της «ανοιχτής κοινωνίας» τύπου Σόρος είναι βαθύτερη. Δεν αφορά μόνο το μέλλον της Μέσης Ανατολής, αλλά και το μέλλον της Δύσης, της Ευρώπης και της δυτικής δημοκρατίας, του ίδιου του πολιτισμού μας. Η προσφυγική κρίση και η τρομοκρατία στο Παρίσι απέδειξαν πως μπορεί η γεωπολιτική να επηρεάσει αλλά και να χρησιμοποιηθεί στην ευρωπαϊκή κρίση. Οι δυνάμεις που ακολουθούν την πιο ακραία ατζέντα απέναντι στη Ρωσία και στον αραβο- μουσουλμανικό κόσμο συγκλίνουν συχνά – αν δεν ταυτίζονται – με τις δυνάμεις που θα ήθελαν να λύσουν το «ευρωπαϊκό πρόβλημα» με κατάργηση της δημοκρατίας και αυταρχισμό, έκρηξη των ανισοτήτων, κατεδάφιση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους.

• Ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Διηύθυνε το γραφείο του ΑΠΕ- ΜΠΕ στη Μόσχα την περίοδο 1989- 99. 

mignatiou.com