Κυματάκι ή τσουνάμι;

Το Ποντίκι

Πόσο ισχυρό μπορεί να είναι το τσουνάμι των επιπτώσεων από το «κούρεμα» των ελληνικών καταθέσεων στην Κύπρο και το ναυάγιο της κυπριακής οικονομίας; Με πρώτη ματιά τα νούμερα δεν είναι αρκετά «μεγάλα» για να προκαλούν ανησυχία. Γι’ αυτό η κυβέρνηση πέρασε το θέμα «χαμηλά» φοβούμενη επιπτώσεις στο εγχώριο τραπεζικό σκηνικό. Είναι όμως έτσι τα πράγματα ή σύντομα οι συνέπειες της κυπριακής συντριβής θα επηρεάσουν την Ελλάδα πολύ περισσότερο απ’ όσο θέλουν να πιστεύουμε;

1 Πόσα ελληνικά χρήματα χάθηκαν στην Κύπρο;
Τη Δευτέρα έγγραφο της Κομισιόν ανέβασε στα 8,3 δισ. ευρώ τις ζημιές για τους καταθέτες των δύο μεγάλων κυπριακών τραπεζών (Κύπρου και Λαϊκής) μετά την απόφαση του Eurogroup για «κούρεμα» στις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Μια πρόχειρη αναγωγή, με βάση τις πληροφορίες για τις ανασφάλιστες ελληνικές καταθέσεις στο νησί, μας δείχνει ότι οι απώλειες Ελλήνων ιδιωτών και επιχειρήσεων κυμαίνονται κοντά στα 2 δισ. ευρώ.
Το ποσό αντιστοιχεί στο 1% του ελληνικού ΑΕΠ και κατ’ αρχήν δικαιολογεί τον καθησυχασμό από την πλευρά των κυβερνώντων. Ωστόσο, όπως εκτιμά ο διεθνής οίκος Credit Suisse, ακόμη και το 1% θα κάνει πιο δύσκολη την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, που κρέμονται από μια κλωστή.

2 Ποιοι τα έχασαν;

Οι πληροφορίες μιλούν για 1.600 επιχειρήσεις και σημαντικά «κουρεμένους» κάπου 4.000 ιδιώτες. Για τις εισηγμένες έχουν γίνει ανακοινώσεις (όπως για τα πολυκαταστημάτων Jumbo), που καταγράφουν με ακρίβεια τις απώλειες.
Στοιχεία όμως δεν υπάρχουν για τις μη εισηγμένες που κρατούσαν τα ταμεία τους για «ασφάλεια» στην Κύπρο. Τους επόμενους μήνες θα φανεί αν το «κούρεμα» καταθέσεων θα οδηγήσει σε κλείσιμο επιχειρήσεων που δεν θα αντέξουν την απώλεια κεφαλαίων στα οποία στήριζαν την υγιή λειτουργία τους. Σε ό,τι αφορά τις ιδιωτικές καταθέσεις, οι απώλειες για όσους είχαν την άνεση να διατηρούν καταθέσεις άνω των 100.000 στην Κύπρο σημαίνει ότι προσεχώς θα επηρεαστεί η οικονομική τους δραστηριότητα.

3 Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στην οικονομία;
Οι ζημιές φυσικών και νομικών προσώπων από το «κούρεμα» ή την εξάλειψη των τραπεζικών τους καταθέσεων και την αύξηση της φορολογίας θα επηρεάσουν σημαντικά την οικονομική τους δραστηριότητα, εντείνοντας την ύφεση στην Ελλάδα. Η ελληνική οικονομία θα «δει» προσεχώς περαιτέρω κάμψη της καταναλωτικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης, η οποία δεν μπορεί να καταγραφεί ακόμη σε αριθμούς. Με δεδομένη όμως την εύθραυστη φύση της, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι σημαντικές.
Η καταναλωτική δαπάνη στην Ελλάδα θα παρουσιάσει νέα μείωση, διαμορφώνοντας τάση έντασης της ύφεσης. Δεδομένου ότι τα χαμηλά εισοδήματα έχουν πληγεί ήδη τόσο ώστε να μην μπορούν να ενισχύσουν την κατανάλωση (η εργατική τάξη δουλεύει μόνο για να πληρώνει φόρους), έχει μεγάλη σημασία το χτύπημα στους οικονομικά ισχυρότερους, στους οποίους η κυβέρνηση στήριζε την όποια προοπτική ανάκαμψης που «βλέπει». Στο επίπεδο αυτό τα 2 δισ. είναι μεγάλο ποσό...

4 Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα;
Η Ελλάδα μέσω της ΤτΕ επιχείρησε να στεγανοποιήσει το τραπεζικό σύστημα με την εξαγορά των υποκαταστημάτων των μεγάλων κυπριακών τραπεζών στη χώρα. Έτσι διασφάλισε κατ’ αρχήν τις εδώ καταθέσεις, αλλά πρόσθεσε 300 και πλέον καταστήματα και 5.300 υπαλλήλους σε ένα δίκτυο που δεν μπορεί εύκολα να υποστηρίζει τους αριθμούς αυτούς.
Τις επόμενες ημέρες, όμως, το ελληνικό σύστημα άρχισε να μετρά βαρύτερες απώλειες με τη διαταγή για τον τερματισμό της συγχώνευσης ΕΤΕ - Eurobank. Η απόφαση, άμεση συνέπεια των κυπριακών εξελίξεων, ελήφθη φαινομενικά για την προστασία του τραπεζικού συστήματος, αλλά για εργαζόμενους και καταναλωτές το ενδεχόμενο να κρατικοποιηθούν μέσω του ΤΧΣ οι δύο αυτές τράπεζες θα έχει τεράστιες επιπτώσεις.

5 Έχουμε γλιτώσει την τραπεζική φυγή;
Ο διοικητής της ΤτΕ Γιώργος Προβόπουλος πρόσφερε σοβαρές υπηρεσίες (όταν κανένα κυβερνητικό στέλεχος δεν ρίσκαρε) δηλώνοντας ότι οι καταθέσεις (και άνω των 100.000 ευρώ) είναι πλήρως διασφαλισμένες.
Η αλήθεια όμως είναι ότι κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι η επόμενη ημέρα μετά την αλλαγή προσανατολισμού της Ευρωζώνης, που, εγκαταλείποντας την τακτική του «bail out» (σ.σ.: διάσωση απ’ έξω) για τις προβληματικές οικονομίες, όπως η Ελλάδα, υιοθετεί το γερμανικής έμπνευσης δόγμα του «bail in» (σ.σ.: διάσωση από μέσα), που δοκιμάστηκε στην Κύπρο με τη συμμετοχή των καταθετών.
Έτσι η φυγή καταθέσεων, που αποφεύχθηκε με την απορρόφηση των κυπριακών τραπεζικών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα, μπορεί να έρθει ξανά από την... πίσω πόρτα της ανασφάλειας για τις καταθέσεις που άνοιξαν οι Ευρωπαίοι και τις απειλές τους ότι οι αποφάσεις για την Κύπρο θα αποτελέσουν «πρότυπο» για το μέλλον.
Ήδη το «Spiegel» με δημοσίευμά του πυροδότησε στις αρχές της εβδομάδας το κλίμα γράφοντας: «Η απόφαση κατά της συγχώνευσης (ΕΤΕ - Eurobank) γεννά υποψίες ότι, όπως στην Κύπρο, έτσι και στην Ελλάδα, σε περίπτωση ανάγκης ο τραπεζικός τομέας θα πρέπει να εκκαθαριστεί. Στην περίπτωση αυτήν θα τεθεί το ερώτημα εάν θα συμμετάσχουν πάλι καταθέτες στη διάσωση». Άρα τίποτε δεν έχει κριθεί... Και σε μια χώρα με 63 δισ. ανασφάλιστες καταθέσεις, όπως υπολόγισε η HSBC, οι κίνδυνοι ενός ντόμινο είναι τεράστιοι.

6 Επηρεάζεται το επιχειρηματικό τοπίο;
Η βαθιά ύφεση στην οποία μπαίνει η κυπριακή οικονομία θα καταφέρει βαρύ πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγικές, οι οποίες είχαν δώσει σκληρή μάχη για να διεισδύσουν στο νησί. Τώρα, μετά το πλήγμα στις καταθέσεις τους (βέβαιο αφού τηρούσαν λογαριασμούς), καλούνται ή να αποσυρθούν ή να περιορίσουν τον κύκλο εργασιών τους για να «συμμαζέψουν» τις επιπτώσεις από μια οικονομία που θα παρουσιάσει ύφεση σε σοβαρά διψήφια ποσοστά. Σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς, οι απώλειες μόνο για φέτος θα ξεπεράσουν τα 500 εκατ. ευρώ.

7 Ποιες θα είναι οι έμμεσες επιπτώσεις;
Η είσοδος της κυπριακή οικονομίας σε σκληρό μνημόνιο θα έχει άμεση επίπτωση στη λειτουργία και την εξωστρέφειά της. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι τα «κουρεμένα» ποσά από τις κυπριακές τράπεζες αντιστοιχούν στο 50% του ΑΕΠ της χώρας. Επιπρόσθετα το τραπεζικό σύστημα – ως αποτέλεσμα εσφαλμένων χειρισμών – θα γυρίσει δεκαετίες πίσω αδυνατώντας να συντηρήσει μια τάση ανάκαμψης.
Συνεπώς η επιχειρηματική δραστηριότητα θα παρουσιάσει τεράστια κάμψη (με άμεσες συνέπειες για τις εταιρείες που είχαν δραστηριότητα στην Ελλάδα), ενώ σημαντικό θα είναι το πλήγμα και για τον ελληνικό τουρισμό, με βέβαιη απώλεια δεκάδων χιλιάδων καλοπληρωτών Κυπρίων. Τρίτη απώλεια αναμένεται να είναι αυτή των φοιτητών, που μέχρι τώρα «μετανάστευαν» εύκολα στην Ελλάδα. Και αυτή η τάση θα αντιστραφεί στερώντας σημαντικά έσοδα.