Το Ποντίκι
του Ξενοφώντος Μπρουτζάκη
ΑΦΙΕΡΩΜΑ Δεκέμβρης του ’44
Νοέμβριος 1944
Το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου όλες οι εμπλεκόμενες σε διαπραγματεύσεις πλευρές, και κυρίως οι Βρετανοί, έμοιαζαν να πιστεύουν ότι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη
Καθώς πλησίαζαν οι μέρες που έπρεπε να εφαρμοστεί η πρόταση Παπανδρέου της 5ης Νοεμβρίου, που προέβλεπε την αποστράτευση της Εθνικής Πολιτοφυλακής στην 1η Δεκεμβρίου και στις 10 του ίδιου μήνα του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, η ένταση και ένα γενικότερο κλίμα ασυνεννοησίας μεταξύ ΚΚΕ, κυβέρνησης και Βρετανών, αυξάνονταν επικίνδυνα. Από τη μεριά του Σιάντου και του Σαράφη είχε καταστεί σαφές σε όλους τους τόνους ότι τελικά δεν θα διέλυαν τον ΕΛΑΣ αν δεν διαλυόταν η Ορεινή Ταξιαρχία. Για την Εθνική Πολιτοφυλακή δεν έμοιαζαν να είναι τόσο αδιάλλακτοι. Σύμφωνα με τις εντολές του Σιάντου στις 22 Νοεμβρίου, «θα πρέπει τα μέλη του ΚΚΕ να είναι από τα πρώτα που θα ενταχθούν στις τάξεις της νέας Εθνοφρουράς όταν κληθεί η πρώτη τάξη νεοσυλλέκτων». Μάλιστα, όσοι στρατευμένοι ήταν μέλη του ΕΛΑΣ θα έπρεπε να παραδώσουν τον οπλισμό τους στον ΕΛΑΣ και όχι στην κυβέρνηση. Το ίδιο θα ίσχυε και για τα μέλη της Εθνικής Πολιτοφυλακής: «αφού παραδώσουν τις αρμοδιότητές τους στην Εθνοφρουρά πρέπει να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ με όλο τον οπλισμό με όλο το υπόλοιπο υλικό του». Για την τύχη της ΟΠΛΑ δεν έγινε νύξη. Έτσι κι αλλιώς, όμως, το ενδιαφέρον του Σιάντου στρεφόταν αποκλειστικά στο τι θα γίνει με τον ΕΛΑΣ. Το θέμα αυτό απασχόλησε έντονα το Υπουργικό Συμβούλιο την 22α Νοέμβριου και τις μέρες που ακολούθησαν.
Τα πράγματα ωστόσο άρχισαν να οδηγούνται σε αδιέξοδο. Τότε εμφάνισαν μερικοί ότι ο Παπανδρέου ισχυρίστηκε στις 22 Νοεμβρίου πως «όλα τα εθελοντικά σώματα» θα αποστρατεύονταν, πράγμα που ερμηνεύτηκε ότι εννοούσε την Τρίτη Ορεινή Ταξιαρχία και τον Ιερό Λόχο. Ωστόσο, αυτή η δήλωση δεν αποδείχτηκε ποτέ ότι έγινε, τουλάχιστον δημόσια. Δεν υπάρχει κανένα σχετικό επίσημο ή ανεπίσημο άγραφο, ούτε καν δημοσίευμα της εποχής, που να το αποδεικνύουν.
Επίσης είναι προφανές ότι μια τέτοιας καθοριστικής σημασίας δήλωση θα τη δημοσίευαν στις 23 Νοεμβρίου όλες οι εφημερίδες, πράγμα που δεν έγινε ούτε τότε ούτε καν τις μέρες που ακολούθησαν. Έναν χρόνο αργότερα, στις 5 Δεκεμβρίου, στην εφημερίδα «Μάχη», ο καθηγητής Σβώλος έγραψε ότι «σε ένα προσχέδιο συμφωνίας με την Αριστερά, που ο Παπανδρέου το μονόγραψε στις 22 Νοεμβρίου, δηλωνόταν ρητά ότι η Ορεινή Ταξιαρχία διαλυόταν, με την παραχώρηση άδειας απεριορίστου χρόνου στους άνδρες της». Βέβαια και σε αυτήν την εκδοχή του Σβώλου ουδέν έγγραφο υπήρξε ως αποδεικτικό στοιχείο. Επίσης, ακόμα και αν είχε γίνει τελικά αυτή η δήλωση, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην «άδεια επ’ αόριστον» που ανακαλείται οποιαδήποτε στιγμή και στην οριστική αποστράτευση.
Τέλος, είναι προφανές ότι, αν ο Παπανδρέου είχε υπογράψει σχετικό έγγραφο, αυτό μέσω των κομμουνιστών υπουργών της κυβέρνησης θα είχε γίνει γνωστό στον «Ριζοσπάστη» και θα είχε δημοσιευτεί ως αδιάσειστο ντοκουμέντο. Με μια όλο και εντεινόμενη σύγκρουση ανάμεσα στα «είπες - ξείπες» τα πράγματα έφτασαν σε πραγματικό αδιέξοδο στις καταληκτικές ημερομηνίες που έπρεπε να μπουν σε πράξη οι… διαφωνίες. Ο πρώτος που ισχυρίστηκε δημόσια και ανοιχτά ότι ο Παπανδρέου είχε σκεφτεί σοβαρά – όχι ότι είχε μονογράψει κ.λπ. – να αποστρατεύσει – και όχι να θέσει σε «άδεια επ’ αόριστον» – ήταν ο παλιός πολιτικός των Φιλελευθέρων Καφαντάρης. Ο Καφαντάρης το ισχυρίστηκε μπροστά τόσο στον Παπανδρέου όσο και στον Σιάντο – τους άμεσα εμπλεκόμενους δηλαδή –, κανείς εκ των όποιων δεν σχολίασε τα λεγόμενά του.
Βρετανός δημοσιογράφος που επιβεβαιώνει την πιο πάνω ιστορία το 1946 προσθέτει επίσης «ότι ο Σκόμπυ δεν ενέκρινε» αυτήν την πρόθεση Παπανδρέου. Ενδιαφέρον έχει και το σχετικό κείμενο του Σαράφη, γραμμένο το 1946. «Οι Βρετανοί δεν θα δέχονταν με κανέναν τρόπο τη διάλυση της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου, μέτρο στο οποίο ο Παπανδρέου είχε συμφωνήσει εφόσον η αποστράτευση γινόταν στον ίδιο χρόνο με τη διάλυση του ΕΛΑΣ»! Η σχετική με το θέμα άποψη του Σαράφη ήταν ότι ο ίδιος ο Τσώρτσιλ είχε απορρίψει την πρόταση Παπανδρέου. Πράγμα που είναι το πιθανότερο τελικά σε αυτήν την ιστορία. Ωστόσο, για αμιγώς ιστορικούς λόγους, πουθενά δεν υπάρχει αναφορά σε «αποστράτευση» ούτε σε «άδεια επ’ αόριστον», που υποτίθεται παραχωρήθηκε από τον Παπανδρέου, σε οποιαδήποτε πηγή, ούτε και στα απομνημονεύματα του ίδιου του Παπανδρέου, του Τσακαλώτου, διοικητή της Ταξιαρχίας ούτε σε αυτά των Λήπερ, Μακμίλλαν, Ήντεν και Τσώρτσιλ.
Από τα βρετανικά αρχεία
Σύμφωνα με τα βρετανικά έγγραφα, οι Βρετανοί ανησυχούσαν ιδιαίτερα μήπως συμφωνήσει ο Παπανδρέου να διαλύσει την Ταξιαρχία. Μάλιστα, φοβόταν ότι θα το πράξει.
Στις 15 Νοεμβρίου ο Λήπερ ανέφερε στο Φόρεϊν Όφις ότι έπειτα από αίτημα του Παπανδρέου συνάντησε τον Σβώλο και τον παρότρυνε να πάψει να πιέζει για τη διάλυση της Ταξιαρχίας γιατί αυτό θα προκαλούσε οξεία κρίση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Τσώρτσιλ έστειλε σημείωμα στο Φόρεϊν Όφις λέγοντας ότι «η διάλυση της Ελληνικής Ταξιαρχίας θα ήταν καταστροφή πρώτου μεγέθους». Το Φόρεϊν Όφις την επομένη, 20 Νοεμβρίου, ενημέρωσε τον Λήπερ για τη θέση του Τσώρτσιλ, πράγμα που φυσιολογικά πρέπει να πληροφορήθηκε πρώτος ο Παπανδρέου. Έτσι, είναι περισσότερο από όλα πιο πιθανό η παρέμβαση Τσώρτσιλ να απέτρεψε κάθε πιθανότητα να γίνει αυτή η παραχώρηση από τον Παπανδρέου, ακόμα κι αν ο Έλληνας πρωθυπουργός την είχε εξετάσει ή τη συζητούσε ως ενδεχόμενο. Στις 26 Νοεμβρίου ο Λήπερ ανέφερε ότι ο Παπανδρέου «έδωσε στον στρατηγό Σκόμπυ και σε μένα τη διαβεβαίωση ότι οι Ορεινές Ταξιαρχίες θα παρέμεναν ανέπαφες». Από την άλλη, το λογικό είναι ότι η ηγεσία του ΕΛΑΣ δεν είχε κανέναν λόγο να παρερμηνεύσει τις προθέσεις του Παπανδρέου, όσο κι αν αυτές της προκαλούσαν δυσφορία. Οι υπουργοί του ΕΑΜ εξάλλου είχαν ήδη επιτρέψει στον Παπανδρέου να ανακοινώσει εκ μέρους τους, νωρίς τον Νοέμβριο, ότι οι δυνάμεις των ανταρτών θα διαλύονταν τον Δεκέμβριο. Ο Σαράφης αργότερα υποστήριξε ότι μακροπρόθεσμος στόχος της Συμφωνίας της Καζέρτας (26 Σεπτεμβρίου 1944) ήταν να «αφανιστεί» ο ΕΛΑΣ. Ωστόσο ο ίδιος την είχε υπογράψει.
Εκείνες οι μέρες, όμως, μεταξύ 25ης και 29ης Νοεμβρίου υπήρξαν καθοριστικές για τις εξελίξεις. Βέβαια κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί με αποδεικτικά ιστορικά στοιχεία τι συνέβη ακριβώς και αν πάρθηκαν ήδη οριστικές αποφάσεις για τη σύγκρουση που ακολούθησε. Έτσι ο «Ριζοσπάστης» στις 22 Νοεμβρίου είχε ως κεντρικό του τίτλο «Οι εγκληματίες πολέμου διατηρούν τα όπλα τους» και την 23η συνέχισε «Η Αντίσταση αφοπλίζεται». Ακολούθησαν τρεις αποτυχημένες συναντήσεις του Σκόμπυ στις 26 και 27 Νοεμβρίου με τους ηγέτες των ανταρτών. Λέγεται ότι σε αυτές τις συναντήσεις και στις εξελίξεις που δρομολογήθηκαν έπαιξε τον ρόλο της, σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Τζήμα και του Ορέστη, ο στρατάρχης Τίτο, ο οποίος παρουσία του Τζήμα σε ερώτηση του Πέτρου Ρούσσου, που βρισκόταν σε ειδική αποστολή του ΚΚΕ, αν ο στρατάρχης θα βοηθούσε σε περίπτωση σύγκρουσης με τους Βρετανούς έλαβε θετική απάντηση. Ωστόσο, είναι αμφισβητήσιμο το κατά πόσο ο στρατάρχης Τίτο μπορούσε να δώσει ιδιαίτερη προσοχή εκείνη την περίοδο στις σχέσεις του με το ΚΚΕ, όταν είχε να αντιμετωπίσει το μεγάλο πρόβλημα της σύναψης συμφωνίας με το βουλγαρικό ΚΚ για το θέμα της βαλκανικής συνομοσπονδίας και τη θέση της Μακεδονίας σε αυτήν!
Τέλος, μολονότι έγιναν κάποιες προετοιμασίες που προϋπέθεταν τη χρήση βίας, αυτές είχαν ουσιαστικά αμυντικό χαρακτήρα και βασίζονταν στη γενική διαταγή που έστειλε ο Σιάντος στις 28 Νοεμβρίου και έκανε λόγο «για ετοιμότητα απόκρουσης οποιουδήποτε κινδύνου»!
5 Νοεμβρίου: Οι δηλώσεις Παπανδρέου
Μετά την συντελεσθείσαν πλήρη Απελευθέρωσιν της Ελλάδος λήγει και η ηρωική μας Αντίστασις. Είναι επομένως φυσικόν ότι επακολουθεί και η αποστράτευσις των ανταρτικών μας ομάδων αντιστάσεως ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, η οποία και ωρίσθη διά την 10 Δεκεμβρίου.
Οι μόνοι αξιωματικοί των ανταρτικών σωμάτων επανέρχονται εις τον τακτικόν μας στρατόν, όπου θα εύρουν θέσιν ανάλογον με τας εθνικάς των υπηρεσίας.
Οι έφεδροι αξιωματικοί, εάν επιθυμούν να μονιμοποιηθούν, θα εισέλθουν εις ειδικήν Σχολήν Εκπαιδεύσεως.
Αι λεπτομέρειες του τρόπου της αποστρατεύσεως θα καθοριστούν εν συνεννοήσει με τους αρχηγούς των ανταρτικών ομάδων στρατηγούς Σαράφην και Ζέρβαν.
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1792 στις 24 Δεκεμβρίου 2013
του Ξενοφώντος Μπρουτζάκη
ΑΦΙΕΡΩΜΑ Δεκέμβρης του ’44
Νοέμβριος 1944
Το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου όλες οι εμπλεκόμενες σε διαπραγματεύσεις πλευρές, και κυρίως οι Βρετανοί, έμοιαζαν να πιστεύουν ότι η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη
Καθώς πλησίαζαν οι μέρες που έπρεπε να εφαρμοστεί η πρόταση Παπανδρέου της 5ης Νοεμβρίου, που προέβλεπε την αποστράτευση της Εθνικής Πολιτοφυλακής στην 1η Δεκεμβρίου και στις 10 του ίδιου μήνα του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, η ένταση και ένα γενικότερο κλίμα ασυνεννοησίας μεταξύ ΚΚΕ, κυβέρνησης και Βρετανών, αυξάνονταν επικίνδυνα. Από τη μεριά του Σιάντου και του Σαράφη είχε καταστεί σαφές σε όλους τους τόνους ότι τελικά δεν θα διέλυαν τον ΕΛΑΣ αν δεν διαλυόταν η Ορεινή Ταξιαρχία. Για την Εθνική Πολιτοφυλακή δεν έμοιαζαν να είναι τόσο αδιάλλακτοι. Σύμφωνα με τις εντολές του Σιάντου στις 22 Νοεμβρίου, «θα πρέπει τα μέλη του ΚΚΕ να είναι από τα πρώτα που θα ενταχθούν στις τάξεις της νέας Εθνοφρουράς όταν κληθεί η πρώτη τάξη νεοσυλλέκτων». Μάλιστα, όσοι στρατευμένοι ήταν μέλη του ΕΛΑΣ θα έπρεπε να παραδώσουν τον οπλισμό τους στον ΕΛΑΣ και όχι στην κυβέρνηση. Το ίδιο θα ίσχυε και για τα μέλη της Εθνικής Πολιτοφυλακής: «αφού παραδώσουν τις αρμοδιότητές τους στην Εθνοφρουρά πρέπει να προσχωρήσουν στον ΕΛΑΣ με όλο τον οπλισμό με όλο το υπόλοιπο υλικό του». Για την τύχη της ΟΠΛΑ δεν έγινε νύξη. Έτσι κι αλλιώς, όμως, το ενδιαφέρον του Σιάντου στρεφόταν αποκλειστικά στο τι θα γίνει με τον ΕΛΑΣ. Το θέμα αυτό απασχόλησε έντονα το Υπουργικό Συμβούλιο την 22α Νοέμβριου και τις μέρες που ακολούθησαν.
Τα πράγματα ωστόσο άρχισαν να οδηγούνται σε αδιέξοδο. Τότε εμφάνισαν μερικοί ότι ο Παπανδρέου ισχυρίστηκε στις 22 Νοεμβρίου πως «όλα τα εθελοντικά σώματα» θα αποστρατεύονταν, πράγμα που ερμηνεύτηκε ότι εννοούσε την Τρίτη Ορεινή Ταξιαρχία και τον Ιερό Λόχο. Ωστόσο, αυτή η δήλωση δεν αποδείχτηκε ποτέ ότι έγινε, τουλάχιστον δημόσια. Δεν υπάρχει κανένα σχετικό επίσημο ή ανεπίσημο άγραφο, ούτε καν δημοσίευμα της εποχής, που να το αποδεικνύουν.
Επίσης είναι προφανές ότι μια τέτοιας καθοριστικής σημασίας δήλωση θα τη δημοσίευαν στις 23 Νοεμβρίου όλες οι εφημερίδες, πράγμα που δεν έγινε ούτε τότε ούτε καν τις μέρες που ακολούθησαν. Έναν χρόνο αργότερα, στις 5 Δεκεμβρίου, στην εφημερίδα «Μάχη», ο καθηγητής Σβώλος έγραψε ότι «σε ένα προσχέδιο συμφωνίας με την Αριστερά, που ο Παπανδρέου το μονόγραψε στις 22 Νοεμβρίου, δηλωνόταν ρητά ότι η Ορεινή Ταξιαρχία διαλυόταν, με την παραχώρηση άδειας απεριορίστου χρόνου στους άνδρες της». Βέβαια και σε αυτήν την εκδοχή του Σβώλου ουδέν έγγραφο υπήρξε ως αποδεικτικό στοιχείο. Επίσης, ακόμα και αν είχε γίνει τελικά αυτή η δήλωση, υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην «άδεια επ’ αόριστον» που ανακαλείται οποιαδήποτε στιγμή και στην οριστική αποστράτευση.
Τέλος, είναι προφανές ότι, αν ο Παπανδρέου είχε υπογράψει σχετικό έγγραφο, αυτό μέσω των κομμουνιστών υπουργών της κυβέρνησης θα είχε γίνει γνωστό στον «Ριζοσπάστη» και θα είχε δημοσιευτεί ως αδιάσειστο ντοκουμέντο. Με μια όλο και εντεινόμενη σύγκρουση ανάμεσα στα «είπες - ξείπες» τα πράγματα έφτασαν σε πραγματικό αδιέξοδο στις καταληκτικές ημερομηνίες που έπρεπε να μπουν σε πράξη οι… διαφωνίες. Ο πρώτος που ισχυρίστηκε δημόσια και ανοιχτά ότι ο Παπανδρέου είχε σκεφτεί σοβαρά – όχι ότι είχε μονογράψει κ.λπ. – να αποστρατεύσει – και όχι να θέσει σε «άδεια επ’ αόριστον» – ήταν ο παλιός πολιτικός των Φιλελευθέρων Καφαντάρης. Ο Καφαντάρης το ισχυρίστηκε μπροστά τόσο στον Παπανδρέου όσο και στον Σιάντο – τους άμεσα εμπλεκόμενους δηλαδή –, κανείς εκ των όποιων δεν σχολίασε τα λεγόμενά του.
Βρετανός δημοσιογράφος που επιβεβαιώνει την πιο πάνω ιστορία το 1946 προσθέτει επίσης «ότι ο Σκόμπυ δεν ενέκρινε» αυτήν την πρόθεση Παπανδρέου. Ενδιαφέρον έχει και το σχετικό κείμενο του Σαράφη, γραμμένο το 1946. «Οι Βρετανοί δεν θα δέχονταν με κανέναν τρόπο τη διάλυση της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου, μέτρο στο οποίο ο Παπανδρέου είχε συμφωνήσει εφόσον η αποστράτευση γινόταν στον ίδιο χρόνο με τη διάλυση του ΕΛΑΣ»! Η σχετική με το θέμα άποψη του Σαράφη ήταν ότι ο ίδιος ο Τσώρτσιλ είχε απορρίψει την πρόταση Παπανδρέου. Πράγμα που είναι το πιθανότερο τελικά σε αυτήν την ιστορία. Ωστόσο, για αμιγώς ιστορικούς λόγους, πουθενά δεν υπάρχει αναφορά σε «αποστράτευση» ούτε σε «άδεια επ’ αόριστον», που υποτίθεται παραχωρήθηκε από τον Παπανδρέου, σε οποιαδήποτε πηγή, ούτε και στα απομνημονεύματα του ίδιου του Παπανδρέου, του Τσακαλώτου, διοικητή της Ταξιαρχίας ούτε σε αυτά των Λήπερ, Μακμίλλαν, Ήντεν και Τσώρτσιλ.
Από τα βρετανικά αρχεία
Σύμφωνα με τα βρετανικά έγγραφα, οι Βρετανοί ανησυχούσαν ιδιαίτερα μήπως συμφωνήσει ο Παπανδρέου να διαλύσει την Ταξιαρχία. Μάλιστα, φοβόταν ότι θα το πράξει.
Στις 15 Νοεμβρίου ο Λήπερ ανέφερε στο Φόρεϊν Όφις ότι έπειτα από αίτημα του Παπανδρέου συνάντησε τον Σβώλο και τον παρότρυνε να πάψει να πιέζει για τη διάλυση της Ταξιαρχίας γιατί αυτό θα προκαλούσε οξεία κρίση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Τσώρτσιλ έστειλε σημείωμα στο Φόρεϊν Όφις λέγοντας ότι «η διάλυση της Ελληνικής Ταξιαρχίας θα ήταν καταστροφή πρώτου μεγέθους». Το Φόρεϊν Όφις την επομένη, 20 Νοεμβρίου, ενημέρωσε τον Λήπερ για τη θέση του Τσώρτσιλ, πράγμα που φυσιολογικά πρέπει να πληροφορήθηκε πρώτος ο Παπανδρέου. Έτσι, είναι περισσότερο από όλα πιο πιθανό η παρέμβαση Τσώρτσιλ να απέτρεψε κάθε πιθανότητα να γίνει αυτή η παραχώρηση από τον Παπανδρέου, ακόμα κι αν ο Έλληνας πρωθυπουργός την είχε εξετάσει ή τη συζητούσε ως ενδεχόμενο. Στις 26 Νοεμβρίου ο Λήπερ ανέφερε ότι ο Παπανδρέου «έδωσε στον στρατηγό Σκόμπυ και σε μένα τη διαβεβαίωση ότι οι Ορεινές Ταξιαρχίες θα παρέμεναν ανέπαφες». Από την άλλη, το λογικό είναι ότι η ηγεσία του ΕΛΑΣ δεν είχε κανέναν λόγο να παρερμηνεύσει τις προθέσεις του Παπανδρέου, όσο κι αν αυτές της προκαλούσαν δυσφορία. Οι υπουργοί του ΕΑΜ εξάλλου είχαν ήδη επιτρέψει στον Παπανδρέου να ανακοινώσει εκ μέρους τους, νωρίς τον Νοέμβριο, ότι οι δυνάμεις των ανταρτών θα διαλύονταν τον Δεκέμβριο. Ο Σαράφης αργότερα υποστήριξε ότι μακροπρόθεσμος στόχος της Συμφωνίας της Καζέρτας (26 Σεπτεμβρίου 1944) ήταν να «αφανιστεί» ο ΕΛΑΣ. Ωστόσο ο ίδιος την είχε υπογράψει.
Εκείνες οι μέρες, όμως, μεταξύ 25ης και 29ης Νοεμβρίου υπήρξαν καθοριστικές για τις εξελίξεις. Βέβαια κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί με αποδεικτικά ιστορικά στοιχεία τι συνέβη ακριβώς και αν πάρθηκαν ήδη οριστικές αποφάσεις για τη σύγκρουση που ακολούθησε. Έτσι ο «Ριζοσπάστης» στις 22 Νοεμβρίου είχε ως κεντρικό του τίτλο «Οι εγκληματίες πολέμου διατηρούν τα όπλα τους» και την 23η συνέχισε «Η Αντίσταση αφοπλίζεται». Ακολούθησαν τρεις αποτυχημένες συναντήσεις του Σκόμπυ στις 26 και 27 Νοεμβρίου με τους ηγέτες των ανταρτών. Λέγεται ότι σε αυτές τις συναντήσεις και στις εξελίξεις που δρομολογήθηκαν έπαιξε τον ρόλο της, σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Τζήμα και του Ορέστη, ο στρατάρχης Τίτο, ο οποίος παρουσία του Τζήμα σε ερώτηση του Πέτρου Ρούσσου, που βρισκόταν σε ειδική αποστολή του ΚΚΕ, αν ο στρατάρχης θα βοηθούσε σε περίπτωση σύγκρουσης με τους Βρετανούς έλαβε θετική απάντηση. Ωστόσο, είναι αμφισβητήσιμο το κατά πόσο ο στρατάρχης Τίτο μπορούσε να δώσει ιδιαίτερη προσοχή εκείνη την περίοδο στις σχέσεις του με το ΚΚΕ, όταν είχε να αντιμετωπίσει το μεγάλο πρόβλημα της σύναψης συμφωνίας με το βουλγαρικό ΚΚ για το θέμα της βαλκανικής συνομοσπονδίας και τη θέση της Μακεδονίας σε αυτήν!
Τέλος, μολονότι έγιναν κάποιες προετοιμασίες που προϋπέθεταν τη χρήση βίας, αυτές είχαν ουσιαστικά αμυντικό χαρακτήρα και βασίζονταν στη γενική διαταγή που έστειλε ο Σιάντος στις 28 Νοεμβρίου και έκανε λόγο «για ετοιμότητα απόκρουσης οποιουδήποτε κινδύνου»!
5 Νοεμβρίου: Οι δηλώσεις Παπανδρέου
Μετά την συντελεσθείσαν πλήρη Απελευθέρωσιν της Ελλάδος λήγει και η ηρωική μας Αντίστασις. Είναι επομένως φυσικόν ότι επακολουθεί και η αποστράτευσις των ανταρτικών μας ομάδων αντιστάσεως ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, η οποία και ωρίσθη διά την 10 Δεκεμβρίου.
Οι μόνοι αξιωματικοί των ανταρτικών σωμάτων επανέρχονται εις τον τακτικόν μας στρατόν, όπου θα εύρουν θέσιν ανάλογον με τας εθνικάς των υπηρεσίας.
Οι έφεδροι αξιωματικοί, εάν επιθυμούν να μονιμοποιηθούν, θα εισέλθουν εις ειδικήν Σχολήν Εκπαιδεύσεως.
Αι λεπτομέρειες του τρόπου της αποστρατεύσεως θα καθοριστούν εν συνεννοήσει με τους αρχηγούς των ανταρτικών ομάδων στρατηγούς Σαράφην και Ζέρβαν.
* Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1792 στις 24 Δεκεμβρίου 2013
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου