Συμφωνία: Ίδιο "πρόσωπο", "άλλο νόημα"

Νέα Κρήτη

Σε όλους τους ιστορικούς κύκλους, μικρούς ή μεγάλους, το εκάστοτε πλαίσιο αναφοράς είναι τελικά και αυτό που μεταβάλλει πολλές φορές το νόημα των προσώπων. Έτσι, για παράδειγμα, ο Οδυσσέας, αν τοποθετηθεί στο ελληνικό πλαίσιο, ταυτίζεται με την ευφυΐα και την ευελιξία, ο Ulysses - ο Οδυσσέας δηλαδή - που είναι ενταγμένος στο ρωμαϊκό πλαίσιο, ταυτίζεται με την μπαμπεσιά και την απάτη.

Του Γιώργου Σαχίνη

Μετά το χθεσινό "πράσινο φως" στη λίστα Βαρουφάκη, οι περισσότεροι επικριτές της στον τύπο και όχι στη ουσία, στέκονται στις πολλές ομοιότητές της με το mail Χαρδούβελη, λιγότεροι μιλούν για τρίτο μνημόνιο, αλλά κατά βάση το σύνολό τους δεν έχει αντίρρηση για τη λίστα. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς, φτάνουν τόσο όσο να δείχνουν χαιρέκακα πως και η νέα κυβέρνηση ήρθε με τις επιλογές που οι ίδιοι πρέσβευαν επί 5 χρόνια. Μέχρι εκεί, γιατί μετά πιο χαμηλά λένε «πάλι καλά που το κατάλαβε ο Τσίπρας στο παρά ένα και εξορθολόγησε το λαϊκίστικο μαξιμαλισμό του. Τώρα, αφού γελάσαμε, χαλαρά, και να βάλουμε πλάτη... «. Πλάτη σε τι ακριβώς να βάλουν; Προφανώς να υποθέσουμε ότι όσοι εξ αυτών ανήκουν και στο Κοινοβούλιο, αν είναι έτσι, θα αυτοπροσδιοριστούν και ως "εφεδρεία", αν στους 4 μήνες υπάρξουν τίποτα "απροσάρμοστοι" εντός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ ή των ΑΝ.ΕΛ.;

Πού βρισκόμαστε λοιπόν αυτήν τη στιγμή, πέρα από τις επίσημες ανακοινώσεις; Μάλλον μπαίνουμε σε μία εντελώς νέα περίοδο, ακόμη πιο ολοκληρωμένης κατάστασης, όπου ο χρόνος (4 μήνες) που η νέα κυβέρνηση διαρρέει ότι ήταν αναγκαίος για να βγει από την "παγίδα" της πιστωτικής ασφυξίας που της έστησαν από τα τέλη του 2014 και προ της εξουσίας μετράει αντίστροφα ήδη και για την ανοχή που θα έχει από τις προσδοκίες, ετερόκλητες μεταξύ τους η αλήθεια είναι, της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών που για την ώρα είναι ολόθυμα μαζί της.

Άλλο τόσο αλήθεια είναι, όμως, πως μετά τα "ισοδύναμα μέτρα" που απαιτούσε από την προηγούμενη κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου η αναβαθμισμένη σε "Θεσμό" πλέον τρόικα επέβαλε και μία "ισοδύναμη κυβέρνηση" στη νέα διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., η οποία πιθανότατα θα κληθεί να λαμβάνει η ίδια τα μέτρα (να μια διαφορά από την προηγούμενη), που απλά ο "Θεσμός" θα εγκρίνει ή θα απορρίπτει όταν αυτά δε θα συνάδουν με τις υποχρεώσεις για τετράμηνη παράταση της δανειακής. Ξέρω, «θέλαμε χρόνο για να προετοιμαστούμε καλύτερα», όμως αυτό το ακούμε τώρα και όχι πριν τις 25 Ιανουαρίου. Για να είμαστε όμως όλοι ειλικρινείς με τον εαυτό μας, όλοι αυτό το γνώριζαν (άσχετα από τι ήθελε να ακούει ο καθένας) πριν τις εκλογές, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ που υποσχέθηκε τη λύση των δεσμών της χώρας όσο και αυτοί που τον ψήφισαν. Επιπλέον, όλοι ξέραμε ή υποπτευόμασταν πως η λειτουργία της Ε.Ε. και το εντός της πλαίσιο, πολύ περισσότερο δε οι κανόνες λειτουργίας μιας πτωχευμένης χώρας όπως η Ελλάδα, δε θα πρέπει ανεξάρτητα από το όποιο εσωτερικό εκλογικό αποτέλεσμα να αμφισβητούν τις "προτεσταντικές" λύσεις, εφόσον αυτές αναζητούνται εντός του συγκεκριμένου πλαισίου.

Υπάρχουν βέβαια και οι "ρομαντικοί" και οι "σαλταδόροι" της κάθε φορά νέας εξουσίας. Οι μεν φαντασιώνονταν ότι με την ψήφο του ο ελληνικός λαός έριχνε τη Μέρκελ στα τάρταρα, οι δε εκ του ασφαλούς (δηλαδή αφού κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές) τον εγκαλούν τώρα γιατί δεν προχωρά στην "επανάσταση" αλλά κάνει "κυβιστήσεις", τις οποίες όμως ενδόμυχα παρακαλούσαν να τις κάνει. Πάντοτε θα υπάρχουν οι άνθρωποι που προτιμούν να ζουν στον κόσμο τους ή άλλοι που θα προωθούν τις δικές τους προσωπικές επιδιώξεις... Κάπου εκεί ανάμεσα είναι η σκληρή πραγματικότητα.

Αυτή η πραγματικότητα ορίζεται από τα χάλια της χώρας, από τις διεθνείς δεσμεύσεις που έχει αναλάβει προκειμένου να χρηματοδοτηθεί, από την εκχώρηση κυριαρχίας προκειμένου να "απολαμβάνει" τα "ευεργετήματα" της Ε.Ε. και του ευρώ. Μέρος αυτής της πραγματικότητας είναι και το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις εκλογές όχι υποσχόμενος τη ρήξη με το πλαίσιο στο οποίο είναι ενταγμένη η χώρα (ΝΑΤΟ, Ε.Ε., ευρώ) αλλά υπογραμμίζοντας ότι δεν το αμφισβητεί.

Έτσι, η ελληνική κοινωνία ξεμπέρδεψε με τους προηγούμενους (Σαμαρά-Βενιζέλο) και ανέθεσε στον Τσίπρα να διεκδικήσει την αλλαγή της κατάστασης της χώρας εντός του πλαισίου. Είναι αυτό εφικτό; Κατά τη γνώμη μας όχι, αλλά η γνώμη που μετράει είναι του Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος το υπόσχεται, και της ελληνικής κοινωνίας, που τον εμπιστεύεται.

Τι μπορεί να κερδίσει εντός πλαισίου της Ε.Ε., όπου κόβουν και ράβουν οι δανειστές, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και των ΑΝ.ΕΛ. θα αποδειχτεί στην πράξη. Αυτό που καταρχήν πάντως φαίνεται είναι ότι η νέα κυβέρνηση αναζητά τα όρια ανοχής των ευρωπαϊκών (γερμανικών) Αρχών, ίσως γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝ.ΕΛ. δεν είχαν νταραβέρια με Χριστοφοράκους, Siemens και άλλους... ευεργέτες του ελληνικού πολιτικού προσωπικού.

Φυσικά θα μεσολαβήσουν οι γνωστές επικοινωνιακές ιαχές περί «του καλύτερου δυνατού συμβιβασμού υπό τις παρούσες συνθήκες», αφού για πρώτη φορά και οι πολίτες κατάλαβαν ότι έγινε έστω μία σοβαρή απόπειρα σκληρής διαπραγμάτευσης. Έτσι όμως η αλήθεια, που, αν η νέα κυβέρνηση θέλει να κάνει τη διαφορά, οφείλει να την πει, θα καλυφθεί: Μιλάμε πλέον για ένα πολύ μεγάλο, ετεροβαρή συμβιβασμό - όπως τουλάχιστον συμπεραίνεται από τον "κατάλογο της λίστας Βαρουφάκη", μένει να δούμε αν θα αποτυπωθεί δε πλήρως εντός 4 μηνών, σε απόλυτη υποταγή.

Εύλογα λοιπόν τοποθετήθηκε εν πρώτοις θετικά η Κομισιόν, σχεδόν με συνεδρίαση φιξ το Eurogroup στη συνέχεια, παρέχοντας την αιτούμενη παράταση των τεσσάρων μηνών - χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια πως τελειώνει η ελληνική τραγωδία με το "μαρτύριο της σταγόνας".

Για να έχουμε απόλυτη γνώση του τι ακολουθεί, το χρονοδιάγραμμα του ρίσκου διαμορφώνεται πλέον ως εξής:

Άρχισε με την πρόταση της Ελλάδας για τα μέτρα που θα λάβει, συνεχίζεται με την έγκρισή της (δόθηκε χθες) πριν τελειώσει η παράταση του μνημονίου, συνεχίζεται μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου σε κάποια κοινοβούλια προς έγκριση της παράτασης της υφιστάμενης δανειακής, ανάμεσά τους και το δικό μας. Ακολουθεί η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ (5 Μαρτίου), μετά το Eurogroup, το ELA, η αξιολόγηση της Moody's (27 Μαρτίου), το επόμενο ELA, η νέα συνεδρίαση της ΕΚΤ (5 Απριλίου), η έγκριση της εφαρμογής των μέτρων από την τρόικα και η ψήφισή τους από τη Βουλή (30 Απριλίου), ξανά το ELA, μετά το Eurogroup, το τέλος της παράτασης (30 Ιουνίου) και η πληρωμή των ομολόγων της ΕΚΤ.

Αναλυτικότερα, έως το τέλος Φεβρουαρίου θα πρέπει να αποφασίσουν αρκετά Κοινοβούλια για την παράταση του μνημονίου (Γερμανία, Ολλανδία, Φιλανδία, Αυστρία, Εσθονία), μέχρι τα τέλη Απριλίου η ελληνική κυβέρνηση θα καταθέσει αναλυτικές προτάσεις για την επίτευξη των διαρθρωτικών αλλαγών, η τρόικα θα πρέπει να ελέγχει την πρόοδο των μέτρων στην Ελλάδα - έτσι ώστε να αποδοθούν οι υπόλοιπες δόσεις των δανείων (7,2 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και 5,5 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, τα οποία δεν έχουν μέχρι στιγμής εκταμιευτεί).

Έως την ολοκλήρωση της παραπάνω διαδικασίας απομένουν τέσσερις μήνες, ενώ αμέσως μετά ακολουθεί η πληρωμή των ληξιπρόθεσμων ομολόγων της ΕΚΤ, ύψους περίπου 7 δισ. ευρώ (Ιούλιος και Αύγουστος). Ενδεχομένως λοιπόν να ολοκληρωθεί επιτυχώς η πολλοστή κατά σειρά διάσωση της αθεράπευτα υπερχρεωμένης Ελλάδας, η οποία φυσικά θα παραμείνει σε κώμα - ενώ θα έχει κάνει πολλά μεγάλα βήματα προς την κατεύθυνση της χρεωκοπίας, καθώς επίσης της εξόδου από την ευρωζώνη.

Μπορεί η ελληνική πλευρά να θεωρήσει ότι πέτυχε κάτι; Θεωρητικά ναι, στο βαθμό που δεν αναφέρονται ρητά επιπλέον μέτρα λιτότητας και που οι "διαρθρωτικές αλλαγές" για τις οποίες γίνεται λόγος (πάταξη της φοροδιαφυγής και διοικητική μεταρρύθμιση) δεν έχουν τέτοιο πρόσημο, κάτι που απομένει βέβαια να αποδειχθεί από τη λίστα των μέτρων έτσι όπως θα διαμορφωθεί πρακτικά πλέον με νόμους και αποφάσεις στις αμέσως επόμενες μέρες. Εφόσον όμως διατηρείται ο στόχος των εξωφρενικών πλεονασμάτων, καθώς και το σύνολο του τροϊκανού (άντε Θεσμός πλέον) μηχανισμού εποπτείας και αξιολόγησης, η οποιαδήποτε ιδέα χαλάρωσης της λιτότητας φαντάζει εξωπραγματική. Νέα μέτρα και φυσικά μονιμοποίηση του υπάρχοντος "μνημονιακού κεκτημένου" αποτελούν μονόδρομο όσο παραμένει και μάλιστα διαιωνίζεται αναβαπτιζόμενο αυτό το καθεστώς, για την ώρα βέβαια για ένα τετράμηνο και βλέπουμε.

Τι συνέβη λοιπόν και μερικές μόνο εβδομάδες μετά τη λαϊκή εντολή της 25ης Ιανουαρίου, που για την κυβέρνηση μεταφράστηκε δις μετεκλογικά και κυρίως στις προγραμματικές δηλώσεις της ως το τέλος των μνημονίων και της λιτότητας, φτάσαμε σε μία τέτοιας έκτασης υποχώρηση; Προφανώς η απειλή πιστωτικής ασφυξίας με το "πιστόλι" της στρόφιγγας από την ΕΚΤ κατά παραγγελία του "ιερατείου" έπαιξε καθοριστικό ρόλο, ακόμη και πριν τηλεφωνηθούν Τσίπρας με Μέρκελ στο περιθώριο του Eurogroup της Παρασκευής. Κυρίως όμως φτάσαμε εδώ γιατί η στρατηγική που απέκλειε τις «μονομερείς κινήσεις», όπως η στάση πληρωμών και κούρεμα χρέους, είχε ενσωματωθεί όχι προεκλογικά, όπως ανακάλυψαν αρκετοί που άρχισαν να σκέφτονται να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ, αλλά σχεδόν μετά τις διπλές εκλογές του 2012. Κι όμως οι ελπίδες για μείωση του χρέους, τέλος των μνημονίων (άντε προγραμμάτων) εντός του συγκεκριμένου πλαισίου, όπου υπάρχει και η καλή εκδοχή της ευρωζώνης για χώρες με τη δική μας κατάσταση, και το συμπαθητικό των δανειστών (!) έσβησαν σε χρόνο ρεκόρ.

Ακριβώς μόλις η ΕΚΤ ανακοίνωσε τη διακοπή της κύριας πηγής παροχής ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες. Η εκροή που είχε αρχίσει πήρε σύντομα ανεξέλεγκτες διαστάσεις, χωρίς οι ελληνικές Αρχές, φοβούμενες ότι κάτι τέτοιο θα αποτελούσε απαρχή Grexit, να είναι διατεθειμένες να πάρουν το παραμικρό "μονομερές" μέτρο (όπως τον έλεγχο κεφαλαίων) για να το αντιμετωπίσουν. Η λέξη "διαγραφή" του χρέους ή και "κούρεμα" απορρίφθηκαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο από δανειστές τους οποίους εξόργιζε μόνο το άκουσμα αυτών των λέξεων (κάτι που οδήγησε στην άμεση σχεδόν απόσυρσή τους). Αντί της ανατροπής τους, το μόνο "εκτός διαπραγμάτευσης" πλαίσιο αποδείχθηκε ότι είναι η διατήρηση των μνημονίων και της τροϊκανής (άντε του Θεσμού) εποπτείας. Καμία απολύτως χώρα δε στήριξε τις ελληνικές θέσεις, πέρα από κάποιες "διπλωματικές" αβρότητες όσων ήθελαν η ελληνική κυβέρνηση να σώσει κάπως τα προσχήματα.

Με την πλάτη στον τοίχο... Καμία εναλλακτική

Φοβούμενη περισσότερο το Grexit από τους συνομιλητές της, εντελώς απροετοίμαστη απέναντι στο απόλυτα προβλέψιμο ενδεχόμενου τραπεζικής αποσταθεροποίησης (το κλασικό όπλο του συστήματος διεθνώς ενάντια σε μη αρεστές κυβερνήσεις εδώ και 100 χρόνια), η ελληνική πλευρά δεν είχε στην ουσία καμία εναλλακτική. Βρέθηκε κυριολεκτικά με την πλάτη στον τοίχο και δεν είχε παρά κακές επιλογές στη διάθεσή της.

Τι ακριβώς σημαίνει η παράταση της δανειακής σύμβασης την οποία πέτυχε η κυβέρνηση θα έχουμε την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε μέχρι το ερχόμενο Σάββατο 28 του μηνός. Μέχρι τότε θα πρέπει να έχει ψηφιστεί από τα Κοινοβούλια των χωρών της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού) η τρίτη τροποποίηση της δανειακής διευκόλυνσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) προς την Ελληνική Δημοκρατία και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Αυτή η τροποποίηση, μεταξύ άλλων, συνεπάγεται την επαναβεβαίωση σε: «Αναγνώριση του Αγγλικού Δικαίου για την επίλυση διαφορών μεταξύ Ελλάδας και δανειστών, παραίτηση αμετάκλητα και άνευ όρων από οποιαδήποτε ασυλία, παραίτηση ασυλίας για λόγους εθνικής κυριαρχίας...

Τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να υποβάλλουν οποιαδήποτε διαφορά ενδέχεται να προκύψει σχετικά με τη νομιμότητα, την εγκυρότητα, την ερμηνεία ή την εκτέλεση της παρούσας δεύτερης Τροποποιητικής Σύμβασης στην αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων του Μεγάλου Δουκάτου του Λουξεμβούργου».

Οι όροι που η κυβέρνηση αποδέχεται προκειμένου να επαναβεβαιώσει τις δεσμεύσεις της χώρας στο Αγγλικό Δίκαιο και τα δικαστήρια του Λουξεμβούργου και να χρηματοδοτηθεί μέχρι το τέλος Απριλίου περιγράφονται στην επιστολή Βαρουφάκη. Μένει να δούμε, λοιπόν, αρκούν το "ίδιο" πρόσωπο της χώρας και τέσσερις μήνες για να έχουν όλα αυτά άλλο "νόημα";