Η "Νέα Κρήτη" αποκαλύπτει το ελληνικό χρέος Μέρος 1ο

Νέα Κρήτη

του Γιώργου Σαχίνη

Αλλού βαρούν τα σήμαντρα και αλλού βροντούν καμπάνες. Γιατί μπορεί την ερχόμενη Κυριακή στην Ελλάδα να ψηφίζουμε για την επόμενη κυβέρνηση, στην ευρωζώνη όμως, τρεις μέρες νωρίτερα, την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου, θα ανακοινώνουν το πλαίσιο που θα αφορά και τις κινήσεις της όποιας επόμενης κυβέρνησης, από το χρέος και τα δάνεια μέχρι τη ρευστότητα και τη νομισματική πολιτική.

Αύριο λοιπόν και λίγο πριν τις ελληνικές εκλογές ο κ. Ντράγκι και οι συνεργάτες του πρέπει να κάνουν... όπως η Fed. Δηλαδή να "ρίξουν" κεφάλαια στην ευρωπαϊκή οικονομία με τον τρόπο που το έκαναν για πέντε χρόνια οι ΗΠΑ και συνεχίζουν να το κάνουν οι Γιαπωνέζοι, αγοράζοντας κρατικό και εταιρικό χρέος. Να κάνουν δηλαδή χρήση του "QE" (ποσοτική χαλάρωση) όπως η Fed στις ΗΠΑ, φυσικά στην ευρωπαϊκή εκδοχή, ή να αναδιπλωθούν σε ακόμη πιο χωριστές πρακτικές.

Οι διαφωνίες όμως των Γερμανών και η άρνησή τους να ακυρωθεί η ατυχής συμφωνία της Ντοβίλ μεταξύ Μέρκελ-Σαρκοζί το 2010, όταν "νομιμοποίησαν" την κρατική χρεωκοπία στην ευρωζώνη, έχουν οδηγήσει, σύμφωνα με τις διαρροές από τον ουρανοξύστη της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη, σε ένα συμβιβασμό ο οποίος προβλέπει ότι επί της ουσίας δε θα αγοράσει η ΕΚΤ κρατικά ομόλογα αλλά την αγορά θα κάνουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες αναλαμβάνοντας μαζί και το ρίσκο αυτής της αγοράς σε εθνικό επίπεδο.

Για τα ελληνικά ομόλογα η κατάσταση είναι λίγο-πολύ αποφασισμένη. Θα αγοραστούν ελληνικά ομόλογα μόνο με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα καλύπτεται με πρόγραμμα στήριξης (μέχρι στιγμής ισχύει η δίμηνη παράταση κάλυψης έως τα τέλη Φεβρουαρίου). Αλλιώς... θα παραμείνει εκτός προγράμματος μέχρι νεωτέρας.

Αναδίπλωση;

Η απόφαση όμως να επιμεριστεί ο εθνικός κίνδυνος του κρατικού χρέους σε εθνικό επίπεδο για όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης στην πραγματικότητα θα μπορούσε να εκληφθεί από τις αγορές ως η επισημοποίηση του πρώτου βήματος αναδίπλωσης έναντι του κεκτημένου της κοινής ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής. (Κοίτα να δεις που η Ραχήλ στο τέλος θα ζητάει και τα ρέστα από όσους την έψεξαν).

Κάτι, δηλαδή, σαν μία έμμεση "εθνικοποίηση" της νομισματικής πολιτικής αυξάνοντας τις επιφυλάξεις των αγορών για το κατά πόσο το ευρώ είναι "κοινό" νόμισμα της ευρωζώνης με μία ενιαία νομισματική πολιτική να το υποστηρίζει ή όχι. Η αναδίπλωση αυτή σαφώς υπονομεύει και το κύρος της ΕΚΤ έναντι των εθνικών αποφάσεων.

Προς το παρόν, βέβαια, το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων παραμένει η πρώτη είδηση για τις διεθνείς αγορές και η προσδοκία αυτής κυριαρχεί. Μάλιστα η "γνώμη" που εξέφρασε δημοσίως ο εισαγγελέας που έχει αναλάβει να κρίνει τη νομιμότητα των προηγούμενων αγορών (2011-2012 ΟΜΤ) έχει δημιουργήσει ένα θετικό πλαίσιο για τον Ντράγκι προδικάζοντας αντίστοιχα θετική γνώμη και από το ευρωπαϊκό δικαστήριο.

Οι όροι όμως με τους οποίους αυτή η αγορά θα γίνει "αλά ευρωπαϊκά" θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη είδηση και θα επηρεάσει τη στάση των αγορών κεφαλαίου απέναντι στην ευρωζώνη, καθώς θα καταγράφει έμπρακτα το κατά πόσο οι οικονομίες της ευρωζώνης στο νέο φαύλο κύκλο υπερχρέωσης και αποπληθωρισμού μπαίνουν με "λιγότερη" κοινή νομισματική πολιτική ή όχι.

Και αυτό θα είναι καθοριστικό σε ένα περιβάλλον στο οποίο σε λίγους μήνες θα κυριαρχούν οι συνέπειες από την άνοδο των επιτοκίων στο δολάριο... καθώς εκεί η ποσοτική χαλάρωση τερματίζεται.

Η "φάκα" ενός νέου μνημονίου

Πώς η "τεχνική" παράταση συνδέθηκε και με 3ο δάνειο

Την ίδια ώρα για την Ελλάδα υπάρχουν ειδήσεις σε αντίθεση με όσα πιστεύουν στην εγχώρια πολιτική σκηνή, ότι λόγω προεκλογικού κλίματος τα πάντα και έξω έχουν "παγώσει". Προφανώς βέβαια τέτοια ζητήματα οι πολιτικοί αρχηγοί δε φρονούν ότι αξίζει να τα γνωρίζει ο πολίτης πριν προσέλθει στις κάλπες κι όμως αυτά εν πολλοίς θα καθορίσουν και την πορεία των συνομιλιών την επαύριο των εκλογών, με όποια κυβέρνηση θα έχει επιλέξει ο ελληνικός λαός να πορευτεί.

Η "φάκα" του 3ου δανείου που θα συνοδεύει ένα 3ο μνημόνιο... αποκαλύφθηκε δημοσίως την προηγούμενη Πέμπτη από κοινοτικούς αξιωματούχους, επιβεβαιώνοντας - για μία ακόμη φορά - το γεγονός ότι η Ευρώπη σφίγγει όλο και περισσότερο τον κλοιό γύρω από την Ελλάδα και από την όποια κυβέρνηση προκύψει από τις εκλογές της Κυριακής. Μετέφεραν την πληροφορία ότι κράτη-μέλη πλέον θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να οδηγηθεί σε αυτό το δρόμο, του 3ου δανείου, και όχι σε μία «τεχνική» παράταση του υφιστάμενου μνημονίου, δηλαδή σε μία χρονική μόνο παράταση της διαπραγμάτευσης χωρίς νέα λεφτά και χωρίς νέους όρους, με στόχο την προληπτική πιστοληπτική γραμμή-ECCL.

Το "χάσμα" μεταξύ μίας χρονικής παράτασης (σημ. την οποία έχει δηλώσει και η Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι, το ΚΙΔΗΣΟ, η ΔΗΜ.ΑΡ. αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ ότι επιθυμεί να ζητήσει ώστε να έχει το περιθώριο διαπραγμάτευσης) και ενός νέου προγράμματος-δανείου τουλάχιστον 6 μηνών είναι μεγάλο, όπως εξηγούν αρμόδια κοινοτικά στελέχη. Τόσο μεγάλο, όσο και οι νέοι όροι-μέτρα που θα το συνοδεύουν.

Όσο για το χρόνο "ανοχής", αυτός είναι μηδενικός. Με βάση το χρονοδιάγραμμα που αποφασίστηκε το Δεκέμβριο, όταν υποβλήθηκε το αίτημα για την προληπτική πιστοληπτική γραμμή, στα κοινοτικά όργανα, η αντίστροφή μέτρηση αρχίζει την επομένη των εκλογών.

Η απόρρητη έκθεση για την Ελλάδα

Θα περιγράφει αν η Ελλάδα μπορεί να λάβει πιστοληπτική γραμμή ή πρέπει να μείνει σε πρόγραμμα

Μία ημέρα μετά τις εκλογές, στις 26 Ιανουαρίου, θα συνεδριάσει το Eurogroup υπό το βάρος των νέων πιέσεων κρατών-μελών για δάνειο. Στο θέμα "Ελλάδα" κομβικό ρόλο θα διαδραματίσει απόρρητη έκθεση της Κομισιόν που θα περιγράφει αν η Ελλάδα μπορεί να λάβει πιστοληπτική γραμμή ή πρέπει να μείνει σε πρόγραμμα, και άρα σε 3ο μνημόνιο με 3ο δάνειο.

Η μερική έστω πρόσβαση στις αγορές, η βιωσιμότητα του χρέους, οι ανάγκες των τραπεζών και το πρωτογενές πλεόνασμα είναι κάποιοι από τους όρους που θα παρουσιαστούν στο Eurogroup της 26ης Ιανουαρίου και θα επιβεβαιωθούν εγγράφως από την Κομισιόν έως το τέλος Φεβρουαρίου.

Το προκαταρκτικό έγγραφο του Δεκεμβρίου, βάσει του οποίου ψήφισαν τα Κοινοβούλια κρατών-μελών, ήταν θετικό, αλλά τότε είχε γίνει σαφές ότι «τόσο τα αριθμητικά στοιχεία όσο και η εκτίμηση με βάση την τρέχουσα κατάσταση μπορεί να αλλάξουν».

Και το τοπίο αλλάζει. Πλέον:

- Τα 10 δισ. ευρώ του "μαξιλαριού" του ΤΧΣ που θα λάμβανε η Ελλάδα μέσω της ECCL εκτιμάται από κράτη της ευρωζώνης ότι μπορεί να πρέπει - εν μέρει έστω - να στηρίξουν τον τραπεζικό κλάδο.

- Το ιστορικό πρόσβασης στις αγορές πλέον κάθε άλλο παρά "λογικών όρων" είναι, ενώ

- Ο παρατεταμένος εκλογικός κύκλος αλλά και η πλειοδοσία εξαγγελιών για κατάργηση-μείωση φόρων προκαλούν πλέον μεγάλους τριγμούς και ακόμη στον ισχυρό "άσο" της Ελλάδας, στο πρωτογενές πλεόνασμα.

Τα κριτήρια της ECCL

Η ECCL είναι η "αυστηρή" πιστοληπτική γραμμή. Αν κάποιο κράτος δεν πληροί της προϋποθέσεις της, τότε η μόνη λύση είναι το μνημόνιο.

Ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) για την Enhanced conditions credit line - ECCL προβλέπει ότι η πρόσβαση είναι ανοικτή για τα μέλη των οποίων η «γενική οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση παραμένει υγιής» και πληρούν τους πιο πολλούς από τους όρους που θέτει και περιλαμβάνουν βιώσιμο χρέος, δημοσιονομική προσαρμογή, ιστορικό πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές με λογικούς όρους, βιώσιμο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, απουσία προβλημάτων φερεγγυότητας των τραπεζών κ.λπ.

Αν όμως πολλά από τα παραπάνω κριτήρια δεν πληρούνται, τότε δίδεται μόνο μία επιλογή για το κράτος. Να ζητήσει τακτική στήριξη «με ένα πλήρες πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής, σύμφωνα με τη διαδικασία που ισχύει για αυτό»...

Η κίνηση Ντράγκι

Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, ο Μάριο Ντράγκι θα εξαγγείλει την αγορά κρατικών ομολόγων ύψους εκατοντάδων (500;) δισεκατομμυρίων ευρώ, ωστόσο ανοικτό παραμένει το αν η αγορά θα γίνει από την ίδια την ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη ή από τις εθνικές Κεντρικές Τράπεζες.

Σύμφωνα με αναφορές του "Spiegel" και της "Frankfurter Allgemeine Zeitung", ο κ. Ντράγκι έχει προκρίνει να αγοραστούν από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών.

Επιπλέον και η έγκριτη FT θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ετοιμάζεται να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα μαζικών αγορών ομολόγων την επόμενη εβδομάδα για να σώσει την ευρωζώνη από τον αποπληθωρισμό, αλλά έχει υποκύψει στις πιέσεις της Γερμανίας να διασφαλίσει ότι οι φορολογούμενοι της δε θα επωμιστούν κανένα κόστος για οποιαδήποτε απώλεια προκύψει από το χρέος των άλλων χωρών.

Να αποφευχθεί δηλαδή η αμοιβαιοποίηση του ευρωπαϊκού χρέους. Όμως έτσι κινδυνεύει να χαθεί ο πυρήνας της στρατηγικής επιλογής της ποσοτικής χαλάρωσης.

Η σημασία

Τι σημαίνει αγορά από τις κεντρικές τράπεζες κι όχι από την ΕΚΤ.

Καταρχήν πρέπει να διακριβωθούν οι λεπτομέρειες της αγοράς ομολόγων. Να δούμε δηλαδή πότε ξεκινάει, πώς θα γίνει, ποιοι θα μπορούν να το κάνουν και ούτω κάθε εξής.

Εφόσον αγοράζονται από τις επιμέρους τράπεζες, τότε θα βαρύνει ενδεχόμενος κίνδυνος πτώχευσης τα κράτη-μέλη. Αναλυτικά:

Αγοράζει με χρήματα (λογιστικές μεταφορές) της ΕΚΤ η Τράπεζα της Ελλάδος τα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου (αυτά τα λίγα που κυκλοφορούν). Σε κάθε περίπτωση οι αγορές αυτές, εάν και όταν γίνουν, καταπώς φαίνεται, δε θα ξεπερνούν εν συνόλω τα 3 έως 6 δισ. ευρώ, καθώς τα όρια αγορών αφορούν στο 20-25% των ομολόγων που κυκλοφορούν στις αγορές. Τα διαθέσιμα ελληνικά ομόλογα σήμερα είναι κάτι λιγότερο από 30 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά περίπου βρίσκονται σε χαρτοφυλάκια Ταμείων και μόλις 14-15 βρίσκονται σε χαρτοφυλάκια στην αγορά).

Αυξάνει το ενεργητικό της η ΤτΕ

Εάν δεν πληρωθούν, αυτά πηγαίνουν στις ζημίες στον ισολογισμό. Αλλά αναλαμβάνει το κράτος-μέλος να καλύψει τη ζημία. Αυτό σημαίνει ότι δε θα πληρώσει ο Γερμανός ή ο Ισπανός μια τυχόν χρεωκοπία της Ελλάδας.

Εάν γινόταν διαφορετικά, δηλαδή βάρυνε την ΕΚΤ τυχόν μη πληρωμή ομολόγου, θα είχαμε αμοιβαιοποίηση χρέους, δηλαδή συγκαλυμμένο ευρωομόλογο. Όμως, η Γερμανία ούτε που θέλει να ακούσει κουβέντα για κάτι τέτοιο.

Συνεχίζεται....