Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΧΑΝΕΙ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΗΣ

iskra

ΜΕ ΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΝΑ ΠΑΡΑΠΑΙΕΙ, ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΞΕΦΤΙΖΟΥΝ

Το ευρώ ξεκίνησε το 1999, με σκοπό την αύξηση της ευημερίας, μέσω της εξομάλυνσης της ροής του εμπορίου και των κεφαλαίων εντός Ευρώπης. Όμως, καθώς η Ευρώπη παραπαίει από κρίση σε κρίση, τα νήματα που τη συγκρατούν ενωμένη αρχίζουν να ξεφτίζουν. Το εμπόριο και οι επενδύσεις μεταξύ των κρατών της Ευρωζώνης έχουν μειωθεί - πράγμα που σημαίνει ότι η Ευρωζώνη χάνει σιγά-σιγά τον κύριο λόγο ύπαρξής της, ανεξάρτητα από το αν παραμένει ανέπαφη στα χαρτιά. Όπως είχε σχεδόν πει ο T.S. Εliοt: Έτσι έρχεται το τέλος του ευρώ, όχι με ένα λάκτισμα, μα με ένα κλαψούρισμα.

Η Γερμανία έχει βρει τον τρόπο να κρατά ακόμη την εξαγωγική μηχανή της σε λειτουργία, ακόμα και ενώ οι παραδοσιακοί εμπορικοί της εταίροι καταρρέουν. Το 2007, οι εξαγωγές της προς την Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία ήταν κατά 27% υψηλότερες από τις εξαγωγές της προς την Κίνα και τις ΗΠΑ. Μέχρι πέρυσι, οι εξαγωγές τής Γερμανίας προς τις πέντε χώρες ήταν 35% χαμηλότερες από αυτές προς Κίνα και ΗΠΑ, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Ακόμα και τις πρώτες, ξέγνοιαστες μέρες της Ευρωζώνης, το ενδοευρωπαϊκό εμπόριο δεν ήταν απολύτως υγιές. Αντί να αγοράζει εισαγωγές από τους Ευρωπαίους φίλους της, η Γερμανία διοχέτευσε μεγάλο μέρος από τα εξαγωγικά έσοδά της σε ομόλογα, δάνεια και λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία των κρατών-οφειλετών. Όταν χτύπησε η παγκόσμια οικονομική κρίση το 2008, οι Γερμανοί έχασαν την όρεξη τους για χρεόγραφα. Τα χρεωμένα κράτη έπρεπε τώρα να προσπαθήσουν να συγκεντρώσουν μόνα τους τα χρήματα από την πώληση ομολόγων στους δικούς τους πιεσμένους πολίτες και τράπεζες. Η ζώνη του ευρώ «κατακερματίζεται», λέει ο Hung Tran, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Institute of International Finance, που εκπροσωπεί πάνω από 400 τράπεζες σε όλο τον κόσμο. «Η πίστη γίνεται και πάλι εθνική υπόθεση», είπε πέρυσι ο Michael Dawson-Kropf, ανώτερο στέλεχος της Fitch Ratings στη Φρανκφούρτη.

Το γράφημα αναπαριστά ένα ενδεικτικό παράδειγμα: μια μείωση στο μερίδιο που κατέχουν σε ισπανικά ομόλογα ιδιώτες και φορείς εκτός Ισπανίας σε 34% στα τέλη του περασμένου έτους, από 55% το 2006, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ισπανίας.

Υποχώρηση της ξένης κατοχής κρατικών ομολόγων υπήρξε σε Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Βέλγιο, Πορτογαλία, καθώς και Γαλλία, σύμφωνα με στοιχεία του Bruegel, ενός think tank με έδρα τις Βρυξέλλες (σ.σ.: στη Γερμανία και τη Φινλανδία, η κατοχή ομολόγων από το εξωτερικό συνεχίζει να αυξάνεται).

Από το 1999 μέχρι το 2007, οι τράπεζες της Ευρωζώνης προσέθεσαν 4,4 τρισ. ευρώ στα χαρτοφυλάκιά τους από δάνεια, ομόλογα και καταθέσεις σε άλλα δυτικοευρωπαϊκά κράτη, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της McKinsey. Έκτοτε, όμως, έως τα μέσα του 2012 έχουν μειώσει την έκθεσή τους κατά 2,15 τρισ. ευρώ.

Ακόμα και όταν σε τέτοιες εποχές το κεφάλαιο τολμά να εκδράμει εκτός συνόρων, αυτό δεν αποτελεί κατ΄ ανάγκην ένδειξη εμπιστοσύνης. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου τον Μάρτιο ότι οι ανισορροπίες «συνεχίζουν, σε γενικές γραμμές, να βελτιώνονται». Αναφερόταν σε στοιχεία που δείχνουν ότι τα χρήματα που έχουν διαρρεύσει στη Γερμανία άρχισαν πέρυσι να εισρέουν πίσω στην Ισπανία και σε μικρότερο βαθμό στην Ιταλία.

Ωστόσο, ένα έγγραφο του Frank Westermann, οικονομολόγου στο γερμανικό πανεπιστήμιο του Osnabruck, δείχνει ότι τα χρήματα που επιστρέφουν από τη Γερμανία στην Ισπανία δεν κατευθύνονται προς τον τραπεζικό δανεισμό ή, έστω, για να πληρωθούν μακροπρόθεσμα δάνεια των ισπανικών τραπεζών από την ΕΚΤ. Αντ΄ αυτού, γράφει ο Westermann, ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων φαίνεται να πηγαίνει σε νέα κρατικά ομόλογα. Ο Westermann δεν γνωρίζει ποιος αγοράζει, αλλά ακόμα κι ένας επενδυτής χωρίς πίστη στο μέλλον της Ισπανίας -είτε είναι Γερμανός είτε Ισπανός- μπορεί να στραφεί προς τα διετή ισπανικά χρεόγραφα, που δίνουν σήμερα 2,26% και μπορούν να αγοραστούν από την ΕΚΤ, εάν η Ισπανία αντιμετωπίσει χρηματοδοτικό πρόβλημα.

Επισήμως, η Οικονομική και Νομισματική Ένωση προχωρά περισσότερο προς την ολοκλήρωση, όπως δείχνει συμφωνία για τραπεζική ένωση του Δεκεμβρίου. Τα γεγονότα, όμως, λένε το αντίθετο/Ελεγχοι κεφαλαίων που επιβλήθηκαν στην Κύπρο είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα γι΄ αυτό. Αν ο Ντράγκι δεν βάλει τα δυνατά του, η Ευρωζώνη σιγά-σιγά διαλύεται. 

ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΚΥΡΙΑΝΙΔΗ-ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ

Δημοσιεύθηκε στο «Κεφάλαιο» το Σάββατο 13 Απριλίου 2013