Ο μετασχηματισμός της διεθνούς οικονομίας και η άνοδος του δημοσίου χρέους σε ΗΠΑ και ΟΝΕ

kontranews

του Γιώργου Βάμβουκα

Πολλες αναλυσεις και συζητήσεις διεξάγονται στην Ελλάδα και διεθνώς, για τα αίτια στασιμότητας της αμερικανικής και κυρίως της ευρωπαϊκής οικονομίας τα τελευταία χρόνια. Στις μέρες μας, Ασία (Κίνα, Ινδία, Ν. Κορέα, Ταιβάν, κ.λπ.), Ευρωζώνη και ΗΠΑ, συνιστούν τους τρεις πυλώνες του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

 Αρκετές φορές από τη θέση αυτή, έχουμε σχολιάσει το γεγονός της ανοδικής τάσης του δημοσίου χρέους στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ μετά το 2000, σε συνθήκες αποδυνάμωσης των αναπτυξιακών τους ρυθμών. Την περίοδο 2000-2014, ο μέσος ετήσιος αναπτυξιακός ρυθμός  της ΟΝΕ (Οικονομική Νομισματική Ένωση) και των ΗΠΑ ήταν 0,9% και 1,8% αντίστοιχα, με συνέπεια το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ΟΝΕ από 69,2 % να αυξηθεί σε  96,1% και στις ΗΠΑ από 53,0% να εκτιναχτεί σε 106,2%. Την περίοδο αυτή, οι χαμηλοί αναπτυξιακοί ρυθμοί στην Ευρωζώνη και τις ΗΠΑ, συνοδεύτηκαν από τη θεαματική άνοδο του κρατικού τους χρέους, τόσο σε τρέχουσες τιμές όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Στη σημερινή μας επιφυλλίδα, με τη βοήθεια των στοιχείων που περιλαμβάνονται στον πίνακα του κειμένου, θα σχολιάσουμε το σημαντικότερο αίτιο που προκαλεί την εξασθένηση των αναπτυξιακών ρυθμών σε ΟΝΕ και ΗΠΑ και ταυτόχρονα συντελεί στη συνεχή χειροτέρευση της δημοσιονομικής τους κατάστασης.

Το αίτιο αυτό σχετίζεται με τις ραγδαίες μεταβολές που συντελούνται στη δομή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, λόγω της επιτάχυνσης των αναπτυξιακών ρυθμών της ευρύτερης περιοχής της Ασίας (Κίνα, Ινδία, κ.λπ.) και της ταχείας διείσδυσης των ασιατικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές.

Τα μερίδια της διεθνούς αγοράς, που κερδίζουν η Κίνα και οι υπόλοιπες ασιατικές χώρες και ταυτόχρονα χάνουν η ΟΝΕ και οι ΗΠΑ, επιφέρουν την διολίσθηση της ανταγωνιστικότητάς τους στο σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας.

 Πηγή των στοιχείων που περιέχονται στον πίνακα, είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα, την περίοδο 1980-2013, οι χώρες της Ασίας (Κίνα, Ινδία, κ.ά.) από 7,5% έφτασαν στο σημείο να παράγουν το 25,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ και παράλληλα η συμμετοχή τους στο παγκόσμιο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών από 8,2% εκτοξεύτηκε σε 17,5%.

Από την άλλη μεριά, τα αντίστοιχα μερίδια της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ σημειώνουν διαχρονική συρρίκνωση, αντανακλώντας έτσι την πτωτική τάση της ανταγωνιστικότητας των οικονομικών τους συστημάτων.

Πιο συγκεκριμένα, την περίοδο 1980-2013, η συμμετοχή των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ από 26,2% μειώθηκε σε 19,3%, ενώ το μερίδιό τους στο σύνολο των παγκόσμιων εξαγωγών από 12,1% έπεσε στο 9,8%.

Επίσης, την περίοδο 1980-2013, το ποσοστό συμμετοχής της Ευρωζώνης στην παραγωγή του παγκόσμιου ΑΕΠ από 22,0% μειώθηκε σε 13,1% και ταυτόχρονα η συμβολή της στη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου από 41,5 έπεσε στο 25,1%.

Αξιοπρόσεκτη είναι η περίπτωση της Ιαπωνίας. Την περίοδο 1990-2013, ο μέσος ετήσιος αναπτυξιακός της ρυθμός ήταν μόλις 1%. Ενώ το 1980 η Ιαπωνία παρήγαγε το 9,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ και συμμετείχε κατά 6,8% στη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου, τα ποσοστά αυτά έπεσαν σε 5,5% και 3,5% αντίστοιχα.

Αναπόφευκτη ήταν η χειροτέρευση των Δημοσίων Οικονομικών της Ιαπωνίας, όπου σε συνθήκες στασιμότητας του οικονομικού της συστήματος, μετά το 1990 το κρατικό χρέος σημειώνει ακάθεκτη ανοδική τάση.

Η συρρίκνωση των ποσοστών συμμετοχής της ΟΝΕ και των ΗΠΑ, στην παραγωγή του παγκόσμιου ΑΕΠ και στη διεξαγωγή του διεθνούς εξαγωγικού εμπορίου, καθρεφτίζουν τη σταδιακή εξασθένηση της ανταγωνιστικότητας των οικονομικών τους συστημάτων.

Η ανοδική πορεία του δημοσίου χρέους της Ιαπωνίας, της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ, είναι το αρνητικό αποτέλεσμα της αποδυνάμωσης της ανταγωνιστικής τους θέσης και της συνεπακόλουθης καθοδικής πορείας των αναπτυξιακών τους ρυθμών.

Τα μερίδια που χάνουν η Ευρωζώνη, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, τα κερδίζουν η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, η Βραζιλία και άλλες ανερχόμενες οικονομικές δυνάμεις της υφηλίου. Η συνεχής διεύρυνση του εξαγωγικού εμπορίου των χωρών αυτών, σε συνδυασμό με την επίτευξη αξιόλογων αναπτυξιακών ρυθμών, συνιστούν το πρωταρχικό αίτιο της συντελούμενης εκτόπισης των ΗΠΑ από την κορυφή του βάθρου της παγκόσμιας οικονομίας.

Ήδη, η ομάδα των BRICS (Brazil-Russia-India-China-South Africa) βρίσκεται λίγα βήματα πριν ανέβει στο πρώτο σκαλί του βάθρου.