Μια προσωρινή αποτίμηση των εκλογών

Νέα Κρήτη

Μετά από ταλαιπωρία 5 ετών, εν συνοδεία απίστευτων ψευδαισθήσειων η χώρα μας καταστάλαξε στην πολύτιμη απόφαση να παραμείνει αναπόσπαστο μέλος της στενής ευρωπαϊκής οικογένειας, ενταγμένη στην ευρωζώνη, με συγκεκριμένους φίλους και συμμάχους μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ.

Του Εμμανουήλ Μαυροζαχαράκη

Κοινωνιολόγος-πολιτικός επιστήμονας

Οι υπερφίαλες ελπίδες που καλλιεργήθηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ περί κατάργησης της λιτότητας έδωσαν στην θέση τους σε κάποιες αμυδρές προσδοκίες επιδιορθωτικών κινήσεων μέσω αντίρροπων μέτρων.

Ενδόμυχα το εκλογικό σώμα γνώριζε εξ αρχής ότι η πιθανότητα για κατάργηση των μνημονίων είναι σχεδόν μηδαμινή, εκτός και αν η χώρα επιλέξει έναν δρόμο εκτός του ευρώ. Εντούτοις το εκλογικό σώμα επένδυσε εξ αρχής στις προσδοκίας που καλλιέργησε το φαινομενικά άφθαρτο πολιτικό προσωπικό του ΣΥΡΙΖΑ.

Η αποστροφή από τις κατεστημένες πολιτικές δυνάμεις είναι τόσο μεγάλη που αρκεί για την επανεκλογή του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και αν πρόδωσε κάθε προσδοκία.

Εξ ου η όποια διαμαρτυρία εκφράστηκε κυρίως μέσω της αποχής. Η εκλογική συμμετοχή άλλωστε μειώθηκε στο 56, 1 % σε σχέση με το 63,9 % του Ιανουαρίου του 2015.

Ασφαλώς το κόμμα του κ Τσίπρα είναι ο καθαρός νικητής των εκλογών αφού λόγω της αποχής έχασε ελάχιστα ποσοστά σε σχέση με τις εκλογές του Ιανουαρίου, ενώ την ίδια στιγμή περιθωριοποίησε τους αμφισβητίες της Λαϊκής Ενότητας η οποία δεν μπήκε καν στην βουλή. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν εκλογικά και εσωκομματικά ο κ. Τσίπρας είναι κερδισμένος.

Υπό αυτές τις συνθήκες η απότομη και δραστική πολιτική και ιδεολογική στροφή (U-TURN) του κυβερνώντος κόμματος η οποία κατέληξε τελικά στην υπογραφή του τρίτου μνημονίου δεν έκανε την αναμενόμενη εκλογική ζημιά στον ΣΥΡΙΖΑ.

Εντούτοις αυτοί που σήμερα κέρδισαν τις εκλογές στην ουσία δεν κατέχουν την πολιτική ηγεμονία. Τα ιδεολογήματα τους περί ανεξάρτητης πορείας, περί αποικίας χρέους, περί αντιμνημονιακού κινήματος, περί πολύπλευρου προσανατολισμού, περί κατάργησης του μνημονίου, περί επαναδιαπραγμάτευσης κοκ ηττήθηκαν κατά κράτος.

Η αριστερά στην Ελλάδα νίκησε εκλογικά και ηττήθηκε ιδεολογικά. Αυτό είναι το τίμημα της εγκαθίδρυσης στην εξουσία.

Μεταξύ άλλων ο ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε το ακατόρθωτο .Οι πολίτες ψήφισαν 'ναι" στο μνημόνιο. Με κάποιο μαγικό τρόπο στον τόπο μας οι θιασώτες της μυθολατρείας μετατρέπονται σε φορέα του πολιτικού ρεαλισμού!

Οι εκλογές δεν συνδέθηκαν μόνο με την επιλογή πολιτικού φορέα και πολιτικού προσωπικού αλλά συνδέθηκαν πολύ περισσότερο με την επιλογή της ρεαλιστικής λογικής. Το μνημόνιο θεωρείται πλέον ως αναπόφευκτο δεδομένο από την πλειοψηφία των πολιτών . Υπό την έννοια αυτή το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με την πολιτική προπαγάνδα που εξέφρασε λειτούργησαν ως πολιτικό χωνευτήρι το οποίο δημιούργησε ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις στην βάση σταδιακής αποδοχής των μέτρων λιτότητας.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ακόμα και η πλευρά των δανειστών με κύριο εκφραστή την Γερμανία δηλώνει ότι υπάρχει πλέον μια σχέση εμπιστοσύνης προς τον κ. Τσίπρα. Η επανεκλογή του επομένως δεν πρόκειται να ανησυχήσει κανέναν στην Ευρώπη και στην Γερμανία. Αντίθετα μάλιστα πολλοί πολιτικοί αναλυτές θεωρούν την επανεκλογή Τσίπρα πολυτιμότερη από την εκλογή της αντιπολίτευσης. Οι αναλυτές αυτοί θεωρούν ότι η υλοποίηση του νέου μνημονίου διευκολύνεται από μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, με δεδομένο μάλιστα ότι αν ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός περνούσε στην αντιπολίτευση θα αποτελούσε σημαντικό ενοχλητικό παράγοντα.  

Με δεδομένο την κατάντια της χώρας μας ειδικότερα το τελευταίο διάστημα υπό την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι προφανές ότι η πολιτική λογική που καθόρισε την επιλογή των πολιτών καθοδηγήθηκε για άλλη μια φορά από την απέχθεια απέναντι στα κατεστημένα πολιτικά κόμματα. Την απέχθεια αυτή εκμεταλλεύτηκαν τα στρατηγικά επιτελεία του ΣΥΡΙΖΑ θέτοντας με έξυπνο τρόπο ως κεντρικό δίλλημα των εκλογών την αντίθεση μεταξύ «παλιού» και «νέου», βάζοντας πλέον στην άκρη το δίλλημα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο».

Πέραν της Χρυσής Αυγής η οποία λανσάρεται ως μοναδικό αντισυστημικό κόμμα όλα τα άλλα κόμματα που ενστερνίστηκαν το δίλλημα «μνημόνιο -αντιμνημόνιο» απέτυχαν οικτρά με κορυφαίο την Λαϊκή Ενότητα των Κωσταντοπούλου-Λαφαζάνη.  

Προς το παρόν λοιπόν το κόμμα του κ. Τσίπρα αποτελεί παραγωγό σταθερότητας υπό την έννοια ότι οι πολίτες το εμπιστεύονται για τρίτη φορά μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου και το δημοψήφισμα του Ιουλίου. Η εκλογική μάζα εμπιστεύεται με κάποιον τρόπο τον κ. Τσίπρα κάτι που θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει  παράγοντα μιας μακροπρόθεσμης πολιτικής στην Ελλάδα.

Απέναντι στο παραπάνω επιχείρημα θα μπορούσε βέβαια να αντιτείνει κανείς κάποιον σκεπτικισμό υπό την έννοια ότι υπάρχει ακόμα μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας στην Ελλάδα με κατακερματισμένο πολιτικό και κομματικό σύστημα και 8 κόμματα να έχουν μπει στη Βουλή.

Επιπλέον ο κ. Τσίπρας θα πρέπει να πετύχει την σύνθεση δύο εντελώς αντίθετων αναγκών. Αφενός οφείλει να υλοποιήσει τους όρους των δανειστών και αφετέρου πρέπει να εξομαλύνει την κοινωνική κρίση στην χώρα. Στην προσπάθεια αυτή διαθέτει ελάχιστα περιθώρια κινήσεων αφού το μνημόνιο οριοθετεί με αυστηρούς όρους τις μελλοντικές κινήσεις της κυβέρνησης. Υπενθυμίζουμε ότι το μνημόνιο των 86 δις που υπέγραψε ο κ. Τσίπρας τον Αύγουστο συνδέεται με σκληρή λιτότητα και περικοπές. Μεταξύ άλλων προβλέπεται εκ νέου περικοπή των συντάξεων και αύξηση της φορολογίας.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έχει άλλη επιλογή από το να υλοποιήσει τις «μεταρρυθμίσεις» τις οποίες συμφώνησε η ίδια με τους δανειστές. Κάθε τι διαφορετικό οδηγεί εκ νέου σε επισφαλή σενάρια χρεοκοπίας όπως αυτά που ζήσαμε πρόσφατα. Είναι προφανές ότι οι επιπτώσεις των μέτρων λιτότητας θα συνδεθούν μελλοντικά με το πρόσωπο του κ. Τσίπρα και το κόμμα του, ενώ την ίδια στιγμή δεν αναμένεται να έχει την υποστήριξη του πληθυσμού στην υλοποίηση των μέτρων.  

Σίγουρα η κυβέρνηση θα έχει κάποια περιθώρια ανοχής στην υλοποίηση των μέτρων από τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα στην βουλή. Ωστόσο την στιγμή κατά την οποία το πολιτικό κλίμα θα γείρει γενικότερα εις βάρος της κυβέρνησης, η αντιπολίτευση θα εκμεταλλευτεί την συγκυρία και η χώρα θα περάσει ξανά μια περίοδο πολιτικής οξύτητας. Όσοι όμως επενδύουν σε πολιτικούς αυτοματισμούς φθοράς του ΣΥΡΙΖΑ μέσω της διακυβέρνησης είναι αφελείς.

Ο κ. Τσόπρας έχει βρει δίαυλο επικοινωνίας με τις μάζες των πολιτών, οικοδομώντας σταδιακά μια σχέση εμπιστοσύνης. Καθαρά και μόνο μέσω της σχέσης αυτής ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να μακροημερεύσει στην εξουσία και να συγκροτήσει όρους πολιτικής ηγεμονίας εισχωρώντας σε πεδία εξουσίας τα οποία μονοπωλούσε μέχρι πρότινος η κεντροαριστερά. Για να αποδιαρθρωθεί το πλέγμα εξουσίας που συγκροτεί σταδιακά ο ΣΥΡΙΖΑ απαιτούνται πολιτικά σχήματα που θα προκαλέσουν πολιτικούς μετασχηματισμούς μέσα από ένα φρέσκο και συγκροτημένο πολιτικό αφήγημα με επίκεντρο μια Ελλάδα στο κέντρο του ευρωπαϊκού πυρήνα, μέσα από νέα οργανωτικά σχήματα, μέσα από φρέσκα άφθαρτα πρόσωπα που θα ενστερνίζονται μια νέα ειλικρίνεια και μια βαθιά κοινωνική ευαισθησία. Τα όραμα της κοινωνικής αλληλεγγύης στην χώρα μας δεν μπορεί πλέον να θεμελιώνεται μονομερώς στο κράτος, αλλά πρέπει να συνδεθεί με την παραγωγική ανασυγκρότηση.

Η ώρα της σύγχρονής σοσιαλδημοκρατίας είναι ώριμη στην χώρα μας. Δυστυχώς ωστόσο δεν φαίνεται ώριμο το πολιτικό προσωπικό. Ακριβώς αυτό το πολιτικό κενό ενδέχεται να προσπαθήσει να καλύψει μελλοντικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Τότε τα πράγματα θα πάρουν εντελώς διαφορετική τροπή και οι εξελίξεις θα συντείνουν σε ευρύτερες συνθέσεις.