Ιστορικά διδάγματα από τις πτωχεύσεις του νεοελληνικού κράτους

kontranews

του Γιώργου Βάμβουκα

Στον οικονομικό βίο του νεώτερου ελληνικού έθνους και πριν την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1939-1945), η χώρα μας είχε χρεοκοπήσει τέσσερις φορές. Οι τέσσερις πτωχεύσεις του νεώτερου ελληνικού κράτους, συντελέστηκαν τα έτη 1827, 1843, 1893 και 1932. Όλες οι χρεοκοπίες της Ελλάδας είχαν ένα και μοναδικό αιτιώδες χαρακτηριστικό.

Την ακατάσχετη άνοδο του εξωτερικού χρέους και την αδυναμία των εκάστοτε κυβερνήσεων, να ανταποκριθούν στις υπερβολικές  τοκοχρεολυτικές δαπάνες εξυπηρέτησής του. Το εξωτερικό χρέος εξυπηρετείται με συνάλλαγμα και μια χώρα σαν την Ελλάδα που στερείται συναλλαγματοφόρων πόρων, λόγω μεγάλων ελλειμμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και μηδαμινών εισροών ξένων κεφαλαίων, δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές δυνατότητες χρηματοδότησης των συνεχώς διογκούμενων τοκοχρεολυτικών δαπανών.

Η ύπαρξη πλεονασμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και οι εισροές ξένων κεφαλαίων για επενδυτικούς σκοπούς, αποτελούν τις υγιέστερες πηγές άντλησης συναλλάγματος για την οποιαδήποτε χώρα, στην διακαή της προσπάθεια να εξυπηρετεί με συνέπεια το εξωτερικό χρέος. Δυστυχώς, η κάλυψη των διογκούμενων δαπανών εξυπηρέτησης του εξωτερικού χρέους της χώρας μας, γινόταν από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, με τη σύναψη νέων δανείων σε σκληρό συνάλλαγμα, που ως αναπόφευκτη οικτρή συνέπεια είχε τη συνεχή ανοδική τάση του εξωτερικού της χρέους. Σε πραγματεία και πιο συγκεκριμένα σε μονογραφία μου, που πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα, προσεγγίζω κυρίως στο τεχνοκρατικό σκέλος τις τέσσερις πτωχεύσεις του νεοελληνικού κράτους.

Με διάφορους υπολογισμούς, που αναλύω διεξοδικά στη συγκεκριμένη μονογραφία, εκτιμώ ότι την περίοδο 1827-1932, δηλαδή τη φάση που παρεμβάλλεται μεταξύ της πρώτης και της τέταρτης πτώχευσης, το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας από 24 εκατ. δολάρια ($) εκτινάχτηκε σε 515 εκατ. $. Τον Απρίλιο του 1932, που συντελέστηκε η τέταρτη πτώχευση της χώρας, το εξωτερικό χρέος αντιπροσώπευε το 140% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της ελληνικής οικονομίας. Δυστυχώς, η τέταρτη πτώχευση της Ελλάδος υπήρξε το λίπασμα, που έθρεψε και έφερε το ναζιστικό κόμμα του Ιωάννη Μεταξά (1871-1941) στην κυβερνητική εξουσία.

Οι εντονότατες πολιτικές αντιπαλότητες, η όξυνση του εθνικού διχασμού, η αδυναμία του εγχώριου πολιτικού προσωπικού να συγκροτήσει ικανές κυβερνήσεις που να επιλύσουν τα τεράστια οικονομικά προβλήματα του τόπου, η δημαγωγία κατά του κομμουνιστικού κινδύνου, το φιλοβασιλικό πραξικόπημα του 1935, η επαναφορά του θεσμού της Βασιλείας μέσω δημοψηφίσματος και οι συχνές εναλλαγές ανίκανων κυβερνήσεων στην εξουσία, υπήρξαν τα πρωταρχικά αίτια της εγκαθίδρυσης φασιστικού καθεστώτος στη χώρα. 

Την περίοδο από την 26η Σεπτεμβρίου 1932 έως την 4η Αυγούστου 1936, ανέβηκαν στην εξουσία συνολικά εννέα κυβερνήσεις, δηλαδή μια κυβέρνηση σχεδόν κάθε πέντε μήνες. Στις 4 Αυγούστου 1936, ο Μεταξάς και οι ομοϊδεάτες του, εκμεταλλευόμενοι την διογκούμενη εσωτερική οικονομική-πολιτική κρίση και με τη σιωπηλή στήριξη της ανακτορικής αυλής, επέβαλαν δικτατορικό καθεστώς στη χώρα. Μετά την πτώχευση του 1932, η Ελλάδα έβαλε χρεοστάσιο. Ουσιαστικά και τυπικά, ανεστάλησαν οι δαπάνες τοκοχρεολυσίων, για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους. Παρ’ ότι η Ελλάδα μετά το 1932 έκανε στάση πληρωμών, αξιοπρόσεκτο είναι ότι οι εισροές κεφαλαίων από το εξωτερικό, συνέχισαν να εισρέουν στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Τυπικά, το εξωτερικό χρέος της χώρας το 1940, με την έκρηξη του ελληνοϊταλικού πολέμου και την είσοδο μας στη λαίλαπα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, το εξωτερικό χρέος ήταν όσο και το 1932, δηλαδή 515 εκατ. δολάρια. 

Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η χώρα μας έλαβε μεγάλες οικονομικές ενισχύσεις (Σχέδιο Μάρσαλ, κ.ά.) από τις προστάτιδες δυνάμεις και βασικά από τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το 1950 να έχει μηδενιστεί το εξωτερικό μας χρέος. Ωστόσο, η διαφθορά του εγχώριου πολιτικοοικονομικού συστήματος και ιδίως η κραιπάλη της μεταπολιτευτικής δικομματικής νομενκλατούρας ΠΑΣΟΚ-ΝΔ, προκάλεσε την εκτίναξη του εξωτερικού μας χρέους από μηδέν δολάρια το 1950 περίπου σε 570 δις $ το 2014. Η απληστία και η ακολασία του δικομματικού καθεστώτος, έβαλαν τον ελληνικό λαό στο γύψο των μνημονίων και έριξαν την πατρίδα στο ναρκοπέδιο των εθνικών περιπετειών