Τρέμει «Μεγάλο Σορτάρισμα» από τον Τζορτζ Σόρος η Κίνα - Πανικός για κερδοσκοπική επίθεση όπως στην Βρετανία το 1992

Το Ποντίκι

του Βασίλη Γαλούπη

Τον έντονο εκνευρισμό του, αν όχι τον πανικό του, έδειξε χθες το Πεκίνο για ενδεχόμενη κερδοσκοπική επίθεση από τον 85χρονο Τζορτζ Σόρος.

Η αγγλόφωνη έκδοση της κινέζικης People’s Daily, μάλιστα, έστειλε αυστηρό μήνυμα στον Ούγγρο επενδυτή να μην κάνει "πόλεμο κατά του γουάν". Η πρόσφατη δήλωση του Σόρος για επικείμενο κραχ της κινεζικής οικονομίας δεν είχε αναφορά στο γουάν, όμως από το Πεκίνο ερμηνεύθηκε ως επιθετική κίνηση για "μεγάλο σορτάρισμα", με το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ξινχουά να κάνει λόγο για "στοιχηματισμό στην αποτυχία της κινεζικής οικονομίας" και για "αδίστακτη κερδοσκοπία".

Μάλιστα, οι Financial Times ενέταξαν αυτά τα δημοσιεύματα ως προσπάθεια του Πεκίνου να στηρίξει το "ταλαιπωρημένο" τον τελευταίο καιρό γουάν και να φρενάρει τις εκροές κεφαλαίων.

Οι Κινέζοι, με το χρηματιστήριό τους σε φάση αδυναμίας και την οικονομία τους να κλυδωνίζεται, φοβούνται παρόμοια επίθεση με αυτήν που είχε εξαπολύσει ο Σόρος στην Μ. Βρετανία και την στερλίνα το 1992. Υπάρχουν, άλλωστε, αρκετές ομοιότητες.  

Ο Νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν έχει αναλύσει με διαφωτιστικό τρόπο τι συνέβη τότε με τον Σόρος και την στερλίνα, κάτι που είχε σαν συνέπεια η Βρετανία να μην σκεφτεί καν το ενδεχόμενο να μπει τελικά στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ:

Ο Τζορτζ Σόρος, Ούγγρος πρόσφυγας που έγινε επιχειρηματίας στην Αμερική, ίδρυσε το Quantum Fund το 1969. Το 1992 ήταν ήδη δισεκατομμυριούχος, πασίγνωστος ως «ο μεγαλύτερος επενδυτής του κόσμου» κι εκτιμούμενος για τη γενναιοδωρία και τη δημιουργικότητα των φιλανθρωπικών του δραστηριοτήτων.

Ο Σόρος, όμως, που είχε μεγαλύτερες φιλοδοξίες, ήθελε περισσότερα. Όπως λέει ο ίδιος, αναζητούσε έναν επιχειρηματικό αιφνιδιασμό, που δεν θα απέφερε απλώς χρήματα, αλλά θα του χάριζε δημοσιότητα, την οποία θα χρησιμοποιούσε για να προωθήσει τα μη επιχειρηματικά του σχέδια.

Το καλοκαίρι του 1992 βρήκε αυτήν την ευκαιρία στην Βρετανία. Η Βρετανία είχε ενταχθεί από το 1990 στον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών, ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών, που αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό στην πορεία προς το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ. Ωστόσο, διαπίστωσε από νωρίς ότι δεν της άρεσε η νομισματική πολιτική που ήταν αναγκασμένη να ακολουθεί.

Εκείνη την εποχή η Ευρώπη δεν είχε Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Παρόλο που υπήρχε μια νομικά κατοχυρωμένη συμμετρία μεταξύ των χωρών - μελών, στην πράξη όλες ανταποκρίνονταν στη νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας.   

Η Βρετανία βρισκόταν σε βαθιά ύφεση και η κυβέρνησή της αντιμετώπιζε την αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια. Οι αρμόδιοι αξιωματούχοι αρνούνταν επίμονα ότι μελετούσαν την έξοδο από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών, αλλά υπήρχαν έντονες αμφιβολίες αν πράγματι εννοούσαν τα όσα έλεγαν.

Ήταν μια κατάσταση πρόσφορη για την εκδήλωση νομισματικής κρίσης και ο Σόρος δεν αποφάσισε μόνο να στοιχηματίσει σ’ αυτή, αλλά και να την προκαλέσει. Η μεθόδευση του στοιχήματος ήταν απλή στην σύλληψή της, αν και εξαιρετικά περίπλοκη στην λεπτομέρειά της.

• Η πρώτη φάση έπρεπε να μην γίνει αισθητή, ακόμα και να κρατηθεί μυστική, καθότι το Fund του Σόρος αθόρυβα εξασφάλιζε πιστωτικά όρια που θα του επέτρεπαν να δανειστεί περίπου 15 δισ. στερλίνες και να τις μετατρέψει σε δολάρια κατά βούληση.
• Στη συνέχεια κι από τη στιγμή που είχε ήδη καταλάβει ανατιμητικές θέσεις στο δολάρια και υποτιμητικές στην στερλίνα, η επίθεση θα έπρεπε να είναι θορυβώδης. Ο Σόρος προέβαλε επιδεικτικότατα ότι είχε στοιχηματίσει στην πτώση της στερλίνας, έδινε συνεντεύξεις στις οικονομικές εφημερίδες ότι η στερλίνα σύντομα θα υποτιμούταν και ούτω καθεξής (αυτός ο συνειρμός και παράλληλα ο φόβος από τις δηλώσεις Σόρος προκάλεσε και την τωρινή αντίδραση των Κινέζων).
• Αν όλα πήγαιναν καλά, αυτή η δραστηριότητα θα δημιουργούσε έντονες κερδοσκοπικές κινήσεις από άλλους επενδυτές σε βάρος της στερλίνας, που θα ανάγκαζε την βρετανική κυβέρνηση να ενδώσει και να την υποτιμήσει.

Το κόλπο έπιασε. Η ανοιχτή επίθεση του Σόρος στην στερλίνα άρχισε τον Αύγουστο του 1992. Μέσα σε λίγες εβδομάδες η Βρετανία είχε δαπανήσει σχεδόν 50 δισ. δολάρια στις αγορές ξένου συναλλάγματος για να υπερασπιστεί τη στερλίνα, όμως μάταια. Παρεμπιπτόντως, στις μέρες μας, η κεντρική τράπεζα της Κίνας για να στηρίξει το γουάν έχει ρίξει περίπου 700 δισ. δολάρια από τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα.

Στα μέσα Σεπτεμβρίου η βρετανική κυβέρνηση αύξησε τα επιτόκια για να στηρίξει το νόμισμα, αλλά αυτή η ενέργεια αποδείχθηκε μη αποδεκτή πολιτικά.

Ύστερα από μόλις τρείς μέρες η Βρετανία εξήλθε από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών και η στερλίνα αφέθηκε στην ελεύθερη διακύμανση, όπου παραμένει μέχρι σήμερα. Κάθε πιθανότητα η Βρετανία να μπει στο ευρώ, εξατμίστηκε.

Ο Σόρος όχι μόνο κέρδισε ταχύτατα, κατά τον Κρούγκμαν, σχεδόν 1 δισ. δολάρια ως κεφαλαιακά κέρδη, αλλά και καθιερώθηκε ως ο πιο φημισμένος κερδοσκόπος όλων των εποχών.

Οι Ευρωπαίοι που ήταν βαθιά αφοσιωμένοι στον σκοπό της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης είδαν τα γεγονότα του 1992 σαν τραγωδία. Ακούστηκε πως οι Γάλλοι, που αντιπάλεψαν επιτυχώς τις κερδοσκοπικές επιθέσεις του 1992-1993 (άφησαν το φράγκο να κυμανθεί για λίγο διάστημα ελεύθερο αλλά γρήγορα το επανέφεραν στην ζώνη του ευρωπαϊκού μηχανισμού ισοτιμιών), μουρμούριζαν δυσαρεστημένοι απόψεις που παρουσίαζαν τους κερδοσκόπους νομισμάτων ως "Όργανα του Διαβόλου".