Η εκ περιτροπής απασχόληση

Απάντηση σε 10 ερωτήματα για την εκ περιτροπής απασχόληση

Οι διατάξεις για την εκ περιτροπής εργασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν αλλάξει δύο φορές, αρχικά με το άρθρο 2 του Ν. 3846/2010 «Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 66Α/2010), και στη συνέχεια –το ίδιο έτος- με την τροποποίησή του από το άρθρο 17 του Ν. 3899/2010 «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας» (ΦΕΚ 212Α/2010).

 Να σημειωθεί, πάντως, ότι τα στοιχεία του ΣΕΠΕ από το 2010 και έπειτα δείχνουν αυτό που από την αρχή είχε επισημάνει η «Αυτόνομη Παρέμβαση»: πως η εκ περιτροπής εργασίας θα χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τους εργοδότες προκειμένου να εγκλωβίσουν τους εργαζομένους ανάμεσα στην ανεργία και στη φτώχεια, κάνοντας… χάρη στους εργαζομένους που δεν τους απολύουν, και μάλιστα χωρίς να διασφαλίζονται στο μέλλον οι θέσεις εργασίας.

Σε αυτό, άλλωστε, συνηγορεί και η… Συνήγορος του Πολίτη, η οποία σε Ειδική Έκθεσή της το 2012 κάνει λόγο για «επιβολή με μονομερή απόφαση του εργοδότη εκ περιτροπής απασχόλησης, σε γυναίκες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες επιστρέφουν στην εργασία τους μετά από άδεια μητρότητας… Οι εργαζόμενες ανέφεραν ειδικότερα ότι η εκ περιτροπής εργασία αφορούσε μόνο αυτές απ’ όλο το προσωπικό της επιχείρησης, ότι η επίκληση οικονομικών δυσκολιών ήταν προσχηματική και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η χρονική διάρκεια της εκ περιτροπής εργασίας ήταν αόριστη».

Σύμφωνα με τα στοιχεία:

- το 2010, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 66,9%

- το 2011, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 59,7% - το 2012, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 55%.

Δηλαδή, με λίγα λόγια, μέσα σε τρία χρόνια αυξήθηκαν κατά το ήμισυ οι συμβάσεις μερικής η εκ περιτροπής εργασίας.

1. Τι είναι η εκ περιτροπής εργασία;

Σύμφωνα με τους παραπάνω νόμους, εκ περιτροπής εργασία είναι η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

2. Υπάρχουν προϋποθέσεις επιβολής της, και ποιες είναι αυτές;

Υπάρχουν. Ένας εργοδότης μπορεί να επιβάλλει μονομερώς την εκ περιτροπής εργασία στους εργαζομένους της επιχείρησής του, όταν αυτή αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, έχουν περιοριστεί οι δραστηριότητές της.

Ο λόγος; Προκειμένου να μην υπάρξουν απολύσεις. Το παραπάνω μέτρο δε θα πρέπει να επιβάλλεται καταχρηστικά· θα πρέπει να παρθεί υπόψη η αρχή τής ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης των εργαζομένων.

3. Πότε είναι παράνομη η εκ περιτροπής εργασία;

Εάν υπερβαίνει τους 9 μήνες, είναι παράνομη. Ειδικότερα, το σύστημα της εκ περιτροπής απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 9 μήνες μέσα στο ίδιο έτος, και για να είναι νόμιμη πρέπει να έχει προϋπάρξει ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 240/2006 (ΦΕΚ 252Α/2006) και του Ν. 1767/1988 (ΦΕΚ 63Α/1988).

4. Εάν δεν υπάρχει Σωματείο ή νόμιμος εκπρόσωπος των εργαζομένων, τότε τι γίνεται;

Στην περίπτωση αυτή, η διαβούλευση από τον εργοδότη για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας γίνεται με το σύνολο των εργαζομένων.

5. Εάν επιβληθεί το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας, χωρίς να έχει γίνει διαβούλευση, μπορώ να προσφύγω στη Δικαιοσύνη;

Σύμφωνα με το νόμο, ναι. Και αυτό, διότι τυχόν επιβολή της εκ περιτροπής απασχόλησης χωρίς διαβούλευση κρίνεται παράνομη, ακόμα και εάν η επιχείρηση έχει λόγους να την επικαλείται, όπως, για παράδειγμα, ο σημαντικός περιορισμός της οικονομικής της δραστηριότητας.

6. Είναι απαραίτητη η συμφωνία των εργαζομένων για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας;

Όχι. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει διαβούλευση, καθώς χωρίς αυτήν θα κριθεί παράνομη.

7. Θεωρώ ότι ο λόγος που ο εργοδότης μου επέβαλε την εκ περιτροπής εργασία, δηλαδή τα μειωμένα οικονομικά της επιχείρησης, είναι… έωλος. Μπορώ να ζητήσω τη δικαστική συνδρομή για να ελέγξει την επιχείρηση στην οποία εργάζομαι;

Ναι. Ένας εργαζόμενος ή το Σωματείο του μπορεί να ζητήσει την αρωγή της Δικαιοσύνης, προκειμένου να ελεγχθεί κατά πόσο υπάρχουν οι λόγοι για την επιβολή της εκ περιτροπής απασχόλησης, ή γίνεται καταχρηστική χρήση από τον εργοδότη.

Να σημειωθεί, δε, πως ο εργοδότης, κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης, είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία συνηγορούν στην επιβολή του συστήματος της εκ περιτροπής απασχόλησης. Επιπλέον, θα πρέπει να εξηγήσει και λεπτομερώς την πιθανή εξέλιξη της εταιρείας του έπειτα από την επιβολή του συστήματος.

8. Πότε πρέπει να ενημερωθεί η Επιθεώρηση Εργασίας για την εκ περιτροπής εργασία στην επιχείρηση στην οποία εργάζομαι;

Οι συμφωνίες ή οι αποφάσεις για την επιβολή της εκ περιτροπής απασχόλησης γνωστοποιούνται μέσα σε 8 ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη τους στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας.

9. Εργάζομαι σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας. Δικαιούμαι τα Δώρα;

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 3 της με αριθμό 19040/81 ΚΥΑ των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας (ΦΕΚ 742Β/1981), «οι μισθωτοί που έχουν εργασθεί με το σύστημα εργασίας “εκ περιτροπής”, δικαιούνται τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα που αναλογούν στις ημέρες κατά τις οποίες λόγω του συστήματος αυτού δεν προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, στο μισό».

10. Επιτρέπεται η απόλυση του εργαζόμενου όταν υπάρχει καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης ;

Όχι. Δεδομένου ότι το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας επιβάλλεται ως μέτρο προληπτικό, αποκλείει την καταγγελία σύμβασης του εργαζόμενου, η οποία για να πραγματοποιηθεί απαιτεί την διακοπή της εκ περιτροπής απασχόλησης και την επαναφορά του εργαζόμενου στην πλήρη απασχόληση (έγγραφο 4355/16/03-03-2011 του υπουργείου Εργασίας). 

Με πληροφορίες από ΚΕΠΕΑ

Πηγή apnet

Εκ Περιτροπής Απασχόληση 

Από secundum-legem

 1. Τι είναι η εκ περιτροπής απασχόληση;

Εκ περιτροπής απασχόληση σημαίνει ότι ο εργαζόμενος απασχολείται στην επιχείρηση του εργοδότη κατά πλήρες ωράριο, πλην όμως λιγότερες από τις ισχύουσες στην επιχείρηση ημέρες εργασίας την εβδομάδα, το μήνα ή το έτος. Η διαφορά αυτού του συστήματος εργασίας σε σχέση με τη μερική απασχόληση είναι ότι στην τελευταία περίπτωση ο μισθωτός απασχολείται μεν καθ' όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, του μήνα ή του έτους αλλά με μειωμένο ωράριο (έναντι του νόμιμου ή του συμβατικού χρόνου). Έτσι, έχουμε π.χ. εκ περιτροπής απασχόληση όταν ο μισθωτός εργάζεται σε μία επιχείρηση δύο ή τρεις ημέρες την εβδομάδα, με πλήρες ωράριο. Αντίθετα, έχουμε καθεστώς μερικής απασχόλησης όταν ο μισθωτός εργάζεται καθ' όλες τις ημέρες τις εβδομάδας, του μήνα ή του έτους αλλά τέσσερις ή πέντε ώρες ημερησίως. 

Πάντως, είναι δυνατό να έχουμε συνδυασμό των δύο συστημάτων (εκ περιτροπής και μερικής απασχόλησης), όταν π.χ. ο μισθωτός προσφέρει τις υπηρεσίες του τρεις ημέρες την εβδομάδα, επί πέντε ώρες την ημέρα. 

2. Προϋποθέσεις εφαρμογής του συστήματος εκ περιτροπής απασχόλησης 

Εκ περιτροπής απασχόληση σε μία επιχείρηση επιτρέπεται να εφαρμοσθεί:

α) Με έγγραφη ατομική συμφωνία μεταξύ του εργοδότη και του μισθωτού

β) Με συμφωνία μεταξύ του εργοδότη και των νομίμων εκπροσώπων των εργαζομένων

γ) Με μονομερή απόφαση του εργοδότη, αφού προηγουμένως ο τελευταίος έλθει σε διαβουλεύσεις με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 240/2006 (ΦΕΚ 252 Α') και του ν. 1767/1988 (ΦΕΚ 63 Α').

3. Ποίοι είναι οι νόμιμοι εκπρόσωποι των εργαζομένων;

Ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 4 Ν. 3846/2010, ορίζονται κατά την εξής σειρά προτεραιότητας:

α) οι εκπρόσωποι από την πλέον αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης, η οποία καλύπτει κατά το καταστατικό της εργαζόμενους, ανεξάρτητα από την κατηγορία, τη θέση ή την ειδικότητά τους,

β) οι εκπρόσωποι των υφιστάμενων συνδικαλιστικών οργανώσεων της επιχείρησης ή της εκμετάλλευσης,

γ) το συμβούλιο εργαζομένων,

δ) εάν ελλείπουν συνδικαλιστικές οργανώσεις και συμβούλιο εργαζομένων, η ενημέρωση και διαβούλευση γίνεται με το σύνολο των εργαζομένων. Η ενημέρωση μπορεί να γίνει με εφάπαξ ανακοίνωση σε εμφανές και προσιτό σημείο της επιχείρησης, ενώ η διαβούλευση πραγματοποιείται σε τόπο και χρόνο που ορίζει ο εργοδότης.

  

4. Ειδικά η μονομερής επιβολή του συστήματος από τον εργοδότη

Ο εργοδότης έχει την ευχέρεια να επιβάλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης, εφόσον περιοριστούν οι δραστηριότητές της επιχείρησής του και προβεί σε προηγούμενη σχετική διαβούλευση με τους εργαζόμενους. Στη διαβούλευση οι εργαζόμενοι πρέπει να πληροφορούνται με σαφήνεια τους λόγους που επιβάλλουν τη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου (δηλ. οφείλει να αποδείξει τον περιορισμό της δραστηριότητας της επιχείρησης), τη χρονική του διάρκεια, τον αριθμό των εργαζομένων στους οποίους θα επιβληθεί το μέτρο και κάθε άλλο αναγκαίο στοιχείο που δικαιολογεί τη λήψη του.  

Σημειωτέον ότι ο νόμος δεν απαιτεί η διαβούλευση να καταλήγει σε συμφωνία με τον εργοδότη. Επομένως, σε περίπτωση αποτυχίας της διαβούλευσης, ο εργοδότης έχει και πάλι τη δυνατότητα να επιβάλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης. 

5. Τα χρονικά όρια εφαρμογής του μέτρου 

Σύμφωνα με το πρόσφατο άρθρο 17 παρ. 3 του Ν. 3899/2010, η διάρκεια της εκ περιτροπής απασχόλησης για κάθε εργαζόμενο δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει συνολική χρονική διάρκεια εννέα (9) μηνών μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος. Επομένως, αν η επιβολή του μέτρου υπερβεί το ανωτέρω χρονικό διάστημα, ο εργαζόμενος δικαιούται να απαιτήσει την επαναφορά του σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Αν ο εργοδότης αρνηθεί, ο μισθωτός έχει το δικαίωμα να θεωρήσει τη συνέχιση της επιβολής του μέτρου ως βλαπτική μεταβολή των όρων της σύμβασης εργασίας του ή ακόμα να θεωρήσει τη συμπεριφορά του εργοδότη ως καταγγελία της σύμβασής του. 

6. Η γνωστοποίηση στην Επιθεώρηση Εργασίας 

Η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένων ή η μονομερής απόφαση του εργοδότη για επιβολή συστήματος εκ περιτροπής απασχόλησης πρέπει να γνωστοποιείται μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτιση της συμφωνίας  ή τη λήψη της απόφασης στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας. Αν η συμφωνία ή η απόφαση δεν γνωστοποιηθούν στην Επιθεώρηση Εργασίας μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία, τότε οι μισθωτοί καλύπτονται από το τεκμήριο της πλήρους απασχόλησης. Ειδικότερα, εφόσον αποδεικνύεται η εργασιακή σχέση και δεν αποδεικνύεται εγγράφως συμφωνία για εκ περιτροπής απασχόληση με αντίστοιχη ανάλογη μείωση των αποδοχών, θεωρείται ότι ο μισθωτός έχει στη διάθεση του εργοδότη τις υπηρεσίες του για πλήρη απασχόληση και ανεξάρτητα αν απασχολεί αυτόν ολόκληρο το ωράριο ο εργοδότης, δικαιούται ο μισθωτός όλες τις νόμιμες αποδοχές του. Το τεκμήριο αυτό είναι μαχητό, δηλαδή ο εργοδότης μπορεί να επικαλεστεί και να αποδείξει ότι συγκεκριμένος μισθωτός προσέφερε την εργασία του με καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης.   

7. Διάφορα ενδιαφέροντα

- Η επιβολή εκ περιτροπής απασχόλησης με απόφαση του εργοδότη ΔΕΝ συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων της σύμβασης εργασίας. Βλαπτική μεταβολή μπορεί να θεμελιωθεί μόνο εάν ο εργοδότης συνεχίσει να επιβάλει το συγκεκριμένο σύστημα απασχόλησης σε μισθωτούς της επιχείρησής του μετά την πάροδο των εννέα μηνών μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος. 

- Καταγγελία της σύμβασης εργασίας λόγω μη αποδοχής από τον μισθωτό εργοδοτικής πρότασης για μερική απασχόληση είναι άκυρη. Αντίθετα είναι έγκυρη η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για μη αποδοχή από το μισθωτό εργοδοτικής πρότασης για εκ περιτροπής απασχόληση, αφού σύμφωνα με το νόμο η εκ περιτροπής απασχόληση μπορεί να επιβληθεί "αντί της καταγγελίας". 

- Σε κάθε περίπτωση μπορεί να ελεγχθεί τυχόν καταχρηστική άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος σε σχέση με τη μονομερή απόφαση για εκ περιτροπής απασχόληση. Τέτοια κατάχρηση συντρέχει λ.χ. όταν το σύστημα αυτό επιβάλλεται σε συγκεκριμένο εργαζόμενο όχι λόγω του επικαλούμενου από τον εργοδότη περιορισμού των δραστηριοτήτων της επιχείρησης, αλλά υπαγορεύεται στην πραγματικότητα από λόγου εχθρότητας προς τον εργαζόμενο που διεκδίκησε δεδουλευμένες αποδοχές.