Οι εξελίξεις στο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας.

του Κώστα Μελά

Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η εξέλιξη του εξωτερικού χρέους της Τουρκίας την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας από τις κυβερνήσεις του κόμματος Ελευθερίας και Ανάπτυξης (2002-2012).  Το εξωτερικό χρέος στο τέλος του Απριλίου 2013 ανέρχεται σε 340 δις δολάρια ΗΠΑ. Ως  ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκεται στο 43%. Το ένα τρίτο από αυτό ανήκει στο δημόσιο τομέα . Τα υπόλοιπα 2/3 ανήκουν στον ιδιωτικό τομέα.  Το χρέος προς το ΔΝΤ αποπληρώνεται το μήνα Μάιο . Ενώ ουσιαστικά το εξωτερικό χρέος , ως % του ΑΕΠ, παρουσιάζει μείωση , παρατηρείται ταυτόχρονα και αλλαγή στη σύνθεση του. Το ιδιωτικό χρέος από περίπου 40,0% του ΑΕΠ το 2002 , έχει φθάσει στο 67,0% του ΑΕΠ το 2012. Αυτό συνέβη επειδή οι κυβερνήσεις του κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης  κυριολεκτικά ακολούθησαν κατά γράμμα τις εντολές του ΔΝΤ ανοίγοντας την οικονομία τους στην εισροή ξένων κεφαλαίων μέσω των ιδιωτικοποιήσεων[1].

Το ιδιωτικό χρέος καταλαμβάνει τα 2/3 του συνολικού εξωτερικού χρέους . Σε απόλυτα νούμερα ανέρχεται , στο τέλος του 2012, σε 226 δις δολάρια ΗΠΑ.  Από τις αρχές του 2002 το άνοιγμα της τουρκικής οικονομίας στις χρηματοπιστωτικές αγορές επέτρεψε την εισροή ξένων δανειακών κεφαλαίων πάσης φύσεως. Εκείνο που πραγματικά είναι ανησυχητικό είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό ιδιωτικό χρέος το Φεβρουάριο του 2013 ξεπερνά τα 150 δις δολάρια ΗΠΑ. Το υπόλοιπο θεωρείται ότι αποτελεί μακροχρόνιο εξωτερικό χρέος (περίπου 75 δις δολάρια ΗΠΑ).  Το 39,0% του μακροχρονίου εξωτερικού ιδιωτικού χρέους ανήκει στον χρηματοπιστωτικό τομέα (περίπου 30 δις δολάρια ΗΠΑ).  Το  24,0% κατέχει ο τομέας κατασκευών και real estate, (περίπου 18 δις δολάρια ΗΠΑ). Επίσης το 17,3% κατέχει ο τομέας μεταφορών, μεταξύ των οποίων  TurkishAirlines και Pegasus (13 δις δολάρια), το 12,0% (9 δις δολάρια) ο τομέας ενέργειας , το 9,3%(7 δις δολάρια) οι επιχειρήσεις πληροφορικής και επικοινωνίας, το 5,3% (4 δις δολάρια) οι επιχειρήσεις τροφίμων και το 4,0% (3 δις δολάρια ) οι επιχειρήσεις κλωστοϋφαντουργίας.

Γίνεται σαφές ότι ο εξωτερικός δανεισμός του τουρκικού ιδιωτικού τομέα (εκτός από τον τεράστιο δανεισμό σε εγχώριο νόμισμα) υπόκειται καθημερινά στην βάσανο των εξελίξεων της συναλλαγματικής ισοτιμίας της Τουρκικής λίρας σε σχέση με το δολάριο και τα άλλα ισχυρά νομίσματα. Στο μέτωπο αυτό οι εξελίξεις δεν είναι καθόλου ευοίωνες μέχρι σήμερα ,όπως αναλύω στο αναφερόμενο σύγγραμμα.  Παρόμοιες καταστάσεις είναι γνωστές στην πρόσφατη ιστορία (κρίση χωρών της ΝΑ Ασίας το 1997).  Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η συνεχής προσπάθεια της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας να συσσωρεύσει συναλλαγματικά αποθέματα (και με δανεισμό) ώστε να μην βρεθεί απροετοίμαστη σε δύσκολες καταστάσεις.

Πίνακας 1

Ακαθάριστο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας (σε δις δολάρια ΗΠΑ)
Έτος	Ιδιωτικός	ΔΝΤ	Δημόσιος	Συνολικό	%ΑΕΠ
	Τομέας		Τομέας	Εξωτερικό
				Χρέος
2002	43	22	65	130	56,2
2003	49	24	71	144	47,3
2004	64	21	76	161	41,2
2005	85	15	71	171	35,4
2006	121	11	76	208	39,6
2007	161	7	82	250	38,6
2008	189	9	83	281	37,9
2009	172	9	88	269	43,7
2010	191	7	94	292	39,9
2011	200	4	100	304	39,3
2012	226	2	109	337	42,8
Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τουρκίας.

www.kostasmelas.gr

---

[1] Για τα θέματα αυτά δες : Σ. Λυγερός-Κ. Μελάς, Μετά τον Ερντογάν τι; Εκδόσεις Πατάκη Απρίλιος 2013. Ειδικά το τέταρτο μέρος : Ακτινογραφώντας την Τουρκική Οικονομία σ.311-544.

Η εξέλιξη της βιομηχανικής παραγωγής στην τουρκική οικονομία.

Σε ημερολογιακά και εποχικά προσαρμοσμένη βάση, η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε 0,9% το Μάρτιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με την (Turkstat), υποδηλώνοντας ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας είναι βραδύτερος των εκτιμήσεων.

Επτά οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση ανέμεναν αύξηση 2,8% το Μάρτιο  Στους βασικούς τομείς η εξέλιξη ήταν η ακόλουθη : η παραγωγή εξόρυξης αυξήθηκε κατά 1,0% η μεταποίηση μειώθηκε κατά 1,4% ενώ η παραγωγή και η διανομή ηλεκτρικής ενέργειας  αυξήθηκε κατά 1,9%.

Σε ετήσια βάση το Μάρτιο, η βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε 1,4%. Στους βασικούς τομείς , η παραγωγή εξόρυξης υποχώρησε 2,6%, ενώ η μεταποιητική παραγωγή αυξήθηκε 2,5% και η παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας υποχώρησε 4%.

Αναφορικά με τον μεταποιητικό τομέα τη μεγαλύτερη μείωση  (16,7%) παρουσίασε ο κλάδος της ηλεκτρονικών υπολογιστών και των προϊόντων οπτικής , ακολουθούμενος από τον κλάδο επεξεργασίας πετρελαίου (8,8%) και τον κλάδο φαρμακευτικών προϊόντων (8,6%) πάντοτε σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα.

Παράλληλα τη μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασε ο κλάδος των επίπλων (17,0%).