Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ

Tύνιδα, Τυνησία, του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Αλλάξτε τον κόσμο, όχι το κλίμα», είναι ένα από τα ευρηματικά συνθήματα στους τοίχους του Πανεπιστημίου Αλ-Μανάρ της Τύνιδας, που φιλοξενεί για δεύτερη φορά φέτος το «Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ». Άλλα ζητάνε από τον Ομπάμα να μην απειλεί τη Βενεζουέλα και άλλα επιμένουν ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός».

‘Ένα πολύχρωμο πλήθος αγωνιστών και διανοουμένων από τις πέντε ηπείρους ενός μαρτυρικού πλανήτη, συγκεντρώθηκαν για 14^η χρoνιά στη σημαντικότερη παγκοσμίως εκδήλωση για μια «εναλλακτική παγκοσμιοποίηση», που θέλει να είναι ο αντίλογος στη διάσκεψη του Νταβός, την ετήσια μεγάλη συγκέντρωση των μειοψηφιών του πλούτου και της δύναμης.  ‘Όπως περιγράφει το ίδιο, σε μια διακήρυξη του 2002, το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ είναι «ένας ανοιχτός τόπος συνάντησης για διαδραστική (reflective) σκέψη, δημοκρατική συζήτηση ιδεών, διατύπωση προτάσεων, ελεύθερη ανταλλαγή εμπειριών και διασύνδεσης για αποτελεσματική δράση από ομάδες και κινήματα της κοινωνίας πολιτών που αντιτίθενται στον νεοφιλελευθερισμό και την κυριαρχία του κόσμου από το κεφάλαιο και κάθε μορφή ιμπεριαλισμού και είναι αφιερωμένες στην οικοδόμηση μιας πλανητικής κοινωνίας κατευθυνόμενης προς γόνιμες σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και ανάμεσα στους ανθρώπους και τη Γη».

«Μαζί να συνεχίσουμε την επανάσταση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας», ήταν το κεντρικό σύνθημα του φετινού Φόρουμ στο ποίο συμμετείχαν  πάνω από 4000 τοπικές και διεθνείς ομάδες και οργανώσεις από 120 διαφορετικές χώρες, που πραγματοποίησαν σεμινάρια και εκδηλώσεις για πολλά κοινωνικά, οικολογικά και διεθνή θέματα. Η πρώτη τέτοια συνάντηση έγινε στο (αυτοδιαχειριστικών τάσεων) Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας και έκτοτε πραγματοποιείται σε ένα διαφορετικό μέρος κάθε χρόνο. Φέτος έγινε για δεύτερη φορά στην Τυνησία, από όπου ξεκίνησαν οι πρόσφατες αραβικές επαναστάσεις, σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον τυνησιακό λαό. Ξεκίνησε με μια μεγάλη διαδήλωση 70.000 ανθρώπων που εξέφρασαν αντίθεση στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και ειδικότερα αλληλεγγύη στην Τυνησία που επλήγη σκληρά από την πρόσφατη, αποδιδόμενη στο «Ισλαμικό Κράτος», σφαγή 22 ανθρώπων στο Μουσείο Μπαρντό της Τύνιδας.

Σημαντικότερη διεθνής κοινωνική εκδήλωση τωn διεθνών αντιδράσεων στην παγκοσμιοποίηση και τον ιμπεριαλισμό, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής ‘Ενωσης, το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην αποκρυστάλλωση μιας παγκόσμιας εναλλακτικής «συνείδησης». Μια από τις μεγαλύτερες συμβολές του ήταν αυτή στη διοργάνωση των μεγαλύτερων στην ιστορία διαδηλώσεων εναντίον της αμερικανο-βρετανικής εισβολής στο Ιράκ το 2003.

Αξιόλογες επιτυχίες για το Φόρουμ αλλά και ευρύτερων δυνάμεων που αγωνίζονται σε ανάλογη «αντιπαγκοσμιοποιητική» κατεύθυνση  μπορούν να θεωρηθούν η συμβολή στην αποτυχία του γύρου της Ντόχα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου, η αποτυχία του σχεδίου Περιοχής Ελεύθερου Εμπορίου στην Αμερική, ο εξαναγκασμός του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας σε αποκήρυξη των πολιτικών σκληρής λιτότητας (στις οποίες βέβαια το ΔΝΤ επανήλθε έκτοτε στην Ελλάδα), η υιοθέτηση προγραμμάτων για το ξερίζωμα της φτώχειας όπως στη Βολιβία και τη Βραζιλία. Τούτων δοθέντων δεν διεκόπη, αλλά αυτό ξεπερνούσε και τις πρακτικές επιδιώξεις των ιδρυτών του, ούτε η κυρίαρχη παγκοσμίως τάση κοινωνικής αποσύνθεσης, ούτε η όλη και πιο επικίνδυνη πορεία προς παγκόσμια οικολογική καταστροφή.

Μερικοί μάλιστα αναλυτές θεωρούν ότι το Φόρουμ έχει φτάσει στα όριά του, αποφεύγοντας την άμεση πολιτική και τα κόμματα, γεγονός που το εμπόδισε να συγκροτηθεί σε δύναμη ικανή να παρέμβει άμεσα στις κρίσεις που ξέσπασαν. Kαι στο εσωτερικό του, εκπρόσωποι κοινωνικών κινημάτων από την Κένυα και τη Νότιο Αφρική έχουν επικρίνει τον ρόλο μη κυβερνητικών οργανώσεων που, χρησιμοποιώντας την ικανότητα χρηματοδότησής τους, έχουν «μονοπωλήσει», όπως ισχυρίζονται, την εκπροσώπηση των Αφρικανών.

Είναι αλήθεια ότι το κίνημα των επικριτών της παγκοσμιοποίησης πάσχει παντού, της Ευρώπης περιλαμβανομένης, από την απουσία σαφών εναλλακτικών, τη γενική δυσπιστία απέναντι σε οποιοδήποτε σχέδιο κοινωνικής αλλαγής, ιδίως μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, αλλά και την προφανή δυσκολία για μεμονωμένα κράτη ή και ομάδες κρατών να ξεφύγουν εύκολα από την πίεση της «μέγγενης» της «παγκόσμιας αγοράς» αλλά και των μεγάλων δυνάμεων που κυριαρχούν πολιτικο-στρατιωτικά στον πλανήτη, όπως οι ΗΠΑ αλλά και η Ευρώπη.

‘Εστω και έτσι όμως, το Φόρουμ συνιστά έναν πολύ χρήσιμο τόπο συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων για δυνάμεις που, αν μη τι άλλο, σκέφτονται και προσπαθούν κάτι να κάνουν για τα τρομακτικά προβλήματα του πλανήτη σε όλες τις εκδοχές τους και που δεν υποτάσσονται σε μια καταστροφική για την ανθρωπότητα επικράτηση των λογικών του κέρδους και της ωμής δύναμης παγκοσμίως. Σε έναν κόσμο πλουσιότερο από ποτέ 85 άνθρωποι διαθέτουν όσα η μισή ανθρωπότητα, σύμφωνα με την οργάνωση OXFAM, ενώ περίπου ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός, πάνω από τρία δισεκατομμύρια άνθρωποι, ζουν με λιγότερο από 2,5 δολλάρια την ημέρα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 800 εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν αρκετή τροφή και εκατομμύρια παιδιά μεγαλώνουν μέσα στην αθλιότητα ενός πλανήτη που απειλείται με γενικευμένη οικολογική καταστροφή. 

AΠΕ, 28.3.2015