Καταλανικό δημοψήφισμα: Προϊόν της κρίσης της ευρωζώνης

inprecor

«Η δημοκρατία είναι ο πιο πολιτισμένος τρόπος για την επίλυση των προβλημάτων μεταξύ των εθνών» δήλωσε ο πρόεδρος της καταλανικής περιφερειακής κυβέρνησης (Generalitat) Artur Mas υπογράφοντας το Σάββατο σε πανηγυρική τελετή το διάταγμα με το οποίο προκηρύσσεται δημοψήφισμα στις 9 Νοεμβρίου για την ανεξαρτητοποίηση της Καταλωνίας. Μακάρι τα πράγματα να ήταν τόσο απλά….

«Το δημοψήφισμα αυτό δεν θα διεξαχθεί διότι είναι αντισυνταγματικό. Κανείς δεν μπορεί να τεθεί υπεράνω της συλλογικής βούλησης των Ισπανών» δήλωσε αμέσως η αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης Soraya Sáenz de Santamaría. Εξέφρασε δε την λύπη της για την απόφαση του Mas, τονίζοντας ότι αυτή «θα δημιουργήσει ρήγματα στην καταλανική κοινωνία, θα διχάσει τους Καταλανούς και θα απομακρύνει την Καταλωνία από την Ε.Ε.» – σε μια σαφή αναφορά στα εμπόδια που η Μαδρίτη προτίθεται να προβάλλει, όπως είχε διαμηνύσει και στην περίπτωση του  σκωτσέζικου δημοψηφίσματος, σε κάθε αυτόματη ένταξη τυχόν νέου κράτους-μέλους θα προκύψει από απόσχιση.

Όμως το προηγούμενο της Σκωτίας έχει δώσει «αέρα στα πανιά» των Καταλανών αυτονομιστών. Όχι βέβαια διότι οι Σκωτσέζοι προέκριναν το «Όχι», αλλά διότι κλήθηκαν καταρχήν να κρίνουν το μέλλον της περιοχής τους στην κάλπη. Δυνατότητα την οποία η Μαδρίτη αρνείται στους Καταλανούς, επικαλούμενη τις προβλέψεις του Συντάγματος του 1978, κατά το οποίο δεν νοείται δημοψήφισμα παρά μόνο με τη συμμετοχή του συνόλου των Ισπανών πολιτών. Εξ ού και η ισπανική κυβέρνηση προσφεύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο, ώστε αυτό να εξετάσει (πιθανότατα εντός της εβδομάδας) το διάταγμα που υπέγραψε ο Mas. Ήδη την Δευτέρα αναμένετο να συνεδριάσει σχετικά το υπουργικό συμβούλιο υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Mariano Rajoy, ο οποίος επέστρεψε από επίσκεψη στην Κίνα.

Η Generalitat επιχειρεί να προσπεράσει τον σκόπελο αποκαλώντας το δημοψήφισμα «διαβούλευση» (Consulta), που ως διαδικασία χωρίς τυπικά αποφασιστικό χαρακτήρα θα μπορούσε να αφορά το πληθυσμό μίας μόνο περιφέρειας. Αλλά το πραγματικό ερώτημα είναι πόσο μακριά σκοπεύει να οδηγήσουν και οι δύο πλευρές την αντιπαράθεση μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που προεξοφλείται ακυρωτική.

Σε μεγάλο βαθμό ο Mas μπλοφάρει. «Είμαστε δεκτικοί σε συμβιβασμό, αλλά δεν μπορούμε να μείνουμε και αδρανείς» δηλώνει χαρακτηριστικά. Η πολιτική πίεση που υφίσταται είναι μεγάλη, αν αναλογισθεί κανείς ότι την 11η Σεπτεμβρίου, εθνική ημέρα της Καταλωνίας, συγκεντρώθηκαν στους δρόμους της Βαρκελώνης 1,8 εκατομμύρια υποστηρικτές της ανεξαρτησίας. Η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος συγκεντρώνει την υποστήριξη του 70% των περιφερειακών βουλευτών και του 85% της κοινής γνώμης, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Η δε κυβέρνηση μειοψηφίας του Mas εξαρτάται από την ανοχή της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλωνίας (ERC), ο ηγέτης της οποίας Oriol Junqueras προτείνει μια εκστρατεία πολιτικής ανυπακοής «κατά το πρότυπο του Martin Luther King” αν η Μαδρίτη στερήσει από τους Καταλανούς το δικαίωμα να προσέλθουν στις κάλπες.

Από την άλλη πλευρά πολλοί «σκληροπυρηνικοί» της εθνικής ακεραιότητας της Ισπανίας (συμπεριλαμβανομένων και των ενώσεων αποστράτων…) διαμηνύουν ότι κάθε κίνηση «εσχάτης προδοσίας» θα πρέπει να αντιμετωπισθεί με πυγμή. Το καταλανικό «κακό παράδειγμα» δεν θέλει άλλωστε πολύ για να βρεί μιμητές από τη Χώρα των Βάσκων μέχρι την Ανδαλουσία.

Ένα πολιτικό όπλο το οποίο έχει στη διάθεσή του ο Mas είναι βέβαια η προκήρυξη πρόωρων περιφερειακών εκλογών, ώστε να καταγραφεί κατ’ αυτόν τον τρόπο η δύναμη των υποστηρικτών της ανεξαρτησίας. Όμως μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε μέγα δώρο για την Ρεπουμπλικανική Αριστερά (το μόνο κόμμα της Ισπανίας το οποίο, όπως δηλοί και η ονομασία του, αρνείται ανοιχτά το μοναρχικό πολίτευμα).

Τίποτε από όλα αυτά δεν θα είχε βέβαια προκύψει, εάν δεν είχε μεσολαβήσει η κρίση της ευρωζώνης. Το 2010 οι θιασώτες της ίδρυσης καταλανικού κράτους υπολογίζονταν στο ένα πέμπτο του πληθυσμού της Καταλωνίας – σήμερα έχουν φθάσει περίπου στο 50%. Τα 7,5 εκατομμύρια των Καταλανών (που το 2009 αναγορεύθηκαν «έθνος», σε μία απόφαση που επίσης ακύρωσε το Συνταγματικό Δικαστήριο) παλαιόθεν δυσφορούν για το γεγονός ότι «αιμοδοτούν» την υπόλοιπη Ισπανία, καθώς αντιπροσωπεύουν το 16% του συνολικού πληθυσμού, αλλά το 20% του ισπανικού ΑΕΠ.

Επιπλέον, η περιστολή λόγω κρίσης των δημοσιονομικών αρμοδιοτήτων των ισπανικών περιφερειών (οι οποίες κυρίως ευθύνονται για τις αστοχίες του προϋπολογισμού) όξυνε τις εντάσεις. Όσο για την επίκληση των συνταγματικών περιορισμών δεν ακούγεται πειστική, όταν το 2011 το Σύνταγμα αναθεωρήθηκε σε 48 ώρες προκειμένου να ενσωματώσει τον δημοσιονομικό «χρυσό κανόνα» της Ε.Ε.

Στο σημείο αυτό προσπαθεί να παρεμβληθεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα της αντιπολίτευσης, προτείνοντας συμμόρφωση μεν με την υφιστάμενη νομοθεσία στην παρούσα φάση, αλλά και έναρξη μιας διαδικασίας συνταγματικής αναθεώρησης, η οποία θα αναγνωρίζει την εθνοτική ποικιλία της Ισπανίας και θα καθορίζει σε νέα βάση τα όρια των αρμοδιοτήτων της Μαδρίτης και των περιφερειακών διοικήσεων. Κάτι τέτοιο, ανταποκρίνεται όχι μόνο στην αντικειμενική ανάγκη να επανεξετασθεί το πεπαλαιωμένο Σύνταγμα του 1978 (προϊόν της ισπανικής «ελεγχόμενης μεταπολίτευσης»), αλλά και στην πρόκληση να απαντηθούν πολιτικά οι προσδοκίες των Καταλανών.

Όπως έγραψε πρόσφατα στην εφημερίδα El País ο ηγέτης των Σοσιαλιστών Pedro Sánchez «Αν η 9η Νοεμβρίου παρέλθει χωρίς τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα αισθήματα που θα κυριαρχούν στην Καταλωνία: θυμός, ματαίωση, απογοήτευση και ενδεχομένως αντίσταση».

- See more at: http://www.inprecor.gr/archives/256660#sthash.EKb6q1mT.dpuf