Το κοντέρ έχει μηδενίσει*

Το Ποντίκι

Της Μαρίας Μητσοπούλου

Το τέλος χρόνου φαίνεται ότι έχει σημάνει για την ελληνική διαπραγμάτευση, καθώς οι Ευρωπαίοι και οι ΗΠΑ εκπέμπουν το μήνυμα ότι η συμφωνία πρέπει να κλείσει τώ­ρα, δηλαδή την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου το αργότερο.

Από την άλλη, ενώ στο τε­χνικό επίπεδο οι συζητή­σεις συνεχίζονται, το Μα­ξίμου χθες άφηνε να δι­αρρεύσει ότι «ξεκινούν σήμερα οι ερ­γασίες συγγραφής της συμφωνίας», μιλώντας ωστόσο για το κείμενο συμφωνίας στο χαμηλόβαθμο τεχνικό επίπεδο του Brussels Group (staff leve l agreement), το οποίο θα τεθεί ειση­γητικά στο Eurogroup, που με τη σει­ρά του θα αποφασίσει τα περαιτέρω.

Σε κάθε περίπτωση τα μηνύματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει άλλος χρό­νος, ενώ ο σχεδιασμός της κυβέρνη­σης δείχνει σε αυτήν την κατεύθυνση: σήμερα συνεδριάζει το EuroWorking Group για την Κύπρο, όπου θα συζη­τηθεί και το ελληνικό ζήτημα, ενώ πα­ράλληλα θα συνεχιστούν οι συζητή­σεις στο Brussels Group, που άρχισαν χθες το απόγευμα, με στόχο στις αρ­χές της επόμενης εβδομάδας, πιθανό­τατα την Τρίτη, να συγκληθεί έκτακτο Eurogroup το οποίο θα επικυρώνει την ύπαρξη συμφωνίας.

Το περιεχόμενο

Με βάση τα όσα είναι γνωστά τα τελευταία εικοσιτετράωρα, το πιθα­νό περιεχόμενο της συμφωνίας, που έχει αρχίσει να μορφοποιείται, περι­λαμβάνει:

Σε κάθε περίπτωση όλα τα δημο­σιονομικά. Δηλαδή:

♦ Τον ΦΠΑ, υπό τον όρο να αυξάνει τα έσοδα του κράτους και όχι η μεταρρύθμισή του να αφήνει τρύπα στα έσοδα. Ο στόχος που θέτει ο Γιούνκερ στη συνέντευξή του στο πρα­κτορείο ΜΝΙ είναι αύξηση εσόδων 1% του ΑΕΠ (1,8 δισ.) μόνο από τον ΦΠΑ.

Ωστόσο η κυβέρνηση, έως την ώρα που έκλεινε αυ­τό το κείμενο, επέμενε στους συντελεστές 7% - 14% - 22% με στόχο έσοδα 700 - 800 εκατ. ευρώ και διεμήνυε ότι «δεν υπάρχει σενάριο με 1,8 δισ. ευρώ μέτρα». Ο χαρακτήρας θα είναι αναδιανεμητικός με βασικό στόχο την αύξηση της εισπραξιμότητας, λέει η κυβέρνηση.

♦  Η αναδιάρθρωση του συστήματος είσπραξης του ΦΠΑ. Να θυμίσουμε ότι έχει ήδη απορριφθεί η πρόταση Βαρουφάκη περί άλλης τιμής με κάρτα και άλλης τιμής μετρητοίς, επειδή αυ­τό αντίκειται στις κοινοτικές Οδηγίες.

♦ Το ύψος του δημοσιονομικού κε­νού και το σύνολο των μέτρων που θα το καλύπτουν. Μέχρι τώρα γίνεται λόγος για διαφορά 1 δισ. ευρώ μεταξύ Ελλάδας και δανειστών, το οποίο λέ­γεται ότι θα καλυφθεί.

♦  Το ύψος του πρωτογενούς πλεο­νάσματος. Η κυβέρνηση προτείνει γύρω στο 1% για το 2015 και 1,5% για το 2016, αλλά η συζήτηση δείχνει να «κολλάει» στα πλεονάσματα του 2017 και του 2018.

 Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό,  αναμένεται να συμφωνηθεί κα­ταρχήν η κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, «χωρίς να θίγο­νται θεμελιωμένα δικαιώματα», καθώς και η ενοποίηση ασφαλιστικών ταμείων. Οι δανειστές έχουν στείλει τα μηνύματά τους ότι δεν θα γίνει δεκτό οποιοδήποτε μέτρο αυξάνει τις δαπά­νες για συντάξεις.

Τα υπόλοιπα θέ­ματα του ασφαλιστικού (π.χ. ρήτρα μηδενικού ελλείμ­ματος) μάλλον πάνε για αργότερα, με την κυβέρνηση να υπογραμμίζει ότι «δεν προτίθεται να κόψει συντά­ξεις» και να παραπέμπει στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη οι αναλογιστικές μελέτες που θα εκπονηθούν, προκει­μένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του συστήματος μακροπρόθεσμα. Τα εργασιακά στο μεγαλύτερο  μέρος τους φαίνεται να μετατί­θενται για το φθινόπωρο, με τον Γι­ούνκερ να στέλνει το μήνυμα «“όχι” σε μονομερείς ενέργειες» όσον αφορά τα προωθούμενα νομοσχέδια Σκουρ-λέτη για τις συλλογικές διαπραγμα­τεύσεις και τον κατώτατο μισθό και τον υπουργό Εργασίας να πιέζει στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

Παρ’ ότι θα γίνει λόγος για τον κα­τώτατο μισθό, ο Γιούνκερ δεν το πε­ριλαμβάνει στις άμεσες προτεραιότη­τες. Θα υπάρξει όμως ζήτημα με την υπεσχημένη αύξηση του κατώτατου, η οποία σε πρώτη φάση θα παγώσει. Και οι ιδιωτικοποιήσεις αναμένεται να είναι μέρος της συμφωνί­ας, αλλά - με δεδομένες τις μέχρι σήμερα επιδόσεις και το παγωμένο επεν­δυτικό ενδιαφέρον - κανένας στόχος δεν μπορεί στα σοβαρά να θεωρηθεί υλοποιήσιμος (στη συνέντευξή του ο Γιούνκερ ανέφερε ότι ο στόχος για τα έσοδα στο τρέχον πρόγραμμα είναι τα 22 δισ. και πως το ποσό δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από τα 17 δισ.).

Ακόμη και αν αποτελέσουν μέρος της συμφωνίας, οι ιδιωτικοποιήσεις θα είναι μια από τις μαύρες τρύπες της. Άγνωστο τι θα γίνει με τα έσοδα που θα προκύψουν από αυτές, καθώς η κυβέρνηση θέλει να χρηματοδο­τούν εν μέρει το ασφαλιστικό.

 Ενδιαφέρον έχει η άποψη Γιούνκερ για το χτύπημα των καρτέλ των ολιγαρχών στην κατανάλωση. Επειδή αυτό αποτελεί διακηρυγμέ­νη θέση και της κυβέρνησης, ίσως το δούμε ως ένα ακόμη «στολίδι» στη συμφωνία, το οποίο θα πιστωθεί ο Τσίπρας.

Ενιαία ή ενδιάμεση;

Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δια­φαίνεται πως είμαστε πιο κοντά σε μια ενιαία συμφωνία. Αυτό σημαίνει ότι από τώρα θα συμφωνηθούν όλα τα σαφή και τιμολογημένα προαπαιτού­μενα (κυρίως δημοσιονομικά, ιδιωτι­κοποιήσεις και ασφαλιστικό) και θα γίνουν αναφορές σε όλα τα υπόλοιπα, εν είδει δεσμεύσε­ων, ακόμη και αν χρειαστεί να πάνε για αργότερα οι λεπτομε­ρείς ρυθμίσεις.

Χρόνος υλοποίησης

Αναπάντητο   προς   το παρόν το ερώτημα αν θα υπάρξει τώρα ρητή αναφο­ρά στο χρέος, αλλά και το αν θα παραμείνουν εκκρεμό­τητες - και ποιες - οι οποί­ες θα πακεταριστούν μα­ζί με αυτό. Κάπου εκεί θα κριθεί και το αν θα ονομα­στεί ενιαία ή ενδιάμεση. Σε κάθε περίπτωση η πρώτη φάση είναι ο Ιού­νιος. Αν και πιθανότατα θα πληρώσουμε μόνοι μας και την πρώτη δόση του Ιουνίου στο ΔΝΤ, για τις επόμενες τα πράγματα είναι δύ­σκολα, με την κυβέρνηση να ακολου­θεί τη γνωστή τακτική της «διγλωσσί­ας»: η επίσημη γραμμή είναι ότι η Ελ­λάδα θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, ενώ παράλληλα, εν είδει πίεσης, υπουργοί συντηρούν την απειλή περί μη πληρωμής, με τη διπλωματική δι­ατύπωση ότι είναι «προτεραιότητα η πληρωμή μισθών και συντάξεων».

Η δεύτερη φάση θα ξετυλιχτεί πι­θανότατα από τον Σεπτέμβριο και με­τά, αν και το χρονοδιάγραμμα θα κρι­θεί από τη μορφή που θα έχει η συμ­φωνία, όπου θα ξεκαθαρίζεται μεταξύ άλλων το αν θα απαιτείται η νέα παρά­ταση της δανειακής ή όχι.

Άλλωστε τα πιο δύσκολα μάλλον θα πάνε για τότε, ενώ και η συζήτηση για το χρέος χρειάζεται πολλή προε­τοιμασία, ειδικά στη Γερμανία. Συνε­πώς πρώτα θα πρέπει να υλοποιηθεί πλήρως η πρώτη φάση, ώστε να πει­στούν κυρίως οι Γερμανοί ότι η Ελλά­δα βρίσκεται σε φάση εκπλήρωσης δεσμεύσεων, και ύστερα θα μπορεί να υπάρξει συζήτηση. Αυτό το μασάζ θα χρειαστεί χρόνο.

Τι θα γίνει στη Βουλή;

Η επικρατέστερη εκδοχή παραμέ­νει ότι η ανάγκη του ΣΥΡΙΖΑ να παρα­μείνει στην εξουσία και η ανάγκη των ΑΝΕΛΛ να έχουν πολιτικό μέλλον θα κρατήσουν την κυβερνητική συνοχή. Ο Τσίπρας ήδη έθεσε στο κόμμα τα σκληρά διλήμματα που ανακύπτουν εν όψει της συμφωνίας.

Στην Κεντρική Επιτροπή τα περισ­σότερα πυρά ήταν άσφαιρα διότι κι­νήθηκαν γύρω από τον ευρωπαϊκό εκβιασμό και την ανάγκη να μην υποχωρήσει η κυβέρνηση. Τα περί ρήξης με τους δανειστές ή την ευρωζώνη εκφράστηκαν κυρίως από μέλη της Κ.Ε., ενώ οι βουλευτές ήταν πολύ πιο συγκρατημένοι. Το ερώτημα παρα­μένει: πώς θα συμπεριφερθούν βου­λευτές που δεν εντάσσονται ή δεν έχουν στενούς δεσμούς με τις διάφο­ρες εσωτερικές ομαδοποιήσεις, αλλά κανείς δεν τους τοποθετεί σε υπολο­γίσιμο αριθμό.

Το ενδεχόμενο εκλογών

Ανοιχτά στο τραπέζι της δημόσιας συζήτησης παραμένουν τα σενάρια για εκλογές, καθώς είναι κυρίαρχη η εικασία ότι η συμφωνία δεν θα ικανο­ποιεί το εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και θα σηματοδοτεί υπαναχώρηση από βα­σικές κυβερνητικές δεσμεύσεις, οπό­τε θα απαιτείται επαναβεβαίωση της λαϊκής εντολής. Με βάση τα κυρίαρχα σενάρια, οι εκλογές είναι:

1. Απίθανες πριν από την τελική συμφωνία, αφού έτσι η κυβέρ­νηση θα ομολογεί ότι η συμφωνία εί­ναι κακή. Δηλαδή τι θα ζητάει ο Τσίπρας; Να τον ενισχύσει ο κόσμος, για να τον... σκίσει την επομένη;

Επίσης, αν η συμφωνία μπορεί να «πουληθεί» ως καλή, και μόνο η συ­ζήτηση περί εκλογών θα προκαλέσει απέχθεια στον κόσμο.

2. Απίθανες μετά την τελική συμ­φωνία. Αν έχεις λάβει μια λαϊκή εντολή πριν από έξι μήνες, την οποία υποτίθεται ότι υπηρετείς, θα πέ­σουν... πατσαβούρες. Ισχύει ό,τι και στην προηγούμενη περίπτωση. Οι ενστάσεις αυτές ισχύουν και για μετά τον Σεπτέμβριο.

3. Πιθανές μόνο σε περίπτωση εμπλοκής, δηλαδή αν η συμφω­νία δεν περάσει από την Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ή και των ΑΝΕΛΛ και χρειαστεί ευ­ρύτερη στήριξη στη Βουλή.

Να σημειωθεί πάντως ότι γενικό­τερα το τοπίο δεν σηκώνει εκλογές, με δεδομένο ότι από τώρα μέχρι το τέλος του έτους ο κόσμος θα βρί­σκεται κάθε τρεις και λίγο στην εφο­ρία. Ειδικότερα, μέχρι το τέλος Ιου­νίου θα πρέπει να πληρώσουμε στο Δημόσιο 20 δισ. ευρώ σε φόρους και από τον Ιούλιο έως το τέλος του χρόνου άλλα 27 δισ. ευρώ. Πας στην κάλπη με τέτοια παλούκια και περι­μένεις να αυξήσεις το ποσοστό σου; Δύσκολο...

* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1866 στις 27-05-2015