Ανατομία του νεοφιλελευθερισμού - 46. Τα κοράκια κάνουν πάρτυ

Cogitoergo sum

του Θοδωρή Αθανασιάδη

Αρχικά, οι ινστρούχτορες του ΔΝΤ είχαν κάθε λόγο να αισθάνονται ικανοποιημένοι, αφού η ενδοτικότητα των ασιατικών κυβερνήσεων οδήγησε στην πλήρη υιοθέτηση όλων των απαιτήσεων του Ταμείου. Όμως, σύντομα απεδείχθη ότι οι "φωστήρες" είχαν κάνει τεράστια λάθη. Αντί να ξαναρχίσει η ροή ζεστού χρήματος προς την Άπω Ανατολή, οι χρηματιστές συνέχισαν να αποσύρουν κεφάλαια με μια απλή σκέψη: για να επιμένει το ΔΝΤ στην ριζική αναμόρφωση αυτών των οικονομιών, παναπεί ότι η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη απ' όσο φαίνεται. Έτσι, το βούλιαγμα συνεχίστηκε. Για παράδειγμα, η Νότια Κορέα συνέχισε να χάνει 1 δισεκατομμύριο δολλάρια ημερησίως(!)

Φυσική συνέπεια αυτής της εξέλιξης ήταν η επιδείνωση της ζωής των απλών πολιτών, με την ανεργία να υπερτριπλασιάζεται μέσα σε λιγώτερο από δυο χρόνια και με 20 εκατομμύρια πρώην μεσοαστούς να βυθίζονται κάτω από τα όρια της φτώχειας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ταϋλάνδη η παιδική πορνεία αυξήθηκε κατά 20% μέσα σε έναν μόνο χρόνο(*), ενώ αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρήθηκε και στις Φιλιππίνες. Το στραπάτσο των -πρώην- "τίγρεων" ήταν τόσο μεγάλο, ώστε άρχισε έντονη φαγωμάρα μέσα στο ίδιο το ΔΝΤ. Αποκορύφωμα αυτής της φαγωμάρας ήταν μια εσωτερική έκθεση η οποία χαρακτήριζε τις επιβληθείσες προσαρμογές ως "απερίσκεπτες", "μεγαλύτερες απ' όσο απαιτούσαν οι περιστάσεις" και "μη καθοριστικές για την επίλυση της κρίσης". Λεπτομέρεια: αυτή η έκθεση κρατήθηκε μυστική για 5 ολόκληρα χρόνια...

Όμως, αν στο ΔΝΤ είχαν αρχίσει να ψάχνονται, στην Γουώλ Στρητ είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν. Τόσον καιρό, τα κοράκια ακόνιζαν τα νύχια τους βλέποντας την Άπω Ανατολή να ψυχορραγεί. Μόλις, λοιπόν, το ΔΝΤ έδωσε την χαριστική βολή, χύμηξαν στα ζεστά πτώματα. Πολλές εταιρείες (ανάμεσά τους κι εκείνη τού Πελόσκυ), με επί κεφαλής την Merrill Lynch και την Stanley Morgan, έστειλαν σμήνη ειδικών για να εντοπίσουν περιουσίες (κρατικές εταιρείες, τράπεζες, βιομηχανίες κλπ) που θα μπορούσαν να αγοραστούν για ένα κομμάτι ψωμί. Και οι απεσταλμένοι δικαιολόγησαν τον μισθό τους:

- Η Merrill Lynch απέκτησε δυο ασφαλιστικούς κολοσσούς, την ιαπωνική Yamaichi Securities και την ταϋλανδέζικη Phatra Thanakit.
- Η J.P.Morgan απέκτησε ένα μεγάλο κομμάτι τής Kia Motors.
- Η AIG εξαγόρασε με ψίχουλα την Bangkok Investment.
- Η Salomon Smith Barney αγόρασε ένα πλήθος μικρών και μεγάλων εταιρειών, μεταξύ των οποίων και την μεγαλύτερη υφαντουργία τής Νότιας Κορέας. Λεπτομέρεια: πρόεδρος του τομέα διεθνών ζητημάτων τής Salomon ήταν ο Ντόναλντ Ράμσφελντ, ενώ ανάμεσα στα μέλη τού ΔΣ της εταιρείας βρισκόταν ο Ντικ Τσαίηνυ (αν δεν τους θυμάστε, ο πρώτος ήταν υπουργός αμύνης των ΗΠΑ και ο δεύτερος αντιπρόεδρος επί προεδρίας Μπους του βλακίστατου).
- Η Carlyle προσανατολίστηκε στην Νότια Κορέα, όπου άρπαξε τον τηλεπικοινωνιακό κλάδο τής Daewoo, τον κολοσσό νέων τεχνολογιών Ssangyong και την μεγάλη τράπεζα KonAm. Λεπτομέρεια: η Carlyle είναι ο αγαπημένος εργοδότης πρώην προέδρων (π.χ. Μπους μπαμπάς), πρωθυπουργών (π.χ. Τζων Μαίητζορ) και υπουργών (π.χ. Τζαίημς Μπαίηκερ).
- Ένας άλλος νοτιοκορεατικός κολοσσός, η Samsung, έγινε κομμάτια: η General Electric αγόρασε τον κλάδο τού ηλεκτρισμού, η Volvo την βαρειά βιομηχανία και η Johnson & Son τον τομέα των φαρμάκων.
- Η General Motors βούτηξε τον κλάδο των αυτοκινήτων τής -κάποτε πανίσχυρης- Daewoo με 400 εκατομμύρια δολλάρια, ενώ οι εκτιμήσεις μιλούσαν για πραγματική αξία 6 δισεκατομμυρίων (σ.σ.: λίγο μετά, τα οχήματα της Daewoo βγήκαν στην αγορά με το σήμα τής Chevrolet).
- Η Coca Cola απέκτησε για μισό δισ, δολλάρια την μεγαλύτερη βιομηχανία εμφιαλώσεων της Νότιας Κορέας.
- Εκτός από την αγορά τμήματος της Samsung που προαναφέραμε, η General Electric απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο του ίδιου κλάδου τής LG.
- Ένα άλλο κομμάτι τής LG, η LG Energy (εταιρεία ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου), πουλήθηκε στην βρεττανική Powergen.

Τα παραπάνω στοιχεία είναι απλώς ενδεικτικά. Στο φαγοπότι ανακατεύτηκαν και άλλες μεγάλες εταιρείες τής δύσης: Seagram, Nestle, Ericsson, Novartis, Hewlett-Packard, Tesco, Nissan, Carrefour, Procter & Gamble κλπ. Αλλά δεν είναι μόνο οι ασιατικές εταιρείες που πουλήθηκαν σε τιμή ευκαιρίας. Το τρελλό πανηγύρι των πολυεθνικών στήθηκε με τις ιδιωτικοποιούμενες κρατικές επιχειρήσεις: Η Motorola πήρε την νοτιοκορεατική Appeal Telecom, τα εργοστάσια ηλεκτρισμού τής Ινδονησίας δόθηκαν στην καναδική Westcoast Energy, το μεγαλύτερο τμήμα των ταχυδρομείων της Μαλαισίας και της Νότιας Κορέας πουλήθηκαν στην British Telecom, ο αμερικανικός κολοσσός Sithe απέκτησε τα πλειοψηφικό πακέτο τής κρατικής εταιρείας φυσικού αερίου τής Ταϋλάνδης, η ύδρευση της Ινδονησίας μοιράστηκε στην γαλλική Lyonnais des Eaux και στην βρεττανική Thames Water, οι τηλεπικοινωνίες τής Νότιας Κορέας δόθηκαν στην Bell Canada κλπ.

Όσο κι αν εκεί στο ΔΝΤ τα στελέχη κοιτάζονται μεταξύ τους με έκπληξη, αποδεικνύεται ότι το τόσο καλά εκτελεσμένο έγκλημα ήταν προσχεδιασμένο. Σε άρθρο τους στο "New Left Review", οι οικονομολόγοι Ρόμπερτ Γουέυντ και Φρανκ Βενερόζο είχαν προβλέψει από τον Απρίλιο του 1998 ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ "ενδέχεται να επιφέρει την μεγαλύτερη εν καιρώ ειρήνης μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων από ντόπιους ιδιοκτήτες σε αλλοδαπούς"(**). Συνεπώς, κανένας δεν δικαιούται να ισχυρίζεται ότι αιφνιδιάστηκε από τις εξελίξεις. 


Δεκατέσσερα χρόνια μετά, η Άπω Ανατολή δεν έχει συνέλθει ακόμη. Η ανεργία, όχι μόνο δεν έχει επιστρέψει στα προ του 1997 επίπεδα αλλά οι απολύσεις συνεχίζονται. Και μαζί τους συνεχίζονται και οι αυτοκτονίες (τέταρτη αιτία θανάτου στην Νότια Κορέα, με 38 αυτοκτονίες καθημερινά), ενώ συνεχίζουν να αυξάνονται τόσο η παιδική πορνεία όσο και τα φαινόμενα θρησκευτικού εξτρεμισμού. Σε τελική ανάλυση, τα περίφημα "προγράμματα σταθερότητας" τού φρηντμανοκίνητου ΔΝΤ ενδέχεται κάποτε να σταθεροποιήσουν το κλυδωνιζόμενο καράβι, μόνο που η "σταθεροποίηση" θα έχει επιτευχθεί με το πέταγμα εκατομμυρίων ανθρώπων στην θάλασσα...


(*) Τον Μάρτιο του 1999, επισκέφθηκε την Ταϋλάνδη εκείνη η ελεεινή υπουργός εξωτερικών τού Κλίντον, η Μαντλήν Ωλμπράιτ. Κατά την επίσκεψή της, βρήκε να πει δυο πράγματα: ότι υποστηρίζει με θέρμη την ακολουθούμενη πολιτική λιτότητας και ότι καταδικάζει την στροφή των νέων στην πορνεία και στα ναρκωτικά. "Είναι πολύ σημαντικό να αντιδράσετε", συμβούλεψε τους νεαρούς ταϋλανδούς η Ωλμπράιτ, μη βλέποντας -προφανώς- σχέση ανάμεσα στην αύξηση της λιτότητας και στην αύξηση της πορνείας και των ναρκωτικών.

(**) Βρήκα αυτό το αποκαλυπτικό -και εξαιρετικά ενδιαφέρον- άρθρο αναδημοσιευμένο στον ιστοτόπο τού οικονομικού τμήματος τού πανεπιστημίου της Γιούτας, επειδή η πρόσβαση στο πρωτότυπο προϋποθέτει συνδρομή στον ιστοτόπο τού "New Left Review".