Το Λιχτενστάιν πληρώνει το τίμημα του τραπεζικού απορρήτου

Σοφοκλέους 10

Το Λιχτενστάιν, το πριγκιπάτο γνωστό για τους αυστηρούς του νόμους περί τραπεζικού απορρήτου, χάνει τα πρωτεία ως ένας από τους πιο ασφαλείς φορολογικούς παραδείσους του κόσμου για τους πλουσιότερους ανθρώπους στη γη.

Η χώρα αναμόρφωσε τους τραπεζικούς της νόμους περί μυστικότητας πριν από τέσσερα χρόνια υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ωθώντας τους πελάτες της να εγκαταλείψουν τη χώρα και αναγκάζοντας έτσι ένα από τα παλαιότερα κέντρα του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος να επαναπροσδιορίσει την εικόνα του.

«Δεν είμαστε φορολογικός παράδεισος, είμαστε ένα ασφαλές καταφύγιο», δήλωσε ο Mario Gassner, διευθύνων σύμβουλος της Αρχής Χρηματοπιστωτικών Αγορών του Λιχτενστάιν, από το γραφείο του στη Landstrasse, τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει την πρωτεύουσα της χώρας Βαντούζ. «Στο παρελθόν, οι καταθέτες ερχόντουσαν στο Λιχτενστάιν με τα χρήματά τους. Από το 2008, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μας έπρεπε εκείνοι να πάνε στους πελάτες.»

Το ευρωπαϊκό έθνος παραμένει δημοφιλής έδρα για εταιρείες χαρτοφυλακίου και επενδυτικές οντότητες που ελέγχουν περιουσιακά στοιχεία για δισεκατομμυριούχους από όλο τον κόσμο. Ο ιδρυτής της ΙΚΕΑ Ingvar Kamprad, ελέγχει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας της εταιρείας μέσω εταιρίας στο Λιχτενστάιν. Η Margarita Louis-Dreyfus, πρόεδρος του της Louis Dreyfus Holding, τη μεγαλύτερη εταιρία εμπορίας βαμβακιού και ρυζιού στον κόσμο, κατέχει το 65 τοις εκατό της εταιρείας μέσω μιας οικογενειακής εταιρίας με έδρα, που αλλού; στο Λιχτενστάιν.

Οι εταιρείες τύπου τραστ – υπεύθυνες για το 70 τοις εκατό των εσόδων για την βιομηχανία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών του Λιχτενστάιν - έχουν συρρικνωθεί κατά 30 έως 35 τοις εκατό από το 2008, σύμφωνα με τον Clemens Laternser, διευθύνοντα σύμβουλο του Συλλόγου Λιχτενστάιν Επαγγελματιών Trustees. Δεμένο με το ελβετικό νόμισμα και προσφέροντας σταθερά τραπεζικά και δικαστικά συστήματα, το Λιχτενστάιν επιτρέπει την ταχεία δημιουργία φορέων και τραστ που ελέγχονται από διοικητικά συμβούλια και επαγγελματίες διαχειριστές και που ανήκουν σε άγνωστα άτομα ή οικογένειες.

Μια παγκόσμια αλλαγή στην ροή κεφαλαίων και τους νόμους που τη διέπουν ακολούθησε την καταστολή του οικονομικού απορρήτου. Τα κεφάλαια υπό διαχείριση σε ιδιωτικές τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης και υπεράκτιες δομές έχουν μειωθεί κατά 2 τοις εκατό από το 2008, ενώ το ενεργητικό της Ασίας έχει αυξηθεί περίπου 15 τοις εκατό σε 8.000 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με έκθεση του 2012.

Το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης, οργάνωση με βάση το Ηνωμένο Βασίλειο με εκστρατείες για τη διαφάνεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, δήλωσε ότι πλούσιοι ιδιώτες έκρυβαν περίπου 32 τρις. δολάρια σε offshore παραδείσους το τέλος του 2010. Από το 2001, τα περιουσιακά στοιχεία υπό διαχείριση στη Σιγκαπούρη, την καρδιά του ιδιωτικού τραπεζικού κλάδου της Ασίας, έχουν τετραπλασιαστεί σε 1.1 τρις δολάρια, σύμφωνα με τα στοιχεία από τη Νομισματική Αρχή της Σιγκαπούρης.

Η Σιγκαπούρη ακολουθεί όμως πλέον το παράδειγμα του Λιχτενστάιν, και θα χαρακτηρίζει τη νομιμοποίηση κερδών από τη φοροδιαφυγή ως έγκλημα βάσει νόμου που τίθεται σε ισχύ την 1η Ιουλίου. «Υπάρχουν πολλοί Ευρωπαίοι - Γερμανοί, για παράδειγμα - που για χρόνια μετακινούσαν αδήλωτα κεφάλαια στη Σιγκαπούρη και τώρα που οι κανόνες αλλάζουν έχουν ένα σημαντικό πρόβλημα,» δήλωσε ο Philip Marcovici, δικηγόρος φορολογικών θεμάτων με έδρα το Χονγκ Κονγκ και μέλος του διοικητικού συμβουλίου των συμβούλων Kaiser Partner Group, με έδρα τη  Βαντούζ.

Οι κυβερνήσεις ελπίζουν σε ένα κομμάτι από την πίτα της φοροδιαφυγής που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι ανέρχεται σε  € 1 τρις, καθώς πολλά έθνη αγωνίζονται να περιορίσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Τον Απρίλιο, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήρθε πιο κοντά σε μια συμφωνία που θα πατάξει τη φοροδιαφυγή με την ανταλλαγή τραπεζικών στοιχείων μεταξύ κρατών-μελών - το Λουξεμβούργο και η Αυστρία ήταν οι τελευταίοι από τους 27 που υπέκυψαν στις πιέσεις για άρση του απορρήτου. Ο Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είπε ότι η χώρα θα εγκαταλείψει την πολιτική απορρήτου της για τις τράπεζες το 2015.

Οι χώρες, επίσης, ανταποκρίνονται στην εφαρμογή της νομοθεσίας των ΗΠΑ κατά της φοροδιαφυγής, ο νόμος περί συμμόρφωσης φορολόγησης αλλοδαπών λογαριασμών ή FATCA, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2013. Η νομοθεσία απαιτεί από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που εδρεύουν εκτός των ΗΠΑ να αποκτήσουν και να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το εισόδημα και τις πληρωμές δεδουλευμένων τόκων που αφορούν λογαριασμούς Αμερικανών πελατών.

Παλαιότερα, το Λιχτενστάιν και 34 άλλες χώρες στιγματίστηκαν από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης ως ‘μη συνεργάσιμοι φορολογικοί παράδεισοι’. Αντιμέτωπες με την ανάγκη για έσοδα μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, οι κυβερνήσεις των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων δεν ανέχονταν πλέον το είδος τραπεζικών συναλλαγών που παρείχε το πριγκιπάτο και άρχισαν να διεκδικούν διαφάνεια, δήλωσε ο Katja Gey, διευθυντής του Γραφείου Χρηματοδοτικών Υποθέσεων του Λιχτενστάιν. Ενδίδοντας στις πιέσεις το 2009, η χώρα εξάλειψε τους νόμους της περί τραπεζικής μυστικότητας. Η οικονομική κρίση του 2008 είχε τραυματίσει περαιτέρω την οικονομία του Λιχτενστάιν, μειώνοντας την αξία των υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία σε τράπεζες του πριγκιπάτου.

Το Λιχτενστάιν άλλαξε τη στάση του περαιτέρω μετά την κλοπή στοιχείων από την μεγαλύτερη τράπεζα της LGT Group, η οποία ανήκει στην κυβερνώσα οικογένεια του πριγκιπάτου. Τα δεδομένα χρησιμοποιούνται έκτοτς από τη Γερμανία για τη δίωξη φοροφυγάδων. Ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της Deutsche Post AG Klaus Zumwinkel καταδικάστηκε για φοροδιαφυγή και έλαβε διετή φυλάκιση με αναστολή και πρόστιμο € 1.000.000 .

Το Λιχτενστάιν συμφώνησε το Μάρτιο του 2009 να συμμορφωθεί με διεθνή πρότυπα για να αποφύγει έτσι το χαρακτηρισμό ‘μη συνεργάσιμος’ από τον ΟΟΣΑ. Την ίδια χρονιά, η χώρα υπέγραψε πενταετή συμφωνία γνωστοποίησης  φόρου με το Ηνωμένο Βασίλειο που επιτρέπει σε Βρετανούς πολίτες που δεν έχουν πληρώσει φόρους που συνδέονται με επενδύσεις ή περιουσιακά στοιχεία στο Λιχτενστάιν να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από αυτά μέσα από ένα ειδικό μεταβατικό καθεστώς που τους απαλλάσσει από ποινική δίωξη στο Ηνωμένο Βασίλειο για μη-εγκληματικές πράξεις. Τώρα πια έχει συνάψει 35 συμφωνίες ανταλλαγής πληροφοριών με άλλες χώρες.

Τα ιδρύματα με έδρα το Λιχτενστάιν τώρα πρέπει να έχουν στην έδρα τους όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με τους δικαιούχους τους, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται τα περιουσιακά στοιχεία.

Δεν συμμορφώνονται όμως όλοι οι φορολογικοί παράδεισοι όπως το Λιχτενστάιν. Η γειτονική Ελβετία, το μεγαλύτερο υπεράκτιο κέντρο του τραπεζικού κόσμου, έχει μέχρι στιγμής αντισταθεί στο να λάβει μέτρα κατά της φοροδιαφυγής και δεν έχει συνάψει συμφωνία με τις ΗΠΑ για τον FATCA. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ ερευνά τουλάχιστον 11 ελβετικές χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ύποπτες για υποθέσεις φοροδιαφυγής στις οποίες εμπλέκονται Αμερικανοί πολίτες.

Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν να βάλουν κατά του ελβετικού τραπεζικού απορρήτου, το 2008, όταν η Φορολογική Υπηρεσία IRS εξέδωσε κλήτευση για παροχή πληροφοριών προς την UBS AG, τη μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας. Η UBS έπρεπε να καταβάλει 780 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο και να παραδώσουν στοιχεία για 4.700 λογαριασμούς που κατέχονται από πολίτες των ΗΠΑ το 2009 για να βάλει τέλος στη διαδικασία που θα μπορούσε να οδηγήσει στην απώλεια της άδειας λειτουργίας της τράπεζας στις ΗΠΑ.

Η Wegelin & Co, η παλαιότερη ελβετική ιδιωτική τράπεζα, ομολόγησε την ενοχή της σε ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μανχάταν, τον Ιανουάριο σχετικά με κατηγορίες για συνωμοσία με σκοπό την απόκρυψη 1,2 δις δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία από το IRS, ενώ προχώρησε στο άνοιγμα αδήλωτων λογαριασμών τουλάχιστον 70 Αμερικανών φορολογούμενων οι οποίοι ήταν πρώην πελάτες της UBS. Η τράπεζα, η οποία πλήρωσε $ 74 εκατομμύρια για την επίλυση της έρευνας, έκλεισε τις πόρτες του μετά από 272 χρόνια.

«Η Ελβετική πλευρά έβγαλε πολύ εύκολο χρήμα από αυτή την δραστηριότητα για πάρα πολλά χρόνια», δήλωσε ο Marcovici. «Είναι σαν έναν ετοιμοθάνατο που προσπαθεί να πάρει την τελευταία του ανάσα.»