Επιστροφή στη Δαμασκό

Info-War

Πράκτορες μεγάλων δυνάμεων με αγγελικό προσωπείο προετοίμαζαν για χρόνια το έδαφος στη Συρία, ακολουθώντας τα βήματα του Τ. Ε. Λόρενς

του Άρη Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 31/8/2013

«H Δαμασκός είναι ένα αστέρι που προσελκύει τους Αραβες και κανείς δεν μπορεί να την πείσει να υποταχθεί σε ξένους»
Λόρενς της Αραβίας

Ο Πίτερ Ο’Τουλ, καλυμμένος με μια λευκή κελεμπία, υπό τη μουσική υπόκρουση του Μορίς Ζαρ, του πατέρα τού Ζαν-Μισέλ Ζαρ, άφησε εποχή το 1962 υποδυόμενος έναν ρομαντικό, επαναστάτη αρχαιολόγο. Η κινηματογραφική απεικόνιση παρουσιάζει έναν άνθρωπο που μοιράζει την καρδιά του ανάμεσα στην πατρίδα του, τη Βρετανία, και τους Αραβες που εξεγείρονται απέναντι στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Οπως πάντα, όμως, η αληθινή ιστορία είναι λιγότερο ρομαντική. Ο ήρωάς μας, ο Τόμας Εντουαρντ Λόρενς, δεν ζει φυσικά το 1962 αλλά στις απαρχές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και δεν είναι μόνο αρχαιολόγος αλλά κυρίως πράκτορας του βρετανικού στρατού. Ηταν, βλέπετε, η εποχή όπου οι πράκτορες των μεγάλων δυνάμεων προτιμούσαν ακόμη την ιδιότητα του αρχαιολόγου ή του περιηγητή και όχι του μεγαλόσχημου δημοσιογράφου-αναλυτή.

Ο Λόρενς της Αραβίας θα κληθεί να υπηρετήσει το βρετανικό Στέμμα σε μια κρίσιμη περίοδο για την παγκόσμια οικονομία, όταν ανακαλύπτονται τα πρώτα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στα αραβικά εδάφη και ενώ ο Χένρι Φορντ παρουσιάζει το περίφημο μοντέλο Τ και μαζί του τη σύγχρονη αλυσίδα παραγωγής – τον φορντισμό. Το μόνο που απομένει, για να μετατραπούν αυτές οι δυο ανακαλύψεις σε μοχλό ανάπτυξης για την καπιταλιστική οικονομία, είναι να περάσει το πετρέλαιο των Αράβων στον έλεγχο των Δυτικών.

Η Βρετανία γνωρίζει ότι, για να αποκτήσει τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών της περιοχής, πρέπει να απομακρύνει την παραπαίουσα Οθωμανική αυτοκρατορία, η οποία με τον επιθανάτιο ρόγχο της προσχωρεί στις κεντρικές δυνάμεις με τη Γερμανία. Και ένας από τους ανθρώπους που θα αναλάβουν να φέρουν εις πέρας αυτή την αποστολή είναι ο Λόρενς της Αραβίας.

Ο Βρετανός πράκτορας ηγείται ομάδων ατάκτων που παρενοχλούν τις δυνάμεις του οθωμανικού στρατού με επιχειρήσεις σαμποτάζ και ανταρτοπόλεμο – μια διαδικασία που άλλοτε ονομάζεται απελευθερωτικός αγώνας και άλλοτε τρομοκρατία, ανάλογα με το ποιος θα αναλάβει να γράψει τα βιβλία Ιστορίας.

Στο πλευρό του έχει τον αντάρτικο στρατό του Εμίρη Φαϊσάλ, όταν όμως συναντά τα δύσκολα γνωρίζει ότι μπορεί να στηρίζεται και στη βοήθεια που του παρέχει το πολεμικό ναυτικό του Ηνωμένου Βασιλείου.

Μεταξύ άλλων, ο Λόρενς της Αραβίας υποσχόταν στους Αραβες τη δημιουργία ενός ενιαίου κράτους που θα περιελάμβανε την περιοχή που καταλαμβάνουν σήμερα η Παλαιστίνη, ο Λίβανος, η Συρία, το Ιράκ, το Ισραήλ και η Ιορδανία. Ουσιαστικά, υποσχόταν μια Μεγάλη Συρία, για τη δημιουργία της οποίας θα έπρεπε να παρελάσει ως στρατηλάτης στους δρόμους της Δαμασκού.

Αντί γι’ αυτό, μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες παίρνουν έναν χάρτη και χαράσσουν ευθείες γραμμές. Τα τερατόμορφα τετραγωνισμένα κράτη που προκύπτουν αποτελούν ένα μωσαϊκό εθνοτήτων και θρησκειών, μια θάλασσα πολιτικής αστάθειας, την οποία θα μπορούν να ελέγχουν με την πολιτική τού διαίρει και βασίλευε.

Για αρκετούς αναλυτές, ένας σύγχρονος Λόρενς της Αραβίας επιστρέφει αυτές τις ημέρες στα εδάφη της Συρίας, για να προσφέρει τον γεωπολιτικό έλεγχο της ευρύτερης περιοχής στα χέρια των δυτικών δυνάμεων. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο έχουν αντικαταστήσει το Φόρεϊν Οφις στον πρωταγωνιστικό ρόλο ενώ στη θέση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας συναντάμε το Ιράν και τους συμμάχους του σε Συρία και Λίβανο.

Αυτή τη φορά, ο Λόρενς της Αραβίας έρχεται με τη μορφή πρακτόρων της CIA, που εδώ και μήνες τροφοδοτούν τις πλέον εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις της περιοχής με οπλισμό – τον οποίο πληρώνουν χώρες όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία. Τότε όπως και τώρα, η Δύση προτίμησε να ξεκινήσει με έναν ανταρτοπόλεμο δι’ αντιπροσώπων, όταν όμως το κρίνει απαραίτητο, δεν θα διστάσει να στείλει τα αμερικανικά, γαλλικά και βρετανικά αεροπλανοφόρα για να ανατρέψουν τις ισορροπίες στα πεδία των μαχών ή και να ισοπεδώσουν αν χρειαστεί τη χώρα.

Και, όπως πάντα, τα αιώνια θύματα είναι οι Αραβες και η προσπάθειά τους για εθνική ανεξαρτησία. Στην εποχή του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η εξέγερση των Αράβων εναντίον των Οθωμανών, την οποία χρησιμοποίησαν οι δυτικές δυνάμεις για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους. Σήμερα οι μεγάλες δυνάμεις κρύβουν τις προσθέσεις τους πίσω από τον γνήσιο λαϊκό ξεσηκωμό της «αραβικής άνοιξης», με απώτερο στόχο να αντικαταστήσουν τους φθαρμένους συμμάχους τους, που τους εξυπηρέτησαν τόσο καλά από το τέλος του αραβικού εθνικισμού του Νάσερ μέχρι τις μέρες μας.

Η Ιστορία, όμως, πρέπει να ξέρουν οι επίδοξοι μιμητές του Λόρενς της Αραβίας, δεν επαναλαμβάνεται πάντοτε με επιτυχία. Ο ίδιος ο Τ. Ε. Λόρενς είδε τα όνειρά του να τρεμοσβήνουν καθώς εισήλθε με καθυστέρηση στη Δαμασκό, αφήνοντας σε άλλους «στρατηλάτες» τη χάραξη της πολιτικής τις κρίσιμες ώρες μετά την κατάληψη της πόλης. Αν οι αμερικανικές δυνάμεις ετοιμάζονται, όπως έγραφε και ο Βετεράνος ανταποκριτής του «Independent», Ρόμπερτ Φισκ, να πολεμήσουν στο πλευρό της Αλ Κάιντα εναντίον του Ασαντ, ίσως και οι δικοί τους πράκτορες να δουν τη Δαμασκό στα χέρια εχθρικών δυνάμεων.

Info

Διαβάστε

• «Αμερικανική Τζιχάντ», εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
Ο δημοσιογράφος Π. Παπακωνσταντίνου σε μια από τις πιο συνοπτικές και εύστοχες αφηγήσεις για την πρόσφατη ιστορία της Μ. Ανατολής.

• «The Great War for Civilisation: The Conquest of the Middle East», εκδόσεις Vintage
Ο βετεράνος ανταποκριτής του «Independent» Ρόμπερτ Φισκ ταξιδεύει στον χώρο και τον χρόνο του αραβικού και ισλαμικού κόσμου.

• «Η σύγκρουση των φονταμενταλισμών», εκδόσεις Αγρα
Γραμμένο από τον Ταρίκ Αλί την περίοδο της εισβολής στο Ιράκ επανέρχεται στην επικαιρότητα καθώς οι ΗΠΑ ετοιμάζουν έναν ακόμη κατακτητικό πόλεμο.