Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της ελληνικής οικονομίας το 2015 , η λήξη του μνημονίου , οι ευρωπαίοι και το ΔΝΤ.

του Κώστα Μελά

Όπως είναι γνωστό η  χρηματοδότηση του προγράμματος, εκ μέρους της ΕΕ, στο οποίο έχει υποβληθεί  η ελληνική οικονομία τα τελευταία πέντε χρόνια τελειώνει στο τέλος του 2014. Θα υπάρχει ακόμη,  η συμφωνηθείσα χρηματοδότηση από το ΔΝΤ ύψους 12 δις ευρώ , μέχρι το Μάρτιο του 2016. Τελειώνει και το Μνημόνιο; Τυπικά ναι. Εκτός αν υπάρξει νέα χρηματοδότηση για την κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού του 2015 (περίπου 12 δις ευρώ) και ως εκ τούτου συμφωνηθεί νέο πρόγραμμα. Σύμφωνα με όλες τις υπάρχουσες πληροφορίες, αλλά και τα πολιτικά συμφραζόμενα , φαίνεται ότι καμία πλευρά δεν επιθυμεί ένα νέο πακέτο χρηματοδότησης με ότι αυτό συνεπάγεται σε οικονομικό πρόγραμμα. Όμως οι εξελίξεις δεν προμηνύονται τόσο απλές.  Συγκεκριμένα :

1.       Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις φαίνεται ότι  δεν επιθυμούν να δώσουν νέο δάνειο στην Ελλάδα. Υπάρχουν εσωτερικές δυσκολίες σε κάθε χώρα δεδομένου ότι οποιαδήποτε χρηματοδότηση πρέπει να εγκριθεί από το αντίστοιχο κοινοβούλιο και ένα ακόμη πακέτο χρηματοδότησης θα έθετε εν αμφιβόλω την αποτελεσματικότητα του μέχρι σήμερα σχεδιασμού κάτι που βεβαίως δεν επιθυμούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και πρωτίστως η γερμανική. Παράλληλα βλέπουν με δυσπιστία την άποψη της ελληνικής κυβέρνησης ότι  είναι σε θέση να καλύψει μόνη της τις χρηματοδοτικές της ανάγκες . Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης αξιολογείται, αλλά στηρίζεται σε προϋποθέσεις που μπορούν να μεταβληθούν στο προσεχές μέλλον. Επίσης παρότι υπάρχει σε εφαρμογή το πλαίσιο της νέας ευρωπαϊκής διακυβέρνησης εκτιμούν ότι η Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση και επομένως χρειάζεται τουλάχιστον ένας βαθμός μεγαλύτερης επιτήρησης για την συγκεκριμένη χώρα.  

2.       Το ΔΝΤ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν μπορεί να συνεχίσει την χρηματοδότηση μιας χώρας της ευρωζώνης χωρίς την ταυτόχρονη παρουσία της ΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι σκέπτεται να μην προχωρήσει σε χρηματοδότηση των υπολοίπων 12 δις ευρώ που απομένουν και έχουν συμφωνηθεί να χορηγηθούν μέχρι τον Μάρτιο του 2016. Όμως το ΔΝΤ έχει ένα ακόμη πρόβλημα . Ή πρέπει να αποχωρήσει υποστηρίζοντας ότι το χρέος της χώρας είναι βιώσιμο , δεσμεύεται εκ του καταστατικού του, ή αν αποχωρίσει χωρίς αυτή τη διαβεβαίωση , θα πρέπει να απαιτήσει άμεσα τα χρήματα που έχει καταβάλει μέχρι τώρα. Οι ευρωπαίοι βεβαίως δεν επιθυμούν την δεύτερη εξέλιξη διότι κάποιος πρέπει να επιστρέψει ποσόν περίπου 30  δις ευρώ στο ΔΝΤ. Η Ελλάδα σίγουρα δεν μπορεί. Για το λόγο αυτό η ανάγκη να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο αποτελεί τη Λυδία λίθο του ζητήματος. Εδώ όπως είναι γνωστό αρχίζουν άλλου είδους προβλήματα δεδομένου ότι οι ευρωπαίοι αρνούνται να υποστούν απομείωση των χορηγηθέντων δανείων στην Ελλάδα και προσανατολίζονται στην χρονική επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και σε μείωση των επιτοκίων , κάτι που , εμμέσως έχει διακηρύξει και το ΔΝΤ, δύσκολα θα καταστήσει το ελληνικό δημόσιο χρέος βιώσιμο. 

3.       Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία δεν επιθυμεί πρωτίστως για πολιτικούς λόγους νέα χρηματοδότηση και νέα συμφωνία,  υποστηρίζει ότι μπορεί να καλύψει οποιοδήποτε χρηματοδοτικό κενό το 2015, ακόμη και αυτό που θα προκύψει εάν φύγει το ΔΝΤ. Βεβαίως αυτό συνεπάγεται  ότι θα είναι σε θέση να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της και τα επόμενα έτη .  Οι ακαθάριστες δανειακές ανάγκες της χώρας για το 2015 ανέρχονται σε 35 δις ευρώ (ΔΝΤ). Αποτελούνται δε από:  αποπληρωμή βραχυπρόθεσμου δανεισμού – έντοκα γραμμάτια (ΕΓ) ύψους + 18,0 δις ευρώ, αποπληρωμή μεσοπρόθεσμου και μακροχρόνιου δανεισμού – επαναγορά προνομιακών μετοχών των εμπορικών τραπεζών ύψους +7,9 δις ευρώ, και αποπληρωμή δανείων προς το ΔΝΤ ύψους +8,6 δις ευρώ  και χρηματοδότηση του συνολικού ελλείμματος Γενικής Κυβέρνησης ,ύψους 2,2 δις ευρώ.  Λαμβάνοντας υπόψη της προγραμματισμένες  ιδιωτικοποιήσεις  -2,2 δις ευρώ (οι οποίες χρειάζεται να πραγματοποιηθούν)  , τις επιστροφές από την ΕΚΤ -2,0 δις ευρώ (ANFA -0,5 δις + SMP- 1,5δις ευρώ) και τις καθυστερημένες εκκαθαρίσεις +2,5 δις ευρώ , δηλαδή συνολικά -1,8 δις ευρώ φθάνουμε στις συνολικές ακαθάριστες δανειακές ανάγκες της χώρας για το 2015.

4.        Τώρα , σύμφωνα πάντα με το πρόγραμμα , οι πηγές χρηματοδότησης είναι : βραχυπρόθεσμος  δανεισμός –ΕΓ  = 15,0 δις ευρώ, 4 δόσεις του ΔΝΤ συνολικού ύψους 7,8 δις ευρώ. Αν αποχωρήσει το ΔΝΤ και δεν χορηγήσει τις συμφωνηθείσες δόσεις του 2015 το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να αναζητήσει επιπλέον  19,8 δις ευρώ .  Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ύπαρξη ή όχι πρόσθετων χρηματοδοτικών αναγκών του ελληνικού κράτους (πέρα από τα αρχικώς υπολογισθέντα 35,0  δις ευρώ)μεσοπρόθεσμα και το ύψος τους, αποτελούν συνάρτηση των αποτελεσμάτων των stress tests στις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες  που θα διενεργήσει η ΕΚΤ στα τέλη του τρέχοντος έτους, στο πλαίσιο της διαδικασίας τραπεζικής ενοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και του βαθμού προόδου και των εισπράξεων του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.  Επομένως  οι πόροι στους οποίους υπολογίζει η ελληνική κυβέρνηση είναι τα υπόλοιπα του ΤΧΣ (περίπου 11 δις ευρώ, με την προϋπόθεση να μην χρειασθούν νέα κεφάλαια για το τραπεζικό σύστημα ), με την κεντρική διαχείριση αδρανών ρευστών διαθεσίμων φορέων της γενικής κυβέρνησης, των οποίων η διαχείριση ήταν έως τώρα κατακερματισμένη σε αυτούς, θα καλύψει μέρος των χρηματοδοτικών αναγκών  της τάξης των €3 δισ.,  και τα υπόλοιπα  με εκδόσεις χρέους (κυρίως  ομολόγων) . Η επιτυχία  έκδοσης  ομολόγων όπως γίνεται κατανοητό  εξαρτάται από πλήθος παραγόντων και έχει μεγάλη αβεβαιότητα. Επίσης θα αυξήσει και το κόστος δανεισμού δεδομένου ότι αυτό θα υπερβαίνει κατά πολύ το αντίστοιχο κόστος με το οποίο δανείζεται από το  ΔΝΤ( κυμαινόμενο επιτόκιο 2,0% + SDR , με ημερομηνία 21.09.2014 επιτόκιο SDR= 0,03%). Βεβαίως με το πιο αισιόδοξο σενάριο (οι ελληνικές τράπεζες δεν θα χρειαστούν νέα κεφάλαια  και η διαχείριση των αδρανών ρευστών ανέλθει στα 5,0 δις ευρώ ) οι ανάγκες που θα χρειαστεί να καλυφθούν από τις αγορές  θα κυμανθούν γύρω στα 5,0 δις ευρώ. Όμως όλοι οι αναλυτές ομιλούν ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστούν από 5-7 δις ευρώ . Επομένως  η αναζητούμενη χρηματοδότηση  ανέρχεται σε 10-12 δις ευρώ. Αν , όπως υποστηρίζει το υπουργείο οικονομικών, δεν θα κάνει χρήση των πόρων του ΤΧΣ, η ελληνική οικονομία θα πρέπει να δανεισθεί το συνολικό ποσό των 35 δις ευρώ. 

5.        Υπάρχει μια περαιτέρω δυσκολία για την ελληνική κυβέρνηση  : Η ΕΚΤ, έχει ξεκαθαρίσει  ότι δεν θα δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρα για την παροχή ρευστότητας, εάν η Ελλάδα δεν βρίσκεται σε κάποιο πρόγραμμα με αυστηρή επιτήρηση. Γίνεται αντιληπτό το τεράστιο πρόβλημα που προκύπτει για την απρόσκοπτη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος αν πράγματι συμβεί κάτι τέτοιο.

6.       Το μόνο σίγουρο, με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, είναι ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να ευρίσκεται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο,  υπό το καθεστώς  υψηλής  επιτήρησης για αρκετό χρονικό διάστημα ακόμη.   Το αν θα αποκτήσει κάποιους βαθμούς ελευθερίας στην ασκούμενη οικονομική πολιτική εξαρτάται πρωτίστως από την πολιτική βούληση των κυβερνώντων σε συνάρτηση με το κατά πόσον θεωρούν το υπάρχον πρόγραμμα ως θέσφατα ή όχι.

 www.kostasmelas.gr