Νέα Πολιτική
Του Σπύρου Λυγκούρη*
Η δημόσια συζήτηση για την κεντροαριστερά αναζωπυρώνεται κάθε τόσο, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επιπτώσεις της πολύπλευρης οικονομικής κατάρρευσης της χώρας αποδείχθηκαν καταλυτικές για τα κόμματα και τις δυνάμεις του χώρου. Ωστόσο, οι ζυμώσεις συνεχίζονται, με ογκώδη αρθρογραφία και συνεχείς συζητήσεις. Μέχρι νεότερας, ας ρίξουμε μια ματιά στην ιστορία της ελληνικής κεντροαριστεράς του 20ου αιώνα.
Ο χώρος της κεντροαριστεράς στην μεταπολεμική Ελλάδα προσπάθησε να τοποθετηθεί στο πολιτικό πλαίσιο της εποχής υπό απολύτως αντίξοες συνθήκες. Τα γεγονότα των Δεκεμβριανών του 1944 και ο επακόλουθος Εμφύλιος Πόλεμος (1946-1949) κατέστρεψαν πολιτικά τους μετριοπαθείς μεταρρυθμιστές, ενώ ταυτόχρονα ενίσχυσαν τις μισαλλόδοξες φωνές, όπως φάνηκε και από τις εκλογές του Μαρτίου του 1946. Στα χρόνια που ακολούθησαν η καταγραφή στην κοινή γνώμη ενός κόμματος ως «σοσιαλίζοντος» παρέπεμπε σε συνοδοιπόρο του ΚΚΕ. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΔΣΚ) του Γεωργίου Παπανδρέου, του πρωθυπουργού που αντιμετώπισε το Δεκεμβριανό κίνημα. Στις εκλογές του 1950 κατέβηκε ως «Κόμμα Γεωργίου Παπανδρέου», ακριβώς για να παραλείψει από τον τίτλο του ό,τι παρέπεμπε στον σοσιαλισμό. Αυτά όλα γίνονταν όταν, την ίδια περίοδο, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης προχωρούσαν στην σύνταξη των αντιφασιστικών Συνταγμάτων της Απελευθέρωσης, τα οποία καθόρισαν το μεταπολεμικό πλαίσιο των πολιτικών συστημάτων, όπου κυρίαρχησαν δυνάμεις της κεντροαριστεράς.
Η πρώτη προσπάθεια συγκρότησης κεντροαριστερής πολιτικής σκέψης στην Ελλάδα ανάγεται στα χρόνια της ΕΠΕΚ (Εθνική Προοδευτική Ένωσις Κέντρου) του στρατηγού Νικολάου Πλαστήρα (1950-1952). Τα συνθήματα της «λήθης» και της οικονομικής ανασυγκρότησης βρήκαν έδαφος στο πλήθος των παλαιών Εαμιτών ψηφοφόρων, οι οποίοι έψαχναν εναγωνίως πολιτική έκφραση που θα τους παρείχε νομιμοποίηση. Η σύντομη κυβερνητική παρουσία της ΕΠΕΚ πιστώνεται την σταθεροποίηση της ελληνικής οικονομίας με το πρόγραμμα του 1952 του τότε υπουργού Συντονισμού Γεωργίου Καρτάλη, παλαιού στελέχους της ΕΚΚΑ (Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωσις - αντιστασιακή οργάνωση επί γερμανικής κατοχής). Η απόπειρα αυτή γρήγορα ναυάγησε λόγω της αδυναμίας των εκπροσώπων του χώρου να συνεννοηθούν. Ο τότε επλαύνων Ελληνικός Συναγερμός του στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, με την υποστήριξη του αμερικανικού παράγοντα, κέρδισε τις εκλογές του 1952, θέτοντας τέρμα στο σύντομο διάλειμμα διακυβέρνησης της χώρας από την ΕΠΕΚ και τους συμμάχους της (Γεώργιο Παπανδρέου και Σοφοκλή Βενιζέλου). Μετά τον θάνατο των Πλαστήρα (1953) και Καρτάλη (1957), ο χώρος του Κέντρου περιήλθε στην δίνη της σύγκρουσης Σοφοκλή Βενιζέλου και Γεωργίου Παπανδρέου, με αποτέλεσμα την άνοδο της ΕΔΑ και την ανάδειξή της σε δεύτερο κόμμα στις εκλογές του 1958.
Σήμερα, που η ιστορική περίοδος της Μεταπολίτευσης φαίνεται να κλείνει, την ίδια πορεία μοιάζει να ακολουθεί ο κυριότερος πολιτικός παίχτης της περιόδου, το ΠΑΣΟΚ. Η πορεία για την ανασυγκρότηση του χώρου της Κεντροαριστεράς, που βρίσκεται σε εξέλιξη, δεν μπορεί να προδικαστεί, καθώς τα δεδομένα μεταβάλλονται συνεχώς. Ένα στοιχείο συμφωνίας των δυνάμεων του χώρου είναι ότι η ανοικοδόμηση της κεντροαριστεράς πρέπει να βασίζεται στα σύγχρονα δεδομένα, τόσο της χώρας, όσο και της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Το δε ζητούμενο στις προσπάθειες συνεννόησης των κεντροαριστερών σήμερα, δεν είναι η ρήξη με το παρελθόν γενικά και αόριστα, αλλά ο σεβασμός στις κατακτήσεις της 40χρονης και πλέον πορείας της Μεταπολίτευσης, με παράλληλο διαζύγιο από τις προβληματικές και κατεστημένες αντιλήψεις που κυριάρχησαν στην δημόσια σφαίρα, με τις γνωστές συνέπειες για την χώρα.
* Μεταπτυχιακός φοιτητής Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου