Ο συμμετοχικός καπιταλισμός

Σοφοκλέους 10

Το 2012, το Pew Research Center διαπίστωσε μέσα από έρευνα ότι το 85% της μεσαίας τάξης στις Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι τώρα είναι πιο δύσκολο από ότι ήταν πριν από μια δεκαετία να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Το ποσοστό των Αμερικανών που λένε ότι ανήκουν στη χαμηλή-μεσαία ή κατώτερη τάξη έχει αυξηθεί από το ένα τέταρτο του ενήλικου πληθυσμού το 2008 σε περίπου το ένα τρίτο σήμερα. Και η έρευνα του Pew διαπίστωσε ότι μόνο το 63% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η σκληρή δουλειά οδηγεί στην επιτυχία, κάτω από 74% το 1999.

Αυτά τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία αντιπροσωπεύουν το λαϊκό αίσθημα στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις ανησυχίες για κυβερνήσεις και για διευθυντές επιχειρήσεων και αλλού, ιδιαίτερα σε χώρες σε οικονομική στασιμότητα και με αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας των νέων. Πράγματι, τον Ιανουάριο, το ΔΝΤ αναθεώρησε τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές του για την ανάπτυξη της ευρωζώνης προς τα κάτω, σε -0,2% το 2013. Εν τω μεταξύ, τα επίσημα στοιχεία από την Ισπανία δείχνουν ότι το ποσοστό ανεργίας ανήλθε σε 26% (σχεδόν έξι εκατομμύρια άνθρωποι) τους τελευταίους τρεις μήνες του 2012, το υψηλότερο επίπεδο από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.

Η ανάγκη για ανάπτυξη - συγκεκριμένα, το είδος ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, που μπορεί να προσφέρει θέσεις εργασίας για τον τεράστιο αριθμό των ανέργων νέων και την καταπολέμηση της ανόδου της στάθμης της εισοδηματικής ανισότητας - δεν ήταν ποτέ πιο ζωτικής σημασίας. Παρ 'όλα αυτά, οι σημερινές συζητήσεις για το πώς μπορεί να επιτευχθεί βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη επικεντρώθηκε πολύ στενά στο ρόλο των κυβερνήσεων και των πολιτικών υπευθύνων. Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα - με την πολυεθνική εμβέλειά του, τεράστια αποθέματα μετρητών, και την ικανότητά του να καινοτομεί - έχει παραμεληθεί.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τομείς στους οποίους οι επιχειρήσεις θα πρέπει να στρέψουν την προσοχή τους, αν ο καπιταλισμός είναι να λειτουργήσει με ένα πιο ουσιαστικό τρόπο και να καλύψει τις πιο επείγουσες ανάγκες της κοινωνίας. Πρώτον, οι εταιρείες θα πρέπει να εργαστούν για να ξεπεραστούν οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων/θέσεων εργασίας, επενδύοντας στον τομέα της επαγγελματικής κατάρτισης και μαθητείας.

Εταιρείες όπως η Rolls-Royce και η British Gas τρέχουν εντυπωσιακά προγράμματα μαθητείας που προσθέτουν αξία στις επιχειρήσεις τους, δημιουργώντας μια συνεχή ροή ταλαντούχων νεοσυλλέκτων. Άλλες πρωτοβουλίες έχουν σκοπό να αναβαθμίσουν τις προσπάθειες αυτές με τη συμμετοχή πολλών εταιριών για τη δημιουργία entry-level θέσεων για σημαντικό αριθμό νέων ανθρώπων που είναι σήμερα άνεργοι.

Δεύτερον, ακριβώς όπως απατεί  συλλογική προσπάθεια η ενίσχυση των δεξιοτήτων του εθνικού εργατικού δυναμικού, έτσι, επίσης, είναι απαραίτητη και η δέσμευση της βιομηχανίας για τη στήριξη των μικρών και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων (ΜΜΕ), ως μέρος του ευρύτερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Το 2011, η Hewlett-Packard χρησιμοποιούσε περισσότερες από 600 ΜΜΕ στην αλυσίδα εφοδιασμού της στο Ηνωμένο Βασίλειο, που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 10% των δαπανών της για προμηθευτές.

Ομοίως, το Μάρτιο του 2012 μια κοινοπραξία μεγάλων εταιρειών με επικεφαλής την IBM δημιούργησε την διαδικτυακή Ένωση Προμηθευτών για να καταστεί ευκολότερο για τις μικρές επιχειρήσεις να γίνουν προμηθευτές μεγάλων εταιρειών. Επί του παρόντος, τα μέλη της Ένωσης παρέχουν περισσότερα από 150 δις. δολάρια σε αγαθά και υπηρεσίες ετησίως μέσω των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού τους.

Τέλος, οι μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει να διοικούνται με μακροχρόνιους στόχους, και θα πρέπει να ανταμείβονται από τους επενδυτές για να είναι πιο πολυσυλλεκτικές. Για παράδειγμα, η Unilever απέρριψε τις βραχυπρόθεσμες πιέσεις των αγορών κεφαλαίου και έβαλε τέλος στις τριμηνιαίες αναφορές κερδών ώστε να προχωρήσει προς καινοτόμες αλλαγές με γνώμονα το κοινωνικό όφελος, και όχι μόνο τα συμφέροντα των μετόχων της.

Αλλά οι πεφωτισμένες εταιρείες απαιτούν πεφωτισμένους επενδυτές. Το Συνταξιοδοτικό Ταμείο των Διδασκόντων του Ontario είναι υποδειγματικό στη δέσμευσή του για την υποστήριξη των βέλτιστων πρακτικών διακυβέρνησης στις εταιρείες στις οποίες επενδύει, και έχει αποκομίσει μεγάλα οφέλη από αυτή την προσέγγιση: το Ταμείο έχει κερδίσει μέση ετήσια απόδοση 10% από την ίδρυσή του το 1990 .

Η ιδέα που κρύβεται πίσω από όλες αυτές τις πρωτοβουλίες, και η έννοια του συμμετοχικού καπιταλισμού, είναι ότι οι εταιρείες πρέπει να  κινούνται με μακροχρόνιους στόχους. Οι εταιρείες που ακολουθούν αυτή την προσέγγιση  ασχολούνται με τις δεξιότητες και το μέλλον του εργατικού δυναμικού τους, επιδιώκουν να δημιουργήσουν πιστές και παραγωγικές βάσεις προμηθευτών, και λαμβάνουν επενδυτικές αποφάσεις με γνώμονα τη βιώσιμη δημιουργία αξίας και όχι τη βραχυπρόθεσμη κερδοφορία.

Δεν υπάρχει καμία αντίφαση μεταξύ της αποκόμισης υψηλών αποδόσεων και την υιοθέτηση μιας μακροπρόθεσμης προσέγγισης. Επιπλέον, καθώς οι εταιρείες αρχίζουν να υιοθετούν αυτές τις πρακτικές, θα φέρουν και ένα αυξανόμενο κύμα αλλαγής: με την μεγαλύτερη υποστήριξη των ΜΜΕ, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σήμερα το 99% των επιχειρήσεων και τα δύο τρίτα της απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα είναι σε θέση να επενδύουν στην έρευνα και την ανάπτυξη, και να προσλάβουν περισσότερους υπαλλήλους.

Με τη σειρά τους, οι μεγάλες εταιρείες θα λάβουν τα οφέλη από ταχύτερους ρυθμούς καινοτομίας, και μειωμένα ποσοστά ανεργίας των νέων -  θα αντιστραφεί επίσης η υπονόμευση της μεσαίας τάξης - και η πίστη της στο μέλλον του βιοτικού επιπέδου της. Είναι αυτό το είδος της βαθιάς θετικής επίδρασης στις προοπτικές για την κοινή ευημερία και την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς που δεν έχουν κατανοήσει σήμερα οι εθνικές κυβερνήσεις.