Τζόγος : Τα φορολογικά έσοδα και οι κατεστραμμένες περιουσίες ( Δεύτερο μέρος )

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Του Κώστα Εφήμερου

Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο μέρος του αφιερώματος οι «κουλοχέρηδες» αποτελούν το πιο γρήγορα εθιστικό παιχνίδι τζόγου. Σχεδόν ένας στους τέσσερις που ασχολείται κινδυνεύει να εθιστεί σε λιγότερο από ένα χρόνο και από αυτούς πάνω από τους μισούς αναμένεται να παρουσιάσουν κάποιοι είδους ψυχική διαταραχή.

Το κόστος φαίνεται ήδη μεγάλο για να δικαιολογεί απλά τα φορολογικά έσοδα αλλά σε κάθε περίπτωση οι «επενδυτές» υποστηρίζουν ότι στην δική μας περίπτωση τα πράγματα θα είναι διαφορετικά αφού το ανώτατο ημερήσιο όριο των 80€ διασφαλίζει ότι οι παίχτες δεν κινδυνεύουν πραγματικά με οικονομική καταστροφή.

Καταρχάς επιτρέψτε μας να εξηγήσουμε δύο πολύ απλούς τρόπους με τον οποίο μπορεί να παρακαμφθεί ο περιορισμός: α) Ο παίχτης μπορεί να πάει στον ιδιοκτήτη του μαγαζιού (είδαμε ήδη ότι δεν είναι τα καλύτερα παιδιά) και να συμφωνήσει ότι στα ποσά που θα παίξει στον «κουλοχέρη» θα προστίθεται στο τέλος ένα μηδενικό (ή γιατί όχι και δύο;). Αν δηλαδή χάσει 50€ θα πληρώσει στον μαγαζάτορα 500€ και το αντίστροφο. β) Οι κάρτες παίχτη θα μπορούσαν να εκδίδονται όπως και στην περίπτωση των ενεργοποιημένων καρτοκινητών μέσω αλλοδαπών που θα λαμβάνουν ένα ελάχιστο ποσό (ή και καθόλου σε περιπτώσεις συγκεκριμένων μειονοτήτων). Αυτός είναι άλλωστε και ένας λόγος που ο ΟΠΑΠ επιμένει τόσο πολύ στην μη αναγραφή του ΑΦΜ.

Αν υποθέσουμε όμως ότι για κάποιο ανεξήγητο λόγο και με κάποιο ανεξήγητο τρόπο τα πάντα διατηρούνται στα νόμιμα επίπεδα, τότε αξίζει να δούμε ποιο είναι το κόστος που πρέπει να πληρώσουμε προκειμένου να θεωρήσουμε κέρδος τα 260 εκατομμύρια από τους φόρους.

Σύμφωνα με την έκθεση του Κέντρου Ερευνών της Σκοτίας σε σχέση με τον κοινωνικό αντίκτυπο του τζόγου τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά: Τα κέντρα με τυχερά παιχνίδια διπλασιάζουν τα συμπτώματα εθισμού στον τζόγο σε απόσταση 70 χιλιομέτρων. Ωστόσο το συνταρακτικό στοιχείο της έρευνας είναι ότι τα ποσοστά αυτά αυξάνονται σε περιοχές που υπάρχει φτώχεια, ανεργία, χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και προβλήματα στην εύρεση κατοικίας. Συνθήκες δηλαδή που ευδοκιμούν στην Ελλάδα της κρίσης.

Η ίδια έκθεση παρουσιάζει μια σειρά πολιτικών υγείας και ψυχικής υποστήριξης που θα πρέπει να υιοθετηθούν στις περιοχές που βρίσκονται καζίνο και παρόμοια κέντρα τυχερών παιχνιδιών τριών επιπέδων. Το κόστος αυτών των πολιτικών φυσικά είναι τεράστιο αλλά στην περίπτωση της Ελλάδας δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την αντιμετώπιση των κοινωνικών ζητημάτων που θα δημιουργήσει ο ελεύθερος τζόγος.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι ο κύκλος των φορολογικών εσόδων είναι κλειστού τύπου. Δηλαδή τα έσοδα από την φορολόγηση του τζίρου των παιχτών χάνονται από τα φορολογητέα έσοδα των ίδιων όταν η οικονομική καταστροφή που επιφέρει ο εθισμός στα τυχερά παιχνίδια κάνει αδύνατη την πληρωμή των φόρων των ίδιων των παιχτών. Φόροι μάλιστα που λόγω συντελεστών και συστήματος τεκμηρίων μπορεί να είναι αρκετά περισσότεροι από τα φορολογικά έσοδα του τζόγου.

Την άποψη αυτή δεν φαίνεται να συμμερίζεται η κυρία Κατερίνα Σαβαΐδου (διαβάστε τα τελευταία ρεπορτάζ εδώ, εδώ, εδώ και εδώ)  που ως Γενική Γραμματέας Εσόδων παρενέβη με εμπιστευτική επιστολή που έστειλε πριν λίγες ημέρες στον υπουργό Οικονομικών και στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Η επιστολή αυτή έφτασε ανώνυμα στα γραφεία μας και παρόλο που δεν μπορέσαμε με κάποιο τρόπο να την επιβεβαιώσουμε αφενός φαίνεται να είναι «του στιλ» της και επιπλέον συνοδευόταν μαζί με άλλα έγγραφα που επιβεβαιώθηκαν 100%.

Σε αυτή την επιστολή της διαβάζουμε ότι στόχος του προγράμματος των VLTs είναι η καταπολέμηση της παράνομης αγοράς των τυχερών παιγνίων αλλά και τα σημαντικά έσοδα που έχουν προϋπολογιστεί για τα χρόνια 2015 και 2016, Το ενδιαφέρον όμως στοιχείο της επιστολής βρίσκεται πιο κάτω: εκεί που αναφέρει ότι οι περιορισμοί που τίθενται ως προς το μέγιστο όριο ημερήσιου παιγνίου, τις συνολικές ώρες παιγνίου κάθε παίχτη ανά εβδομάδα και οι άλλοι περιορισμοί θα επιδράσουν αρνητικά στην συλλογή των εσόδων.  Αλλιώς λέει η Σαβαΐδου η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να κάνει δημοσιονομικές περικοπές. Επειδή όμως οι άλλοι περιορισμοί που έθεσε η ΕΕΕΠ και ενόχλησαν τον ΟΠΑΠ είναι η αναγραφή του ΑΦΜ στην κάρτα παίχτη προκύπτει ένα ακόμα ερώτημα για την κυρία Σαββαΐδου: Θέλει στα αλήθεια να λειτουργήσει θεσμικά και να ελέγχει τους φορολογούμενους ή όχι;

Μια μελέτη ορφανή

Όλα τα παραπάνω ευρήματα βασίζονται σε δεκάδες έρευνες που μπορεί κανείς εύκολα να βρει στο διαδίκτυο με μια απλή αναζήτηση στο Google. Κι όμως, στην Ελλάδα υπάρχει καινοτομία: Σε μια πρόσφατη συνεδρίαση της ΕΕΕΠ τον περασμένο Ιούλιο παρουσιάστηκε μια ερευνητική μελέτη του Εργαστηρίου Διοικητικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών την οποία υπογράφει ο καθηγητής Γεώργιος Ιωάννου. Πρόκειται για μελέτη ορφανή, αφού δεν καταφέραμε να δούμε ποιος και γιατί την παράγγειλε (ούτε αν κάποιος την πλήρωσε) αλλά τα συμπεράσματά της είναι εντυπωσιακά:

Ο τίτλος της έκθεσης είναι από μόνος του επικός: «Η μετατροπή της μη ελεγχόμενης αγοράς τυχερών παιγνίων τύπου VLT σε φορολογήσιμες, Εποπτευόμενες, Παραγωγικές Επιχειρήσεις & σε Κοινωνικά Υπεύθυνη Ψυχαγωγία».

Η ίδια η έκθεση όμως παρουσιάζει μερικά προβλήματα:

Καταρχάς ο τίτλος της είναι σχεδόν μεγαλύτερος από το μέγεθός της το οποίο καλύπτει όλες κι όλες 4 σελίδες (μαζί με μεγάλα κενά και γραφήματα). Η έκθεση ουσιαστικά υποστηρίζει ότι αν αφήσουμε εντελώς ανεξέλεγκτη την χρήση των VLT τότε οι παράνομοι χώροι θα εξαφανιστούν και άρα το καλό για την κοινωνία θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το να προσπαθήσουμε να ασκήσουμε περιορισμούς και ελέγχους στα μέρη όπου θα παίζεται ο τζόγος.

Από την έκθεση απουσιάζει εντελώς το δεύτερο συνθετικό του τίτλου περί «κοινωνικά υπεύθυνης ψυχαγωγίας» και δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά στις κοινωνικές επιπτώσεις της ανάπτυξης των τυχερών παιχνιδιών. Το πνεύμα της μελέτης συνοψίζεται στη φράση: Αν δεν ελέγχουμε κανέναν οι παράνομοι δεν θα έχουν κανένα λόγο να υπάρχουν πια αφού θα τους κλέψουν την δουλειά οι «νόμιμοι».

Στην πρώτη σελίδα της μελέτης διαβάζουμε ότι «για πρώτη φορά στην Ελλάδα χαρτογραφείται η μη ελεγχόμενη αγορά των N-REGM, ως προς το μέγεθός της (συνολικό αριθμός μηχανημάτων και χώρων λειτουργίας των Ν-REGM), ως προς τον τζίρο της (συνολικά έσοδα των χώρων λειτουργίας των N-REGM) και τέλος ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων της (τύποι παικτών, είδη παιχνιδιών κ.λπ.)». Ακούγεται εντυπωσιακό. Θα φανταζόταν κανείς ότι μια ακαδημαϊκή έρευνα που εκπορεύεται από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα είχε όλα τα ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά (ερώτημα τολόγια, τύπους υπολογισμούς, εξομαλύνσεις και στατιστικές διορθώσεις, βιβλιογραφία, αναγωγές σε αντίστοιχες διεθνείς μελέτες κ.λπ.), αλλά στην επόμενη σελίδα μαθαίνουμε ότι ο υπολογισμός έγινε «εμπειρικά» μετά από τη μελέτη 35 παράνομων χώρων και 100 παιχτών. Ρωτήσαμε σχετικά δύο καθηγητές στατιστικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και οι δύο γέλασαν με την ψυχή τους.

Αλλά αν υποθέσουμε ότι τα στοιχεία ισχύουν τότε τα 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ που παρουσιάζεται ως ετήσιος κύκλος των παράνομων «κουλοχέρηδων» αν μετατρεπόταν σε νόμιμο θα έφερνε 455 εκατομμύρια φορολογικών εσόδων και όχι μόνο 260. Οπότε κάτι δεν πάει καλά στην μελέτη και από πλευράς αριθμητικής εφόσον το τελικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι το σύνολο του παράνομου τζόγου θα μετατραπεί σε νόμιμο.

Άλλωστε χωρίς να έχουμε τις γνώσεις του Διευθυντή του Εργαστηρίου Διοικητικής Επιστήμης υποθέτουμε ότι με την νομιμοποίηση των «κουλοχέρηδων» και την εγκατάσταση 36.000 μηχανημάτων σε κάθε γειτονιά κάθε πόλης ο κύκλος εργασιών αναμένεται να αυξηθεί.

Τα ΜΜΕ πάλι παίζουν τυχερά παιχνίδια και το character assassination

Για το τέλος αφήσαμε τον χώρο της επικοινωνίας. Το αγαπημένο μας πεδίο ενασχόλησης. Ε, λοιπόν οι «κουλοχέρηδες» έχουν αγαπηθεί πολύ από την πλειοψηφία των ΜΜΕ. Αυτό δεν φαίνεται τόσο περίεργο αν σκεφτείς ότι στην πλειοψηφία τους οι μεγάλες εκδοτικές οικογένειες βρίσκονται ανάμεσα στους επίδοξους παραχωρησιούχους.

Έτσι στο βρώμικο χώρο των μέσων μαζικής ενημέρωσης σχεδόν κανείς δεν φαίνεται να έχει διάθεση να εξετάσει τον κοινωνικό αντίκτυπο της μετατροπής της χώρας σε ένα απέραντο καζίνο. Αντίθετα όμως βρίσκουμε πολλά ρεπορτάζ για την ανεύθυνη ΕΕΕΠ που με τα καμώματά της χάνονται έσοδα 250 εκατομμυρίων που θα κοπούν από μισθούς και συντάξεις.

Κεντρικός στόχος των επιθέσεων είναι ο πρόεδρος της επιτροπής, Αντώνης Στεργιώτης, και το μέλος Αναστάσιος Πατώκος. Αμφότεροι φαίνεται να είναι επιλογές του πρώην προέδρου Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη.

Στα ρεπορτάζ διαβάζουμε ότι ο Στεργιώτης «προέρχεται από τον χώρο των Καζίνο, τα οποία πλήττοναι από τον ανταγωνισμό των VLTs». Θα θέλαμε να επισημάνουμε δύο πράγματα: α) Η γενικότερη εξάπλωση των τυχερών παιχνιδιών και η αύξηση των εξαρτημένων από τον τζόγο μάλλον βοηθάει τα καζίνο, αφού οι έρευνες δείχνουν ότι οι εθισμένοι χρήστες των «κουλοχέρηδων» μετά αναζητάνε μεγαλύτερες προκλήσεις σε άλλου είδους τυχερά παιχνίδια (περισσότερο στις ρουλέτες) και β) Οκ, είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε το επιχείρημα αλλά θα πρέπει και εσείς να αποφασίσετε επιτέλους τι είναι εθνικά συμφέρον: Να βάζουμε στις θέσεις κλειδιά «τους ανθρώπους της αγοράς που ξέρουν τα κυκλώματα;» όπως τα ΜΜΕ υποστήριξαν ότι ήταν το λογικό στην περίπτωση της Κατερίνας Σαββαΐδου η οποία από σύμβουλος φοροαποφυγής έγινε Γενική Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων ή μήπως τελικά οι άνθρωποι αυτοί  εξυπηρετούν «τα προηγούμενα αφεντικά» όπως αναφέρετε για την περίπτωση Στεργιώτη;

Στην περίπτωση του Αναστασίου Πατώκου τα δημοσιεύματα θυμίζουν παλαιότερα ρεπορτάζ στιλ «πρώτου θέματος» με φωτογραφίες και δεικτικό τρόπο γραφής. Σε αυτά (τα ανώνυμα ρεπορτάζ) διαβάζουμε ότι ο κύριος Πατώκος είναι τριπλοθεσίτης αφού είναι μέλος στις επιτροπές Κεφαλαιαγοράς, της ΕΕΕΠ και στο ΚΕΠΕ. Ώρα για Searchlab λοιπόν: Τα αποτελέσματα είναι μάλλον πενιχρά. Η επιτροπή κεφαλαιαγοράς συνεδριάζει 2 φορές τον μήνα και στη Δι@υγεια βρίσκουμε ότι οι μεικτές μινιαίες αποδοχές του Πατώκου είναι 400€ μεικτά, στο ΚΕΠΕ τα μέλη του ΔΣ είναι άμισθα και στην περίπτωση της ΕΕΕΠ οι απολαβές του είναι 200€ μεικτά ανά συνεδρίαση. Συνολικά δηλαδή ο κύριος Πατώκος καθαρίζει περίπου 800€ καθαρά από τις θέσεις του. Όχι ο ορισμός του Golden Boy. Στα ανώνυμα ρεπορτάζ γίνεται λόγος για «περίεργες» αποφάσεις (τα εισαγωγικά στο πρωτότυπο) οι οποίες όμως δεν κατονομάζονται. Δυστυχώς χωρίς περισσότερα στοιχεία δεν μπορέσαμε να εντοπίσουμε κάτι και ο ίδιος ο κύριος Πατώκος δεν θέλησε να σχολιάσει και μας παρέπεμψε στις δημόσιες αποφάσεις προκειμένου να εντοπίσουμε τις «περίεργες».

Η μόνη περίεργη απόφαση που αναφέρεται ωστόσο σε κάποια δημοσιεύματα έχει να κάνει με την πρόσληψη του δικηγόρου Δημήτρη Παναγέα στην ειδική τριμελή επιτροπή που ελέγχει τον ΟΠΑΠ. Ο Παναγέας διεκδικεί με αγωγή 3,5 εκατομμύρια ευρώ (στο Πρώτο Θέμα που τους αρέσουν οι υπερβολές γράφουν ότι διεκδικεί 3,5 δις) από τον ΟΠΑΠ και όντως η πρόσληψή του στην θέση αυτή δημιουργεί ερωτηματικά. Ωστόσο σύμφωνα με την ΕΕΕΠ η απόφαση πρόσληψης του ήταν ομόφωνη και άρα όχι μόνο του Πατώκου.

Πέραν όμως από την στοχοποίηση προσώπων, που στο κάτω-κάτω δεν γνωρίζουμε (αλλά σας υποσχόμαστε να ψάξουμε) το μεγάλο πρόβλημα με την κάλυψη της υπόθεσης των VLTs (όπως τους αρέσει να το λένε για να μην σοκάρεται η κοινωνία) είναι ότι κανένας δημοσιογράφος, καμία εφημερίδα, ραδιόφωνο ή τηλεοπτικός σταθμός δεν ενδιαφέρεται για τις υπόλοιπες πτυχές του ρεπορτάζ: για την επικινδυνότητα των τυχερών παιγνίων, για τις τρομακτικές επιπτώσεις που είχε η απελευθέρωση της αγοράς σε άλλες χώρες, για τις συνδεμένες αυτοκτονίες κ.λπ. Ο ΑΝΤ1 για παράδειγμα που δείχνει το δρόμο έχοντας σχεδόν καθημερινό «ρεπορτάζ» στο κεντρικό του δελτίο ειδήσεων την προηγούμενη εβδομάδα αναφέρθηκε στο πετυχημένο παράδειγμα της Ιταλίας, μια από τις λίγες χώρες που όντως απελευθέρωσε τους «κουλοχέρηδες» (και αυτή υπό τις οδηγίες της Τρόικας), αποτυγχάνοντας όμως να παρουσιάσει ότι αφενός η επιτυχία ήταν μόνο σε ένα βαθμό εισπρακτική, ότι δεν καταπολεμήθηκε ουσιαστικά ο παράνομος τζόγος και ότι εδώ και 5 μήνες η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι θα περιορίσει το πλαίσιο λειτουργίας βάζοντας ημερήσιους περιορισμούς ανάλογους με αυτούς που έχει επιβάλλει η ΕΕΕΠ στην περίπτωση της Ελλάδας.

Συμπεράσματα

Όταν η Τρόικα έθεσε για πρώτη φορά ως προαπαιτούμενη την απελευθέρωση των τυχερών παιχνιδιών στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ, ως αντιπολίτευση τότε, ήταν άκρως αντίθετος με την σκέψη της μετατροπής της Ελλάδας σε ένα απέραντο καζίνο. Μάλιστα στην Βουλή δεν ήταν λίγοι οι βουλευτές που υποστήριξαν ότι είναι προτιμότερο η Ελλάδα να πληρώνει τα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (περίπου 27 εκατομμύρια ευρώ το 2011) από το να αναλάβει το κόστος του εθισμού της κοινωνίας στα τυχερά παιχνίδια. Η θέση αυτή επαναλήφθηκε και στην προεκλογική εκστρατεία του ΣΥΡΙΖΑ στην αρχή του 2015 και για αυτό έγινε η αλλαγή του Δ.Σ. της ΕΕΕΠ προκειμένου να γίνουν οι περιοριστικές τροποποιήσεις .

Τώρα όμως τα πράγματα φαίνεται ότι έχουν αλλάξει μετά την υπογραφή της συμφωνίας της 13ης Ιουλίου και θα πρέπει να πάρουμε μια επίσημη απάντηση για το αν ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί σωστή την παρέμβαση της Σαβαΐδου ή πραγματικά σκοπεύει να βάλει φρένο στην ασυδοσία του τζόγου;

Το επιχείρημα περί οφελών από το χτύπημα του παράνομου τζόγου είναι αντίστοιχο με την ιδέα να επιτρέψουμε την πώληση της ηρωίνης στα περίπτερα για να σταματήσουν να βγάζουν παράνομα χρήματα οι ναρκέμποροι. Δεν είναι δυνατόν αυτό να είναι το ζητούμενο από την κυβέρνηση της «πρώτη φορά αριστερά».

Στην τελική δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται ως μοναδικό αντεπιχείρημα το δημοσιονομικό όφελος και ο εκβιασμός ότι η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να πάρει νέα δημοσιονομικά μέτρα για να καλύψει τα 250 προϋπολογισμένα εκατομμύρια εσόδων. Και για να λαϊκίσουμε λίγο, το ποσό είναι κατά 90 εκατομμύρια ευρώ λιγότερο από αυτά που χάρισε πέρυσι το Ελληνικό δημόσιο στους μεγάλους εργολάβους (ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ) επειδή η κρίση μείωσε τα έσοδα τους από τα διόδια των εθνικών οδών.

Στο αφιέρωμα αυτό επιχειρήσαμε να επαρουσιάσαμε όλα τα επιχειρήματα: ηθικά, οικονομικά,  επιστημονικά, επιχειρηματικά που θα πρέπει να μας οδηγήσουν σε ένα συμπέρασμα. Ελπίζουμε μέσω αυτών να μπορείτε να συγκρίνετε τις διαφορετικές απόψεις (απλά δείτε το δελτίο του ΑΝΤ1 για την άλλη άποψη) και να απαντήσετε μόνοι σας στο ένα και μοναδικό ερώτημα που τίθεται στην πραγματικότητα:

Πόσο είναι το κοινωνικό κόστος που είμαστε έτοιμοι να πληρώσουμε για να μη χάσουμε τους στόχους που έθεσαν οι πιστωτές μας;

πηγή – tpp