Η "Νέα Κρήτη" αποκαλύπτει το ελληνικό χρέος Μέρος 2ο

Νέα Κρήτη

του Γιώργου Σαχίνη

Πού θα πάνε τα χρήματα - Μια τρύπα στο νερό από την ΕΚΤ;

Πολλοί οικονομολόγοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι κι αυτή η κίνηση θα έχει αποτέλεσμα. Δηλαδή δε σημαίνει ότι θα αγοράσει 500 δισ. ευρώ ομόλογα η Ε.Κ. και ότι θα τονωθεί η ζήτηση. Γιατί όμως; Απλούστατα γιατί έτσι τα χρήματα θα πάνε πάλι στις τράπεζες που μάλλον θα καλύψουν μαύρες τρύπες. Με άλλα λόγια, δε θα πάνε κατευθείαν στη ζήτηση μέσω ανακοπής των προγραμμάτων λιτότητας (μειώσεις συντάξεων κ.λπ.). Επιπλέον 500 δισ. ευρώ είναι ουσιαστικά "σταγόνα στον ωκεανό", όταν το χρέος της Ιταλίας έχει ήδη φτάσει κοντά στα δύο τρισεκατομμύρια ευρώ! Έστω κι αν, απ' ό,τι φαίνεται, θα υπάρχει «εθνική ευθύνη» για τις αγορές (άξιο λόγου είναι να ξεκαθαρίσει η νομική φόρμουλα, μια και κάτι τέτοιο αντιβαίνει στην όλη πορεία ενιαιοποίησης του ευρωσυστήματος), οι αναφορές Ντάγκι για το ποια ομόλογα θα επαναγοράζονται θα δίνει το στίγμα για το τι μέλλει γενέσθαι στην Ελλάδα. Στην περίπτωση που η χώρα, όπως ανέφερε το "Spiegel", θα μείνει έξω από το νέο αυτό πρόγραμμα, καθώς τα ομόλογά της αξιολογούνται ως "σκουπίδια" και ως εκ τούτου δεν μπορούν να γίνουν δεκτά από την Τράπεζα της Ελλάδας, θα σημάνει ότι η επόμενη κυβέρνηση θα βρεθεί προς δεινών. Το πιο πιθανόν, ωστόσο, είναι να επεκταθεί η ίδια διαδικασία που ισχύει και σήμερα, δηλαδή να γίνονται επαναγορές, εφόσον όμως υπάρχει κάποιου είδους μνημόνιο.

Πώς παίζεται το "παιχνίδι"

Η σημασία για την Ελλάδα και τη νέα κυβέρνηση

Το ερώτημα για την Αθήνα είναι πότε αυτές θα αρχίσουν και αν αυτή θα προλάβει... Γιατί το ελληνικό πρόγραμμα στήριξης, μετά την τεχνική "παράταση", λήγει στις 28 Φεβρουαρίου. Άραγε θα δώσει το πράσινο φώς για αγορές ομολόγων από την ΤτΕ μόνο με πρόγραμμα σε ισχύ ή με την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους; Πληροφορίες από το Βερολίνο δεν αμφισβητούσαν τις πληροφορίες του "Spiegel", ότι δηλαδή η Ελλάδα θα αποκλειστεί. Ουσιαστικά παίζεται ένα παιχνίδι στο πλαίσιο του ψυχολογικού πολέμου του Βερολίνου (και της ΕΚΤ;) εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ ενόψει των εκλογών της ερχόμενης Κυριακής. Δηλαδή να στριμωχτεί για να υπογράψει γρήγορα νέο μνημόνιο.

Σημασία αγοράς ομολόγων

Η σημασία βέβαια μιας τέτοιας αγοράς από την ΕΚΤ δε βρίσκεται για τα ελληνικά ομόλογα τόσο στον όγκο των αγορών όσο στο γεγονός ότι η ΕΚΤ τα... εμπιστεύεται (όταν γίνει αυτό) και κατά συνέπεια η τιμή τους θα αλλάξει πάραυτα προς τα πάνω. Με άλλα λόγια, τα ελληνικά ομόλογα, εάν και εφόσον ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό, θα αγοραστούν από την ΤτΕ και ο κίνδυνος της επένδυσης θα παραμείνει σε αυτή και όχι στην ΕΚΤ. Όμως το κρίσιμο ερώτημα δημιουργείται ακριβώς στο σημείο αυτό. Όσοι θεσμικοί και μη αγοράσουν κρατικά ομόλογα ακολουθώντας την ΤτΕ θα έχουν τον ίδιο βαθμό εξασφάλισης έναντι του κινδύνου που θα ενσωματώνουν οι τίτλοι αυτοί ή όχι;

Γιατί αν οι κεντρικές τράπεζες έχουν προτεραιότητα έναντι των άλλων, τότε και πάλι το πρόβλημα αξιοπιστίας παραμένει έστω σε μικρότερο βαθμό, όπως παραμένει το ζητούμενο της αμοιβαιοποίησης του χρέους για το σύνολο της ευρωζώνης... Αλλά όλα αυτά αφορούν την Ελλάδα μόνο αν οι αγορές αυτές αρχίσουν πριν από την 28η Φεβρουαρίου. Διαφορετικά θα πρέπει να περιμένει μια νέα παράταση... της παράτασης του προγράμματος.

Η αλήθεια για το χρέος

Πόσα χρωστάμε σε ποιους στην Ευρώπη;

Το μόνο που ακούμε συχνά-πυκνά σε αυτή την προεκλογική μάχη, ιδίως όταν τίθεται θέμα διακοπής των μνημονίων, αμφισβήτησης του χρέους ή συζήτησης για "κούρεμα" του, μερική ή ολική του διαγραφή, είναι η γνωστή ατάκα: «Ξέρετε με πόσα κοινοβούλια θα πρέπει να διαπραγματευτούμε, πόσες κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις, διότι το χρέος μας είναι κρατικό και όχι ιδιωτικό, χρωστάμε στους λαούς που μας δάνεισαν με μικρότερο επιτόκιο από ό,τι δανείστηκαν για να μας δανείσουν...». Μόνο που αυτή είναι η μισή αλήθεια και απλά ως τέτοια είναι και μισό ψέμα. Γιατί άραγε; Η απάντηση είναι απλούστατη, αν θυμηθεί ότι οι επιφανείς Ευρωπαίοι πολιτικοί με την απόλυτη συμφωνία των εγχώριων τεσσάρων κυβερνήσεων (Παπανδρέου, Παπαδήμου, Σαμαρά-Βενιζέλου) μετέφεραν το ελληνικό χρέος από τον ιδιωτικό τομέα στον επίσημο. Με πιο απλά λόγια: οι σπουδαίοι αυτοί Ευρωπαίοι κύριοι μετέφεραν τα ελληνικά χρέη προς τον ιδιωτικό τομέα στις πλάτες των λαών τους και οι εγχώριες κυβερνήτες μας επέτρεψαν να πληρωθούν οι ιδιώτες πιστωτές αναλαμβάνοντας η Ελλάδα νέα χρέη (δάνεια) από τους εταίρους..

Ας θυμηθούμε, λοιπόν, πόσα χρωστάμε σήμερα και σε ποιους ανά κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τη μεγαλύτερη έκθεση, με βάση τα ποσά που έχουν δοθεί ως δάνεια, την έχει η Γερμανία με 60 δισ. ευρώ, ακολουθεί η Γαλλία με 46 δισ. η Ιταλία με 40 δισ. και η Ισπανία με περίπου 26 δισ. ευρώ. Αυτή είναι η μία ανάγνωση των χρεών μας. Όμως, και αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό, τα δεδομένα αλλάζουν εάν εξεταστεί η έκθεση των ευρωπαϊκών χωρών υπό το πρίσμα του δικού τους ΑΕΠ.

Έτσι σήμερα τη μεγαλύτερη έκθεση στο ελληνικό χρέος εμφανίζει η οικονομία της Πορτογαλίας, αφού η βοήθεια που έχει δώσει στην Ελλάδα φτάνει στο 3% του ΑΕΠ της, όταν της Γερμανίας η έκθεση είναι 2,2% του ΑΕΠ. Ακολουθούν η Κύπρος, που επίσης η έκθεσή της στο ελληνικό χρέος πλησιάζει το 3%, η Σλοβενία και η Μάλτα.

Αναλύοντας το πού και πόσα χρωστάμε

Τα διμερή δάνεια που χορηγήθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο του πρώτου μνημονίου (Greek loan facility - GLF) προήλθαν από 14 χώρες της ζώνης του ευρώ. Συνολικά εκταμιεύτηκαν 52,9 δισ. ευρώ, από τα 80 δισ. ευρώ που προέβλεπε η αρχική σύμβαση. Από αυτά τα δάνεια οι χώρες της ζώνης του ευρώ επιβαρύνθηκαν ως εξής:

Πρώτο μνημόνιο-GLF
Κράτη	Δάνεια σε ευρώ
Βέλγιο	1 δισ. 942 εκατομμύρια
Κύπρος	110 εκατομμύρια
Γερμανία	15 δισ. 165 εκατομμύρια
Εσθονία	0
Φιλανδία	1 δισ. 4 εκατομμύρια
Γαλλία	11 δισ. 389 εκατομμύρια
Ελλάδα	0
Ιρλανδία	347 εκατομμύρια
Ιταλία	10 δισ. 8 εκατομμύρια
Λουξεμβούργο	140 εκατομμύρια
Μάλτα	51 εκατομμύρια
Ολλανδία	3 δισ. 194 εκατομμύρια
Αυστρία	1 δισ. 555 εκατομμύρια
Πορτογαλία	1 δισ. 102 εκατομμύρια
Σλοβενία	243 εκατομμύρια
Σλοβακία	0
Ισπανία	6 δισ. 650 εκατομμύρια
Σύνολο	52 δισ. 900 εκατομμύρια

Τα δάνεια του EFSF

Υπενθυμίζεται πως οι εκδόσεις ομολόγων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας καλύπτονται από εγγυήσεις που παρέχονται από τα κράτη-μέλη της ζώνης του, σύμφωνα με το μερίδιό τους στο καταβεβλημένο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σε αντίθεση με το ΔΝΤ, ο EFSF δεν απολαμβάνει καθεστώς προνομιακού πιστωτή, δηλαδή τα ομόλογά του "κουρεύονται".

Ωστόσο, ο EFSF δεν πτωχεύει "αυτομάτως", εάν κηρύξει πτώχευση μια χώρα που έχει δανείσει, καθώς έχει σχεδιαστεί με τρόπο που αποκλείει μια τέτοια κατάσταση. Συγκεκριμένα, εάν μια χώρα επρόκειτο να αθετήσει τις πληρωμές της, θα ζητούνταν άμεσα από τους εγγυητές της τα δάνεια που δεν έχει αποπληρώσει, στο βαθμό που κάθε κράτος-μέλος της ευρωζώνης μετέχει εγγυοδοτικά στο Ταμείο. Εάν ένας εγγυητής δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, τις εγγυήσεις του τις καλύπτουν οι άλλοι (οι εγγυητές κατατάσσονται ισότιμα μεταξύ τους).

Δεύτερο μνημόνιο-EFSF
Κράτη	Συμμετοχή σε ευρώ
Αυστρία	4 δισ. 239 εκατομμύρια
Βέλγιο	5 δισ. 274 εκατομμύρια
Κύπρος	297 εκατομμύρια
Εσθονία	382 εκατομμύρια
Φιλανδία	2 δισ. 722 εκατομμύρια
Γαλλία	30 δισ. 954 εκατομμύρια
Γερμανία	41 δισ. 221 εκατομμύρια
Ελλάδα	0
Ιρλανδία	0
Ιταλία	27 δισ. 197 εκατομμύρια
Λουξεμβούργο	382 εκατομμύρια
Μάλτα	141 εκατομμύρια
Ολλανδία	8 δισ. 678 εκατομμύρια
Πορτογαλία	0
Σλοβακία	1 δισ. 503 εκατομμύρια
Σλοβενία	723 εκατομμύρια
Ισπανία	18 δισ. 79 εκατομμύρια
Σύνολο	141 δισ. 800 εκατομμύρια

Ασύμφορες ζημίες

Αν και οι δυνητικές ζημιές από ενδεχόμενο Grexit μοιάζουν για κάποιες χώρες διαχειρίσιμες - ειδικά για τη Γερμανία που το διατυμπανίζει άλλωστε - ωστόσο το βάρος για τους κρατικούς προϋπολογισμούς και διασταλτικά για τους φορολογουμένους των μικρότερων χωρών θα ήταν πολύ μεγάλο.

Ενδεικτικά, πέραν των ζημιών της Γερμανίας ύψους 56,3 δισ. ευρώ, η Γαλλία θα σημείωνε ζημιές 42,34 δισ. ευρώ, η Ιταλία ζημιές 37,205 δισ. ευρώ, η Ισπανία ζημιές 24,72 δισ. ευρώ, η Ολλανδία θα σημείωνε ζημιές 11,87 δισ. ευρώ και η Αυστρία θα ζημιωνόταν κατά 5,79 δισ. ευρώ.

Στις προαναφερόμενες απώλειες δεν περιλαμβάνονται οι ζημιές που θα έπρεπε να αναλάβουν οι χώρες από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος, αλλά και το "κενό" στον ισολογισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που θα προέκυπτε από μια αποχώρηση της Ελλάδας από το ευρώ.

Ομοίως, δεν περιλαμβάνεται η πιθανή - και όχι αμελητέα - ενίσχυση που θα έπρεπε να δεχθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, προκειμένου να διασφαλίσει επαρκώς τη ζώνη του ευρώ έναντι ενδεχόμενης διάχυσης της κρίσης από τις επιπτώσεις του Grexit.

Συνεχίζεται....