Άρτος, προεκλογικά θέματα και πολιτικό διακύβευμα

Νέα Κρήτη

Ελάχιστοι γνωρίζουν τον Decimus Junius Juvenalis τον τελευταίο μεγάλο Ρωμαίο σατυρικό ποιητή, στον οποίο αποδίδεται η πατρότητα της φράσης panem et circenses (άρτος και θεάματα). Όλοι όμως αναγνωρίζουν στη φράση αυτή μία διαχρονική αρχή διακυβέρνησης. Η υψηλή αξία του θεάματος και ειδικότερα του πολιτικού θεάματος σε κάθε μορφή διακυβέρνησης, ο εύκολος εργαλειακός του χαρακτήρας και η άμεση αποτελεσματικότητά του, καθιστούν το πολιτικό θέαμα αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτικής ζωής. Και ακόμη παραπέρα, στο σύγχρονο δόγμα, όταν λείπει ο άρτος ας περισσεύουν τα θεάματα. Το πολιτικό θέαμα θα είναι λοιπόν το κυρίαρχο θέαμα όλο το επόμενο διάστημα, ειδικά σε αυτή την προεκλογική περίοδο.  

Της Αλεξάνδρας Πολιτάκη

Το πολιτικό διακύβευμα έχει φτιαχτεί μέσα στην κρίση και έχει τεθεί εδώ και πάρα πολύ καιρό εκφρασμένο με διαφορετικά ονόματα σε όλα τα πεδία: μνημονιακοί - αντιμνημονιακοί, ευρωπαϊστές - ευρωσκεπτικιστές, πρωτογενές πλεόνασμα - ανεργία, αποπληρωμή του χρέους - διάλυση της κοινωνίας, πολιτική σταθερότητα - πολιτική αβεβαιότητα. Τελικά όμως, όλα συμπυκνώνονται σε ένα ερώτημα: συνεχίζουμε ως έχει ή αλλάζουμε;

Η απάντησή του θα κρίνει αναμφίβολα το εκλογικό αποτέλεσμα για όλους. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι θα κρίνει και το μέλλον της χώρας, τους διεθνείς συσχετισμούς της, τις σχέσεις της με εταίρους, φίλους, συμμάχους. Πολλοί, βλέπουν σε αυτό το τέλος μίας μακράς διακυβέρνησης που σφραγίστηκε με την εναλλαγή στην εξουσία ή τη συγκυβέρνηση δύο κομμάτων, με ελέω Θεού οικογενειοκρατικές διαδοχές, με διαπλοκή, διαφθορά και σκάνδαλα, και ξεκίνησε πολύ πριν την κρίση. Και κάποιοι, επιθυμούν να δουν στο εκλογικό αποτέλεσμα το τέλος μιας εποχής. Με αυτά τα ζητούμενα, ένα απαιτητικό μείγμα πολιτικών οραμάτων, επιθυμιών μιας ζωής, προσδοκιών μιας γενιάς ή και περισσότερων, και αδυσώπητων κοινωνικών αναγκών, θα απαντηθεί το εκλογικό ερώτημα. Πράγμα που με απλά λόγια σημαίνει "χαλαρή ψήφος" δεν υπάρχει.  

Όταν η ψήφος δεν είναι "χαλαρή", το πολιτικό θέαμα γίνεται όσο πιο σκληρό γίνεται. Κι έτσι θα είναι το επόμενο διάστημα. Οι θέσεις των κομμάτων και οι εικόνες που συνθέτουν είναι πλέον γνωστές. Η κυβέρνηση έχει αποτύχει να συνθέσει μία όποια εικόνα επιτυχίας. Μία σωρεία εξαγγελιών της επιτυχίας που διαψεύσθηκε πολύ γρήγορα, καθώς οι αγορές δεν αναγνωρίζουν "εταίρους" και οι εταίροι μας δεν αναγνωρίζουν όλους τους εταίρους τους με τον ίδιο τρόπο. Τελικά από όλο εκείνο απέμεινε κάτι που έμοιαζε απλώς με αληθινά ψέματα.

Σήμερα, η κυβερνητική παράταξη κατεβαίνει στην εκλογική αναμέτρηση με την "αφήγηση του εκφοβισμού", υποδεικνύοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ως τον μέγιστο αποσταθεροποιητικό κίνδυνο για τη χώρα και οδηγό σε μία ολοκληρωτική καταστροφή. Πρόκειται για μία αφήγηση που τόσο από πλευράς χαρακτηρισμών όσο και συνθημάτων θα φτάσει τις επόμενες μέρες στα άκρα. Κι αυτή η ακρότητα θα είναι που θα δημιουργεί τις όποιες εντυπώσεις, καθώς πολιτικός λόγος δεν υπάρχει. Και δεν υπάρχει, γιατί η αφήγηση αυτή δεν μιλάει για το πλήγμα που έχει δεχτεί η κοινωνία και για τη συντριβή που έχουν υποστεί μεγάλα τμήματά της. Είναι ένας λόγος ατελέσφορος, που μιλάει στην κοινωνία, αλλά όχι για την κοινωνία. Ό,τι αποφέρει ο λόγος αυτός θα βασίζεται στην κορύφωση φοβικών αισθημάτων, στρατηγική καθόλου αμελητέα αφού τις προηγούμενες φορές κέρδισε. Και στρατηγική που κερδίζει δεν την αλλάζεις, πόσο μάλλον εάν δεν έχεις άλλη.  

Από την άλλη πλευρά, στη σχέση χρόνου/λόγου ο ΣΥΡΙΖΑ είναι σε πλεονεκτικότερη θέση. Παρουσίασε αυτό που ονόμασε κυβερνητικό του πρόγραμμα τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ. Το πρόγραμμα αυτό κρίθηκε, κατακρίθηκε, επικρίθηκε. Άλλοι συμφώνησαν, άλλοι είδαν σε αυτό μια πιθανή λύση της παρούσας κατάστασης, άλλοι άσκησαν την κριτική τους, άλλοι το αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό και δυσπιστία. Όπως και να έχει όμως, πέρασε το διάστημα που χρειαζόταν για να γίνει αυτή η ζύμωση, αλλά και για να απορροφηθούν οι εντάσεις και οι κραδασμοί που δημιούργησε. Ό,τι ήταν να ειπωθεί σε μία πρώτη φάση έντασης και κριτικής ειπώθηκε, απαντήσεις είτε ικανοποιητικές είτε όχι δόθηκαν και μεσολάβησε ένας αναγκαίος χρόνος για τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς πολλές ενοχλήσεις καθώς η κυβέρνησε δεν κατάφερε να το αμφισβητήσει με πειστικό τρόπο. Βέβαια το πρόγραμμα που εξαγγέλθηκε στη Θεσσαλονίκη θα επανέλθει και αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στην κυβέρνηση θα κριθεί με τον πιο σκληρό και πραγματικό τρόπο. Αλλά θα επανέλθει με άλλον τρόπο και σε άλλη βάση. Έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί σήμερα να συνεχίζει μία αφήγηση που απευθύνεται στην κοινωνία μιλώντας για αυτήν, επικεντρώνοντας δηλαδή στη δράση, σε αντίθεση με την κυβερνητική αφήγηση που στηρίζεται στη μη - δράση. Μία στρατηγική επιλογή που κάθε φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ την προέβαλε, με χρονική αφετηρία τη δήλωση της πρόθεσή του να κυβερνήσει, κέρδισε. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορεί το επόμενο διάστημα να φτάσει σε ακραίους χαρακτηρισμούς και πολλά συνθήματα. Αλλά σημαίνει ότι δεν έχει κανέναν λόγο να το κάνει.  

Πρόκειται λοιπόν για τη σύγκρουση δύο κερδοφόρων στρατηγικών; Η αλήθεια είναι πως έτσι μοιάζουν όλες οι επικοινωνιακές στρατηγικές όταν επιλέγονται. Τελικά όπως όλοι γνωρίζουμε κερδίζει μόνο μία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περισσότερες από μία κερδισμένες. Πολλά συνθήματα και λίγος πολιτικός λόγος θα είναι το τοπίο της προεκλογικής περιόδου, θυμίζοντάς μας ότι "ψυχολογία" δεν είναι μόνο οι αγορές.