Ο Νέος Μακροοικονομικός Ρεαλισμός Της ΕΚΤ

analitis

του Jeffrey Sachs

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιτέλους ξεκίνησε την πολιτική της ποσοτικής χαλάρωσης. Το βασικό ερώτημα τώρα είναι αν η Γερμανία θα παραχωρήσει στην ΕΚΤ την ελευθερία κίνησης για να φέρει σε πέρας αυτή τη νομισματική επέκταση με αρκετή δυναμικότητα. Αν και η ποσοτική χαλάρωση δεν μπορεί να παράγει μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, μπορεί να συμβάλει για να τερματιστεί η συνεχιζόμενη ύφεση που ταλαιπωρεί την ευρωζώνη από το 2008. Τα χρηματιστήρια στην Ευρώπη, αναμένοντας την ποσοτική χαλάρωση, κινήθηκαν ανοδικά, αποδεικνύοντας την αυξανόμενη εμπιστοσύνη, αλλά και ένα άμεσο κανάλι μέσω του οποίου η νομισματική χαλάρωση μπορεί να ενισχύσει τις επενδύσεις και την κατανάλωση. Αλλά κάποιοι παρατηρητές, όπως ο βραβευμένος με Νόμπελ Πολ Κρούγκμαν και ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Λάρι Σάμερς, εξακολουθούν να αμφισβητούν το εάν η ποσοτική χαλάρωση μπορεί να είναι αποτελεσματική.

Όπως είπε πρόσφατα ο Κρούγκμαν μία «αποπληθωριστική δίνη» τραβάει κάτω το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας, με τις καθοδικές τιμές να προκαλούν μία επίσης καθοδική τάση στη ζήτηση. Η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δείχνουν να συμφωνούν, καθώς και οι δύο χαμήλωσαν τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη. Οι απαισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι η παγκόσμια οικονομία υποφέρει από ανυπέρβλητη έλλειψη ζήτησης, που οδηγεί σε περαιτέρω ύφεση. Πιστεύω ότι οι απαισιόδοξοι υπερβάλουν με τους κινδύνους του αποπληθωρισμού και γι′ αυτό στις εκτιμήσεις τους χάνουν τον στόχο. Πιο σημαντικό, δεν μπόρεσαν να προβλέψουν την επάνοδο σε Ηνωμένες Πολιτείες και Βρετανία, με την ανάπτυξη να επιστρέφει και την ανεργία να μειώνεται. Χωρίς σωστή διάγνωση για την κρίση του 2008, μία αποτελεσματική θεραπεία δεν είναι εφικτή.

Οι απαισιόδοξοι πιστεύουν ότι έχει σημειωθεί μία μεγάλη πτώση στη διάθεση για επενδύσεις. Ακόμη και με χαμηλά επιτόκια, σύμφωνα με αυτή την άποψη, η ζήτηση για επενδύσεις θα παραμείνει χαμηλή και γι′ αυτό η συνολική ζήτηση θα παραμείνει μη ικανοποιητική. Ο αποπληθωρισμός θα κάνει τα πράγματα χειρότερα. Αλλά οι αιτίες της ύφεσης του 2008 ήταν πιο συγκεκριμένες και οι λύσεις πρέπει να είναι πιο στοχευμένες. Η φούσκα των ακινήτων, προηγήθηκε της κρίσης του 2008 στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από αυτή (Ηνωμένες Πολιτείες, Βρετανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ιταλία). Ακόμη χειρότερος ήταν ο χρηματοπιστωτικός πανικός που έπιασε τις αγορές μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Όσο άσχημα τα είχε πάει η Fed πριν από αυτό το γεγονός, τόσο καλά τα πήγε μετά, κατακλύζοντας τις αγορές με ρευστότητα για να σταματήσει ο πανικός. Το ίδιο έκανε και η Τράπεζα της Αγγλίας, αν και αντέδρασε πιο αργά.

Η Τράπεζα της Ιαπωνίας και η ΕΚΤ ήταν χαρακτηριστικά αργές στην αντίδρασή τους και δεν υιοθέτησαν την ποσοτική χαλάρωση και άλλα μέτρα ρευστότητας μέχρι πρόσφατα. Χρειάστηκαν νέους επικεφαλής, τον Χαρουχίκο Κουρόντα και τον Μάριο Ντράγκι, για να βάλουν στον σωστό δρόμο τη νομισματική τους πολιτική. Δεν πρέπει να υποτιμάμε την ικανότητα των πολιτικών να κάνουν τις καταστάσεις χειρότερες (για παράδειγμα να πιέζουν την εξυπηρέτηση του χρέους της Ελλάδας πέρα από τα όρια της κοινωνικής ανοχής). Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι οι απειλές για την ανάπτυξη αυτό τον χρόνο, όπως η συνεχιζόμενη κρίση χρέους στην Ελλάδα, η σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας και ο αναβρασμός στη Μέση Ανατολή, είναι περισσότερο γεωπολιτικά παρά μακροοικονομικά ζητήματα. Το 2015, η σοφή διπλωματία και η σοφή νομισματική πολιτική μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για την ευημερία. Η ευρεία ανάκαμψη μπορεί να επιτευχθεί αν διαχειριστούμε σωστά αυτά τα δύο στοιχεία.

* Ο Jeffrey Sachs είναι καθηγητής Βιώσιμης Ανάπτυξης, Πολιτικής και Διαχείρισης της Υγείας και Διευθυντής του Ινστιτούτου Γης του πανεπιστημίου Κολούμπια των Ηνωμένων Πολιτειών.