Από την πολιτική εντροπία στην αυτοοργάνωση

Νέα Κρήτη

Όταν εξετάζουμε την πολιτική κατάσταση, μας δίνεται η εντύπωση ότι υπάρχει όντως μια μορφή πολιτικής εντροπίας, δηλαδή ότι υπάρχει μια φυσιολογική τάση προς την αταξία ή με άλλα λόγια προς μια μορφή ομογενοποίησης, αφού δεν υπάρχουν πια ξεκάθαρα όρια μεταξύ πολιτικών οντοτήτων.

Του Νίκου Λυγερού

Αυτό το φαινόμενο τείνει προς μια ισορροπία, η οποία όμως δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα και τη ζωή, αφού αυτή η μορφή ελαχιστοποιεί και την ενέργεια. Βέβαια αυτή η προσέγγιση σημαίνει ότι χρησιμοποιούμε ένα θερμοδυναμικό μοντέλο για την πολιτική και αυτό έχει βέβαια τα όριά του ακόμα ως αναλογία.

Μόνο που και σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε να προβλέψουμε μερικά φαινόμενα, όπως είναι και η αυτοοργάνωση που λειτουργεί μακράν ισορροπίας. Διότι είναι ένα πλαίσιο όπου μπορεί να λειτουργήσει και η προσέγγιση του Prigogine.

Ένα χειροπιαστό παράδειγμα είναι τα κύτταρα του Bénard που εμφανίζονται, όταν πλησιάζουμε ένα υγρό με μια πηγή θερμότητας. Το ενδιαφέρον σ' αυτό το απλό πείραμα είναι ότι παρατηρούμε μια μορφή σταθερότητας μέσω της περιοδικότητας λόγω συναγωγής θερμότητας. Μάλιστα αν προκαλέσουμε μικρές διαταραχές, το σύστημα επανέρχεται στα κύτταρα του Bénard που σημαίνει ότι έχουμε κύκλους μαθηματικής υστέρησης.

Με άλλα λόγια και μ' αυτή την απλή αναλογία μπορούμε να σκεφτούμε το εξής για την πολιτική. Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, αυτή η ιδέα προβλέπει το εξής φαινόμενο. Επειδή υπάρχει μια εξωτερική κατάσταση, η εσωτερική κατάσταση έχει την τάση να αυτοοργανώνεται ακόμα κι αν δεν υπάρχει καμιά ισορροπία. Δηλαδή η αταξία μεταμορφώνεται σε αυτοοργάνωση μέσω αυτής της παρέμβασης.

Θα ήταν λοιπόν πιο αποτελεσματικό να αξιοποιήσουμε αυτή την κατάσταση, για να πετύχουμε αποτελέσματα που θεωρούμε προς το παρόν ότι δεν είναι εφικτά με την κατάσταση που επικρατεί. Στην πραγματικότητα μπορεί να γίνει ακριβώς το αντίθετο, γιατί οι δομές είναι πιο ευέλικτες αυτήν την περίοδο, γιατί δεν είναι σκληρές λόγω κάποιας παλαιότερης ισορροπίας που έχει διάρκεια.

Είναι λοιπόν δυνατόν να δημιουργήσουμε άλλες τάσεις που θα είναι ανέφικτες με άλλες συνθήκες. Έχουμε να ανταποκριθούμε μέσω των διαπραγματεύσεων σε συγκεκριμένα σημεία που ασκούν πιέσεις λόγω αναδιάρθρωσης της δομής που έχει επιπτώσεις και στις υποδομές.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι με τη συνειδητοποίηση των δεδομένων των προβλημάτων που πρέπει να επιλύσουμε, υπάρχει όντως ένα πεδίο δράσης. Αν λοιπόν το χρησιμοποιήσουμε αυτό το μοντέλο τουλάχιστον σε νοητικό επίπεδο, τότε θα απεγκλωβιστούμε από τα εμπόδια που θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε γιατί έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε μόνο γραμμικά δίχως να ενεργοποιήσουμε πλάγια σκέψη.