Η κρίση ανταγωνιστικότητας μετατράπηκε σε κρίση δημοσίου χρέους

kontranews

του Γιώργου Βάμβουκα

Σε χώρες σαν την Ελλάδα,  που χαρακτηρίζονται για το πελώριο δημόσιο χρέος τους, η μείωση του χρέους εξαρτάται από δύο θεμελιώδεις παράγοντες, που ουσιαστικά αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία. Ο πρώτος παράγοντας είναι ο ρυθμός ανάπτυξης του οικονομικού τους συστήματος και ο δεύτερος το επίπεδο των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Για παράδειγμα, αν την περίοδο 2015-2025, ο μέσος αναπτυξιακός ρυθμός της Ελλάδας ήταν γύρω στο 5%, με μαθηματική βεβαιότητα το δημόσιο χρέος θα ήταν διαχειρίσιμο (βιώσιμο) μετά το 2020 ή έστω το 2025. Η ταχύρυθμη αναπτυξιακή διαδικασία είναι αυτή που δημιουργεί τους αναγκαίους φορολογικούς πόρους, για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των δημοσιονομικών δαπανών σε μισθούς, συντάξεις, τόκους, χρεολύσια, κ.α., με ταυτόχρονη την παρουσία υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων στον κρατικό προϋπολογισμό. Τα αξιόλογα πρωτογενή πλεονάσματα είναι αυτά που θα συντελέσουν στη μελλοντική μείωση του τεράστιου σημερινού δημοσίου χρέους της Ελλάδας. Η παγκόσμια οικονομία βρίθει παραδειγμάτων χωρών (Κίνα, Ινδία, Νότια Κορέα, κ.λπ.), που λόγω των σημαντικών αναπτυξιακών τους ρυθμών, οι κρατικοί τους προϋπολογισμοί είναι πλεονασματικοί και ο λόγος δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ κυμαίνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 40%. 

Ως γνωστόν, στο Eurogroup της 16ης Φεβρουαρίου του 2015, ο κ. Βαρουφάκης για λογαριασμό της Ελλάδας, παρουσίασε ένα ανεπαρκέστατο σε τεχνοκρατικό επίπεδο non-paper, στο οποίο με ασαφή και απροσδιόριστη οικονομετρική ανάλυση, υποστήριζε πως με πρωτογενή κρατικά πλεονάσματα της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν), το δημόσιο χρέος της Ελλάδας είναι δυνατόν ακόμα και μετά το 2020 να αποβεί βιώσιμο.

Ως γνωστόν, το πρωτογενές κρατικό πλεόνασμα προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ κρατικών δαπανών και εσόδων, δοθέντος ότι στις δαπάνες δεν συμπεριλαμβάνονται τα τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους.

Ας υποτεθεί ότι τα κρατικά έσοδα είναι 1.000 ευρώ (€), οι δαπάνες άνευ των τοκοχρεολυσίων 800 € και οι τόκοι 100 €. Στην προκειμένη περίπτωση, ο κρατικός προϋπολογισμός έχει πρωτογενές πλεόνασμα 200 € (1.000 €-800 €= 200 €), με το οποίο το κράτος καλύπτει τους τόκους των 100 € και με τα υπόλοιπα 100 € αποπληρώνει μέρος των χρεολυσίων, επιφέροντας έτσι την μείωση του δημοσίου χρέους κατά 100 €. Από το παράδειγμα αυτό συνάγεται ότι η ελάττωση του δημοσίου χρέους απαιτεί την ύπαρξη αξιόλογων πρωτογενών πλεονασμάτων, με τα οποία το ελληνικό δημόσιο (υπουργείο Οικονομικών), από τη μια μεριά θα εξυπηρετούσε τους τόκους, και από την άλλη θα χρηματοδοτούσε μέρος των χρεολυσίων επιτυγχάνοντας έτσι την ελάττωση του χρέους. 

Ωστόσο, υπάρχει και μια εναλλακτική περίπτωση, που το δημόσιο χρέος θα μπορούσε να σημειώνει διαχρονική πτωτική τάση, παρότι ο κρατικός προϋπολογισμός θα παρουσίαζε περιορισμένα πρωτογενή ελλείμματα. Η περίπτωση αυτή σχετίζεται με το ιδανικό ενδεχόμενο, η εθνική μας οικονομία να έμπαινε σε φάση ταχύρυθμης αναπτυξιακής διαδικασίας, με συνέπεια η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ να ήταν υψηλότερη από την αντίστοιχη ονομαστική άνοδο του δημοσίου χρέους. Πράγματι, αν την περίοδο 2015-2025, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ήταν 5% και τα μέσα επίπεδα του πληθωρισμού γύρω στο 2%, τότε η μέση ετήσια αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ θα ήταν 7%.

Με βάση αυτό το ιδανικό σενάριο, κατά την περίοδο 2015-2025, ακόμα και αν ο κρατικός προϋπολογισμός είχε μικρά πρωτογενή ελλείμματα π.χ. -1,5% του ΑΕΠ, ο λόγος δημόσιο χρέος/ΑΕΠ θα παρουσίαζε πτωτική πορεία, λόγω του ότι ο παρανομαστής θα αυξανόταν κατά 7% κάθε χρόνο. Το κλειδί που θα ξεκλείδωνε την κερκόπορτα και η ελληνική οικονομία θα αγνάντευε τον ορίζοντα της ταχύρυθμης αναπτυξιακής διαδικασίας, είναι η αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού μας συστήματος.

Η τρέχουσα δημοσιονομική κρίση οφείλεται στην αδυναμία της εθνικής οικονομίας να εισέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά. Η επίτευξη όμως του αναπτυξιακού στόχου προϋποθέτει την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού μας συστήματος. Και το φλέγον ερώτημα είναι: Και πως θα αναβαθμιστεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, σε συνθήκες παρατεταμένης κρίσης χρέους και ενός κομματικού-πολιτικού συστήματος που ονειροβατεί;