Γιώργος Καραμπελιάς: Η ανάπτυξη που μας υπόσχονται σημαίνει εξάρτηση στο διηνεκές

ardin-rixi

Συνέντευξη Δήμος Μπακιρτζάκης στην εφημερίδα Χρόνος της Κομοτηνής

Σήμερα οι επενδύσεις αφορούν μόνο τον τουρισμό, δεν θέλουν επενδύσεις οι οποίες θα κρατήσουν τους αγρότες και τους εργάτες στον τόπο τους και θα έχουν μια παραγωγική βάση Ένας μεγάλος μας ιστορικός, ο Νίκος Σβορώνος, έλεγε ότι οι Έλληνες για οκτώ αιώνες, ξεκινώντας από το 1200, ήταν υποχρεωμένοι να αντιστέκονται για να μπορούν να υπάρχουν. Σε όλες τις περιόδους και τις εποχές που σταματήσαμε να αντιστεκόμαστε η μοίρα μας ήταν του καρπαζοεισπράκτορα. Όπως ήμαστε τώρα.

Η εκθεμελιωτική οικονομική κρίση που βιώνουμε υπακούει σε μεγάλα διεθνή ρεύματα, αλλά αποτελεί παράλληλα συνέπεια και κορύφωση της παρασιτικής ένταξης της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στη Δύση. Αυτή ολοκληρώθηκε στη διάρκεια μιας μακράς ιστορικής διαδρομής, που ξεκινά από τον… 11ο αι., όταν ο βυζαντινός ελληνικός κόσμος άρχισε να υποτάσσεται οικονομικά στη Βενετία και τη Γένοβα. Σταθμοί  σε αυτή την πορεία απώλειας της αυτονομίας μας υπήρξαν αρχικώς η κατάκτηση και ο διαμελισμός του Βυζαντίου, μετά το 1204, η Άλωση του 1453 και, εν συνεχεία, μια ατελής και ανολοκλήρωτη εθνική χειραφέτηση. Μέσα από τη διαρκή οικονομική πίεση της Δύσης και την επεκτατική παρουσία της τουρκικής Ανατολής, η ελληνική οικονομία δεν μπόρεσε να μετεξελιχθεί σε έναν αυτόνομο παραγωγικό πόλο.  Tο ελληνικό κοινοτικό και εταιριστικό παραγωγικό μοντέλο αποσυντέθηκε και οι άρχουσες τάξεις της προσδέθηκαν παρασιτικά στη Δύση, ως μεταπράτες προϊόντων, ιδεών, προτύπων. Οι επανειλημμένες απόπειρες για οικονομική και κοινωνική ολοκλήρωση, κάθε φορά, σκόνταφταν σε αυτή τη διπλή πίεση. Αυτή ακριβώς τη μακρόσυρτη διαδικασία συγκρότησης και αποδόμησης θα αποκαλέσει «καημό της ρωμιοσύνης» ο Κωστής Μοσκώφ. Κατά τη διάρκεια των δύο αιώνων της ελληνικής Αναγέννησης, από το 1700 έως το 1922, ο Ελληνισμός αναπτύσσεται γοργά και στο οικονομικό πεδίο. Επιλέγοντας ορισμένες προνομιακές «στιγμές», τη ναυτοσύνη, τη Μοσχόπολη, τα Αμπελάκια, την «άγρια ανωμαλία» του αυτόκεντρου σαμιακού μοντέλου, τη Διασπορά και το «χιακό δίκτυο», τους Φαναριώτες και τον ρόλο τους, προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε τις διαδικασίες της άνθησης και ταυτόχρονα τις αιτίες της μεταπρατικής υποστροφής. Μια υποστροφή που βρίσκεται στο υπόβαθρο της σημερινής καθολικής κρίσης του παρασιτικού οικονομικού μοντέλου στην Ελλάδα. Όταν οι Έλληνες δοκίμασαν να συγκροτήσουν μια κρατική δομή, με την Επανάσταση του ’21, προσέκρουσαν στην αντίθεση τόσο της οθωμανικής Αυτοκρατορίας όσο και των δυτικών δυνάμεων, που δεν επιθυμούσαν τη συγκρότηση ενός νέου ελληνικού κράτους στη θέση του Βυζαντίου. Οι συνδυασμένες προσπάθειές τους θα οδηγήσουν στη δημιουργία ενός κράτους –αθύρματος– που δεν μπόρεσε να προστατεύσει την παραγωγική δραστηριότητα και αποικιοποιήθηκε, μέσω των δανείων, στις δυτικές τράπεζες. Και, δυστυχώς, η Ελλάδα δεν κατόρθωσε ποτέ να δημιουργήσει ένα ανεξάρτητο και ισχυρό κράτος, ικανό να προφυλάξει και να ενισχύσει την παραγωγή, με αποτέλεσμα το ελληνικό κράτος να μεταβληθεί σε παρασιτική απόφυση της Δύσης. Τα παραπάνω δίνουν το στίγμα του βιβλίου του Γιώργου Καραμπελιά «Μια υπονομευμένη άνοιξη: Στις ρίζες της οικονομικής εξάρτησης», που παρουσιάζεται σήμερα Σάββατο 22 Μαρτίου και ώρα 19:30 στο Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Ροδόπης στην Κομοτηνή. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου  Νίκος Αγγελίδης, ο διευθυντής του «Αντιφωνητή» Κώστας Καραΐσκος και ο συγγραφέας του βιβλίου. Σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Ο Χρόνος», ο πολυγραφότατος Γιώργος Καραμπελιάς με αφορμή το σημαντικό του έργο «Μια υπονομευμένη άνοιξη: Στις ρίζες της οικονομικής εξάρτησης» ερωτήθηκε για τα ιστορικά θεμέλια της ελληνικής κρίσης. «Ξεκινάω από την εποχή του Βυζαντίου, οπότε υποχρεώθηκαν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες για να αντιμετωπίσουν από την Ανατολή τους Τούρκους, να καταλάβουν την Μικρά Ασία, από την άλλη μεριά κατέλαβαν την Σικελία και αποβιβάστηκαν Δυρράχιο και έφτασαν στην Θεσσαλονίκη. Την ίδια χρονιά ξεκίνησαν αυτά. Είναι μοιραία αυτή η χρονιά. Από τότε και μετά οι Βυζαντινοί για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα έφεραν τους Ενετούς, τους Ιταλούς και τους έδωσαν απίστευτα εμπορικά προνόμια, δηλαδή δεν πληρώνουν φόρο καθόλου. Οι Βυζαντινοί πληρώνουν 10% και αυτοί δεν πλήρωναν καθόλου. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε 100-150 χρόνια είχαν ελέγξει όλη την οικονομία του Βυζαντίου και στη συνέχεια, όταν δοκίμασαν να αντιδράσουν οι Βυζαντινοί, διότι έγινε μια εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη το 1184, σφάξανε τους Φράγκους, απάντησαν με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204. Έχουμε μια πολύ παλιά ιστορία εξάρτησης η οποία αποικιοποίησε ουσιαστικά τον ελληνικό χώρο, ο οποίος βρισκόμενος μεταξύ Ανατολής και Δύσης, δεν κατόρθωνε να βρει μία άκρη, πιεσμένος και από τις δύο πλευρές. Οπότε σε αυτές τις συνθήκες οι δικές μας άρχουσες τάξεις υποχρεωτικά για να επιβιώσουν έγιναν μεταπράτες των ξένων προϊόντων. Έχω ένα κλασικό παράδειγμα στο βιβλίο μου, το 1750 κάποιος δοκίμασε να κάνει σαπωνοποιείο στην Κορώνη και το Ναβαρίνο. Παρενέβη ο Γάλλος πρέσβης, το εμπόδισε, γιατί έτσι θα ανταγωνιζόταν τα σαπούνια Μασσαλίας και έτσι έχουμε μέχρι σήμερα σαπούνι Μασσαλίας και όχι Κορώνης. Αυτή είναι η πραγματικότητα που έσπρωξε τους δικούς μας εμπόρους, βιοτέχνες, βιομηχάνους εκείνης της εποχής να μεταβληθούν σε μεταπράτες και να κάνουν απλώς εισαγωγή, εξαγωγή, εμπόριο, το ξαναζήσαμε μετά την δεκαετία του ‘70. Το πώς έκλεισαν οι ελληνικές βιομηχανίες που παρήγαγαν ηλεκτρικά, είχαν αρχίσει και στα αυτοκίνητα και έγιναν εισαγωγείς. Αυτό λοιπόν το σενάριο έχει παιχτεί επί 1.000 χρόνια στην ουσία, παίζεται διαρκώς στην Ελλάδα. Η μεθοδολογία είναι η ίδια; -Η ίδια, η πίεση είναι διπλή. Να πω το εξής παράδειγμα. Πιεζόμενοι από την Τουρκία, μετά την κατοχή της Κύπρου, στραφήκαμε προς την ΕΟΚ. Καταργήσαμε τη δασμολογική προστασία των προϊόντων μας, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει η ελληνική βιομηχανία που βεβαίως δε μπορούσε να ανταγωνιστεί την γερμανική. Βλέπετε ότι είναι οι ίδιοι μηχανισμοί, οι οποίοι είναι συνδεδεμένοι με την άρχουσα τάξη, η οποία είναι παράρτημα των ξένων. Κάποιοι περίμεναν ότι μετά την κρίση οι Έλληνες εφοπλιστές που είναι πολύ μεγάλοι θα παρενέβαιναν και θα έκαναν κάτι πολύ απλό, χωρίς να χάσουν κιόλας. Θα έκαναν ένα ομολογιακό δάνειο, να δανείσουν αυτοί την ελληνική κυβέρνηση και να μην χρειαστεί να πάει ούτε σε μνημόνια ούτε πουθενά. Δεν ακούστηκε ούτε μία φορά μία τέτοια πρόταση. Όχι μόνο δεν ακούστηκε, πρόσφατα τους χαρίστηκαν και πρόστιμα. Δεν φτάνει που φορολογούνται με νόμο της εφταετίας της χούντας, τους έδωσαν και προνόμια καινούρια.  -Λέμε ότι έχουμε ένα κομμάτι διεθνές Ελλήνων που διαπρέπει. Μόνο που τα καράβια τους τα φτιάχνουν στην Κορέα και στην Κίνα, τα ασφάλιστρα τα πληρώνουν στο Λονδίνο, το ναυτιλιακό κέντρο είναι η Νέα Υόρκη. Στην Ελλάδα τουλάχιστον παλιά είχαμε ναυτικούς, τώρα ούτε αυτό έχουμε. Κάποιοι καπετάνιοι έχουνε μείνει και σιγά σιγά έχει αρχίσει να αλλάζει και στο επίπεδό των καπετάνιων και επομένως συμπεριφέρονται στη χώρα τους σαν να είναι αποικία. Γι’ αυτό εξάλλου και τη μόνη ανάπτυξη την οποία βλέπουμε είναι τουριστική. Πάντως και πέρα από το μεγάλο τοπίο που περιγράφετε εν ολίγοις, έχουν εξαιρετική σημασία και ενδιαφέρον οι λεπτομέρειες που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο. Η Χίος, η Σάμος, περιπτώσεις με τον Αλή Πασά κτλ. Όλα αυτά τα παραδείγματα νομίζω ότι συμβάλουν πολύ στο να κατανοήσει κανείς το πώς φτάσαμε μέχρι εδώ και το πώς παίχτηκε αυτό το παιχνίδι. -Αυτό εξάλλου το λέω υπονομευμένη άνοιξη. Δηλαδή, ενώ από το 1700 μέχρι το 1920 ο ελληνισμός βρίσκεται σε γενικευμένη άνοδο, αυτή δεν κατόρθωσε ποτέ να ολοκληρωθεί. Ο τίτλος του βιβλίου είναι μια υπονομευμένη άνοιξη διότι έχουμε το ναυτικό μας που τότε ήταν δεμένο με την εσωτερική παραγωγή, Ύδρα ,Σπέτσες. Έχουμε την Σάμο που είναι καταπληκτικό παράδειγμα για το πως οι Σαμιώτες κατόρθωσαν να έχουν μια ενδογενή οικονομία και ταυτόχρονα να είναι δίπλα στην Τουρκία και να μην μπορούν οι Τούρκοι να τους καταλάβουν ποτέ, σε όλη την διάρκεια της επανάστασης. Αντιθέτως αυτοί έκαναν επιδρομές στα Μικρασιατικά παράλια. Έχουμε φοβερά παραδείγματα αντίστασης τα οποία μας κρατάνε μέχρι και σήμερα. Και σε εποχές μάλιστα πολύ δύσκολες κατά τις οποίες ήμασταν δέσμιοι και δούλοι. -Πρέπει να παραδειγματιζόμαστε από το αντιστασιακό ύφος. Ένας μεγάλος μας ιστορικός ο Νίκος Σβορώνος έλεγε ότι οι Έλληνες για οκτώ αιώνες, ξεκινώντας από το 1200, ήταν υποχρεωμένοι να αντιστέκονται για να μπορούν να υπάρχουν. Σε όλες τις περιόδους και τις εποχές που σταματήσαμε να αντιστεκόμαστε η μοίρα μας ήταν του καρπαζοεισπράκτορα. Όπως ήμαστε τώρα. Να αναφέρω κάτι χαρακτηριστικό, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας, το 1790, ο περιβόητος Γουίλιαμ Πιτ ο νεότερος, είχε προωθήσει στην Αγγλική βουλή μία συζήτηση και είχαν πει ότι δεν πρέπει να αφήσουμε τους Έλληνες να αναπτυχθούν και να γίνουν ανταγωνιστές μας στην ανατολική Μεσόγειο, διότι είχαμε αρχίσει ήδη να τους παίρνουμε τη ναυτιλία στην περιοχή. Έκαναν ό,τι μπορούσαν, προσπάθησαν να εμποδίσουν την επανάσταση, να χτυπήσουν την ελληνική παραγωγή. Δεν είδατε σήμερα που κατευθύνονται οι επενδύσεις; Θα πάνε στο Ελληνικό για τουριστικά, τέτοιου είδους επενδύσεις θέλουν. Δεν θέλουν επενδύσεις οι οποίες θα κρατήσουν τους αγρότες και τους εργάτες στον τόπο τους και θα έχουν μια παραγωγική βάση, αλλά θα έχουμε μία τύπου ανάπτυξη με την οποία θα είμαστε εξαρτημένοι στο διηνεκές. Νομίζω μέσα από το βιβλίο δίνετε και μία απάντηση για όλες αυτές τις ιδεοληψίες που έχουν κατακλείσει τη χώρα τα τελευταία χρόνια. -Αυτό είναι το πιο καταπληκτικό. Ένα παράδειγμα το οποίο αγνοούμε οι περισσότεροι Έλληνες και έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία είναι το παράδειγμα της Μοσχόπολης, η οποία σήμερα είναι ένα χωριουδάκι δίπλα στην Κορυτσά στη βόρεια Ήπειρο. Μέχρι το 1766 ήταν η μεγαλύτερη πόλη μετά την Θεσσαλονίκη με τεράστια βιοτεχνική παραγωγή, είχε ακαδημία, είχε το πρώτο τυπογραφείο του ελληνικού χώρου. Αυτός ο τόπος διαλύθηκε το 1766 όταν αποφάσισαν όλοι οι κάτοικοι, λόγω επιδρομών των Τουρκαλβανών και όλων των συμμοριών από γύρω, να μεταναστεύσουν ομαδικά. Δεν έχει ξαναγίνει στην ανθρώπινη ιστορία, 40000 άνθρωποι σε μία βδομάδα εγκατέλειψαν την Μοσχόπολη και έφτασαν από την Βιέννη μέχρι την Κομοτηνή. Σε όλη την Βόρεια Ελλάδα και μέχρι την Θεσσαλία έχουμε ανθρώπους από την Μοσχόπολη που σκορπίστηκαν παντού.