Η Πορτογαλική Οικονομία

του Κώστα Μελά

Η Πορτογαλία είχε μπει σε πρόγραμμα διάσωσης ένα χρόνο μετά την Ελλάδα, τον Απρίλιο 2011. Δανειοδοτήθηκε με 78 δισ. ευρώ - το ένα τρίτο όσων δόθηκαν στην Ελλάδα. Μια τριετία αργότερα, κατάφερε να βγει στις αγορές. Αυτό θεωρείται ως επιτυχία του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Μάλιστα προτάσσεται και ως επιχείρημα ως προς την ορθότητα αυτών του είδους προγραμμάτων. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι μόνο να δείξει ότι οι αρχικές συνθήκες  εκκίνησης της εφαρμογής του προγράμματος ήταν διαφορετικές  από τις υπόλοιπες χώρες που μπήκαν σε παρόμοια προγράμματα, όπως η Ελλάδα.

ΑΕΠ.

Η οικονομία της Πορτογαλίας υπέφερε από χαμηλή μεγέθυνση του ΑΕΠ και της παραγωγικότητας για περισσότερο από μια δεκαετία πριν εισέλθει στη μνημονιακή περίοδο. Την περίοδο πριν την χρηματοοικονομική κρίση (2001-2008) ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν περίπου 1,0%. Την περίοδο 2001-2010 η μεγέθυνση της πορτογαλικής οικονομίας ήταν η δεύτερη χαμηλότερη μεταξύ των 27 χωρών μελών της ΕΕ. Οι εξελίξεις αυτές βρίσκονται στον αντίποδα των εξελίξεων της δεκαετίας 1991-2000 , όταν ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν περίπου 3,0%.

Πίνακας 1. Πορτογαλία.

	ΑΕΠ
Ρυθμός μεγέθυνσης
2007	2,4
2008	0
2009	-2,6
2010	1,3
2011	-1,8
2012	-3,3
2013	-1,4
2014	1
2015	1,6

Κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος το ΑΕΠ της Πορτογαλίας μειώθηκε κατά -6,5%. Σημαντικό ποσοστό για την οικονομία της χώρας , αλλά συγκριτικά πολύ μικρό σε σχέση με το -25,0% του ελληνικού ΑΕΠ. Θεωρώ ότι στο σημείο αυτό εντοπίζεται η κύρια διαφορά μεταξύ των οικονομιών της Πορτογαλίας και της Ελλάδος. Υπό μιαν έννοια  η διαφορά  στους ρυθμούς μεγέθυνσης  του ΑΕΠ που παρατηρήθηκε στις δύο χώρες  την περίοδο της ανόδου, και  κυρίως ο τρόπος που αυτός επιτεύχθηκε, είναι ο βασικός λόγος που  είχαμε και τα διαφορετικά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που διέπετε από την ίδια λογική.

Εξηγούμε: την περίοδο 2001 – 2008   ο μέσος ετήσιος  ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ στην Ελλάδα ήταν 3,625% έναντι περίπου 1,0% την ίδια περίοδο, του πορτογαλικού ΑΕΠ. Το κρίσιμο ερώτημα είναι το ακόλουθο: ποιοι είναι οι παράγοντες που συνέβαλαν στη μεγέθυνση του ΑΕΠ της Ελλάδος και οι οποίοι διαφοροποιούνται  σε σχέση με τους αντίστοιχους της Πορτογαλίας;

 Νομίζω ότι ο πρώτος παράγοντας είναι τα δημοσιονομικά ελλείμματα : την περίοδο 2001-2008, τα δημοσιονομικά ελλείμματα (ετήσιος μέσος όρος) στην ελληνική οικονομία (6,275% του ΑΕΠ) είναι σχεδόν διπλάσια από τα αντίστοιχα της πορτογαλικής οικονομίας (3,68% του ΑΕΠ).

 Ο δεύτερος παράγοντας αφορά στα εξωτερικά ελλείμματα: το μέσο ετήσιο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδος την περίοδο 2001-2008, ήταν 9,3% του ΑΕΠ ενώ της Πορτογαλίας αντίστοιχα 7,7%  του ΑΕΠ.

Οι παραπάνω εξελίξεις αντανακλώνται στα μεγέθη του λόγου ΔΧ/ΑΕΠ την περίοδο 2001-2008 : στην Ελλάδα ο συγκεκριμένος λόγος (μέσος ετήσιος) υπολογίζεται σε 104,75% , ενώ αντίστοιχα στην Πορτογαλία υπολογίζεται σε 61,3% του ΑΕΠ.

Βασικά μεγέθη.

Στους  Πίνακες  2 , 3 ,4 παρουσιάζεται η εξέλιξη των βασικών μεγεθών της πορτογαλικής οικονομίας την περίοδο 2007-2015. Οι χειροτέρευση όλων των βασικών μακροοικονομικών δεικτών ,εκτός από το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, είναι εμφανής. Βεβαίως αυτή η σχετικά θετική εξέλιξη , είναι συνέπεια της αρνητικής εξέλιξης της εγχώριας οικονομίας όπως όλα τα στοιχεία δείχνουν : αύξηση της ανεργίας, αύξηση του λόγου ΔΧ/ΑΕΠ, μείωση μισθών κτλ.

                                           Πίνακας 2.

	Βασικά μεγέθη  Πορτογαλικής οικονομίας.
	2007	2010	2011	2012	2013	2014	2015
% Ανεργίας	8,1	12	12,9	15,9	16,4	14,2	13,4
Έλλειμμα Γεν.Κυβ.	-2,6	-9,8	-4,3	-6,4	-4,9	-4,6	-3,1
Εμπ.Ισοζ.	-9,9	-10	-7,7	-4,7	-4	4,1	-3,4
Ισ.Τρεχ.Συν.	-10	-9,8	-7,2	-1,9	-0,3	-0,2	1,2
ΔΧ/ΑΕΠ	63,6	83	108,2	124,1	128	130,2	124,4

www.kostasmelas.gr