Χρυσοφόρα …σκουπίδια!

ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση

Του Λεωνίδα Βατικιώτη

Νεξους,Φεβ. 2013

Με το πρώτο άκουσμα το σχέδιο κατασκευής εντός του 2013 δέκα μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων από την μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη μόνο αισθήματα ανακούφισης και θετικές αντιδράσεις μπορεί να προκαλεί σε όποιον τουλάχιστον είναι γνωστές οι πολλαπλές παθογένειες του ελληνικού συστήματος διαχείρισης σκουπιδιών. Η πραγματικότητα ωστόσο απογοητεύει. Οι διαγωνισμοί που είναι σε εξέλιξη μόνο επιπλέον δεινά θα προκαλέσουν μιας και αργά ή γρήγορα θα οδηγήσουν σε νέες επιπλοκές στη διαχείριση των σκουπιδιών καθώς (ενδεικτικά μόνο) δεν υφίσταται καμιά πρόβλεψη για προώθηση της ανακύκλωσης ενώ είναι θέμα χρόνου και μια γενναία αύξηση στα δημοτικά τέλη, που πολλοί γνώστες του χώρου εικάζουν ότι σύντομα θα αυξηθούν 2 ακόμη και 3 φορές από τα σημερινά επίπεδα! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή…

Πολλά τα λεφτά…

Ό,τι κάτι σημαντικό, πέραν του τετριμμένου, είναι σε εξέλιξη – σε επιχειρηματικό πάντα επίπεδο – στο χώρο των σκουπιδιών έγινε σαφές κατά την διάρκεια της ολιγόωρης επίσκεψης της γερμανίδας καγκελαρίου στην Αθήνα στις 9 Οκτωβρίου 2012. Τότε, χωρίς περιστροφές, η Άνγκελα Μέρκελ έκανε γνωστό και δημοσίως πως οι γερμανικές επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για την προώθηση επενδύσεων στην διαχείριση απορριμμάτων, όπως επίσης στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.α. Στον τομέα των απορριμμάτων οι γερμανικές πολυεθνικές έχουν ήδη προχωρήσει σε επιλεκτικές συνεργασίες με αντίστοιχες μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες που αναμένουν σαν μάννα εξ ουρανού τους εν εξελίξει διαγωνισμούς για την κατασκευή και διαχείριση δέκα μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων, που όλοι τους θα ολοκληρωθούν εντός του τρέχοντος έτους. Οι ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν ήδη κάνει γνωστό το ενδιαφέρον τους είναι οι εξής: Ελλάκτωρ (του ομίλου Μπόμπολα μέσω της θυγατρικής Ηλέκτωρ, που συνεργάζεται με γερμανικές εταιρείες εξειδικευμένες στην διαχείριση αποβλήτων), Ιντρακάτ (του Ομίλου Κόκκαλη, που συνεργάζεται με γαλλικές εταιρείες επεξεργασίας απορριμμάτων), ΓΕΚ – ΤΕΡΝΑ, J&P Άβαξ, Όμιλος Κοπελούζου, Όμιλος Λάτση και Μεσόγειος. Με άλλα λόγια η …dream team του πάλαι ποτέ ακμαίου ελληνικού κατασκευαστικού τομέα, που τώρα κατά κοινή ομολογία τρώει τις σάρκες του χωρίς έργα, χωρίς τζίρους και με ανοιχτές θέσεις παντού… Σε αυτό λοιπόν το τέλμα οι διαγωνισμοί για την διαχείριση των απορριμμάτων αποτελούν μια χρυσή ευκαιρία γιατί δεν πρόκειται για δουλειές που θα γίνουν «μία κι έξω», αλλά θα προσφέρουν στους ανάδοχους, μέσω της μετέπειτα διαχείρισης που θα διαρκέσει από 20 έως 27 χρόνια, μια σταθερή πηγή εσόδων και φυσικά κερδών, σε τακτική βάση. Οι δέκα διαγωνισμοί που θα προχωρήσουν με την μορφή των Συγχρηματοδοτούμενων Έργων Δημόσιου και ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) αφορούν τις εξής περιοχές: Δυτική Μακεδονία (όπου την Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου 2012 υποβλήθηκαν οι δεσμευτικές προσφορές) με στόχο τη διαχείριση 120.000 τόνων απορριμμάτων και χρονικό ορίζοντα 27 έτη, Πελοπόννησος με σκοπό τη διαχείριση 200.000 τόνων ετησίως για διάστημα 28 ετών, Αχαΐα, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία, Σέρρες και φυσικά τα τέσσερα έργα στην Αττική, που θεωρούνται το φιλέτο. Γραμματικό, Κερατέα, Άνω Λιόσια και Φυλή, με τους συγκεκριμένους διαγωνισμούς να έχουν ολοκληρωθεί βάσει υπουργικού σχεδιασμού στις 5 Φεβρουαρίου. Το συνολικό, μέχρι στιγμής, κόστος ανέρχεται σε 430 εκ. ευρώ εκ των οποίων τα 140 θα προέλθουν από χρηματοδοτήσεις της ΕΕ ενώ αναμένεται πως οι εγκαταστάσεις θα αρχίσουν να λειτουργούν μέχρι το 2014 και στην συνολική περίοδο 27 ετών που θα διαρκέσει το πρότζεκτ (με τις ποσότητες των προς επεξεργασία απορριμμάτων να υπολογίζονται ετησίως σε 1,35 εκ. τόνους) θα κριθούν τζίροι ύψους 1-1,5 δισ. ευρώ. Πολλά τα λεφτά… Και μιλάμε μόνο για προ-επεξεργασία κι όχι ένα ολοκληρωμένο σύστημα επεξεργασίας.

Από δω και πέρα όμως αρχίζουν τα μεγαλεπήβολα σχέδια να έρχονται αντιμέτωπα με την σκληρή πραγματικότητα, που προμηνύεται κοινωνικές εντάσεις ανάλογες αυτών που είδαμε στην Κερατέα, ανατροπές στους σχεδιασμούς κι επίσης ανεξέλεγκτες υπερβάσεις του αρχικού κόστους – η χρόνια πληγή των αναθέσεων δημοσίων έργων στην Ελλάδα, που αυτή τη στιγμή όμως είναι απόλυτα προβλέψιμη. Οπότε μετά από δύο ή τρία χρόνια ας μην πει κάποιος ότι δεν ήξερε…

Αντιδρούν οι δήμοι

Τα πρώτα υπαρκτά εμπόδια μέχρι στιγμής σχετίζονται με την απορριπτική στάση των δήμων που θα κληθούν να φιλοξενήσουν τις σχετικές και εξαιρετικά ρυπαρές επενδύσεις, παρότι αυτή τη φορά δεν βρήκαν συμπαραστάτη το Συμβούλιο Επικρατείας που σε δύο μάλιστα περιπτώσεις (Σέρρες και Ηλεία) δεν έδειξε την ευαισθησία που συνήθιζε να επιδεικνύει στο παρελθόν σε ανάλογες προσφυγές. Παρόλα αυτά το δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Φυλής, με ομόφωνη απόφασή του μάλιστα, τάχθηκε ενάντια στην εγκατάσταση των δύο μονάδων στη Φυλή και τα Άνω Λιόσια. Το ίδιο θεωρείται βέβαιο ότι θα γίνει επίσης σε Κερατέα και Γραμματικό, μιας και δεν έχει αλλάξει τίποτε από την τελευταία φορά που τέθηκε το θέμα δηλαδή πριν 1-2 χρόνια. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία συναίνεση από την μεριά των τοπικών κοινωνιών, παρότι τα ανταλλάγματα που θα πάρουν δεν είναι καθόλου αμελητέα. Από τα 45 ευρώ που κοστίζει ο τόνος επεξεργασίας και ταφής των σκουπιδιών (από 1^η Απριλίου 2011, με βάση απόφαση της Ένωσης Συνδέσμων Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής) τα 20 ευρώ πάνε στους δήμους οι οποίοι επιβαρύνονται από τις σχετικές δραστηριότητες (Φυλή, Ασπρόπυργος, Πέραμα, Κερατσίνι, κ.α.) υπό την μορφή αντισταθμιστικών ωφελειών για να επιστρέψουν στους δημότες και μόνο τα 25 ευρώ καταλήγουν στον φορέα διαχείρισης των απορριμμάτων. Υπολογίζεται μάλιστα ενδεικτικά ότι οι δήμοι Φυλής και Ασπροπύργου εισπράττουν κάθε χρόνο 43,7 εκ. ευρώ ως αντισταθμιστικά οφέλη για την λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής και του Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων στο Σχιστό, αντίστοιχα. Για ποιόν λόγο λοιπόν απορρίπτουν τώρα ένα τόσο μεγάλο και μακροχρόνιο έσοδο;

Οι δήμοι, όπως και οι ειδικοί του θέματος (συμπεριλαμβανομένων και διευθύνσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και του Εσωτερικών!), αντιδρούν με σφοδρότητα γιατί ξέρουν τις ασυνήθιστες αβεβαιότητες που συνοδεύουν το σχέδιο, με ορατό τον κίνδυνο να μετατραπούν σε δημιουργικές ασάφειες (για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο της διπλωματίας) προς όφελος όμως των εργολάβων. Όχι των κατοίκων, ούτε των δήμων!

Για το θέμα μιλήσαμε με τον Γιώργο Χάρδα, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΠΟΕ-ΟΤΑ) και γενικό γραμματέα του σωματείου εργαζομένων στον Ενιαίο Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), ο οποίος σύνδεσμος ενέκρινε στα μέσα Νοεμβρίου του 2012 τα τεύχη δημοπράτησης για την πρώτη φάση του διαγωνισμού των τεσσάρων εγκαταστάσεων επεξεργασίας απορριμμάτων στην Αττική: «Ο περιφερειάρχης Αττικής Γιάννης Σγουρός (που στα μέσα Δεκεμβρίου έθεσε την θεατρική κατά κοινή εκτίμηση παραίτησή του στη διάθεση του πρωθυπουργού με αφορμή τις επικρίσεις που δέχτηκε για το θέμα των σκουπιδιών) αρνείται να δεσμευθεί σε ορισμένα πολύ συγκεκριμένα και τεράστιας σημασίας ζητήματα με αφορμή τις τέσσερις εγκαταστάσεις επεξεργασίας απορριμμάτων που θα γίνουν στην Αττική. Πρώτο, δεσμεύεται ότι για όσο καιρό θα διαρκεί η σύμβαση το καθαρό κόστος των απορριμμάτων ανά τόνο, χωρίς τα αντισταθμιστικά οφέλη, δεν πρόκειται να υπερβεί τα 25 ευρώ, πλέον των αυξήσεων του πληθωρισμού; Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμιά δέσμευση! Επομένως ποιός αποκλείει μια εκρηκτική αύξηση της τιμής μετά από λίγα χρόνια; Το ερώτημα που θέτουμε και το αίτημα μας να γίνει από τώρα γνωστή η τιμή δεν τίθεται σε κενό αέρα και σχετίζεται με τις υποψίες που γεννά ένα άλλο σκοτεινό σημείο: η τύχη που θα έχουν τα υπολείμματα της επεξεργασίας. Τι θα γίνουν τα παράγωγα της; Είναι γνωστό ότι υπάρχουν τρεις διαφορετικές επιλογές: ανακύκλωση (που παράγει RDF), βιοξήρανση (που παράγει SRF) και καύση. Ποια μέθοδος θα επιλεγεί για κάθε επένδυση και τι θα γίνουν τα παράγωγά της; Θα επιστρέφουν στις χωματερές; Αν πρόκειται να τα καίμε γιατί δεν προκρίνεται κατ’ ευθείαν αυτή η μέθοδος; Ο κίνδυνος εδώ είναι σαφής: Αφού θα ολοκληρωθεί η επένδυση, δηλαδή εκ των υστέρων, να μάθουμε ότι χρειάζεται κι άλλη επένδυση που θα σχετίζεται με την τύχη των παραγώγων! Το αποτέλεσμα θα είναι ο πολλαπλασιασμός του κόστους, το οποίο θα μεταφερθεί φυσικά αυτούσιο στους δημότες. Μάλιστα, πρέπει να επισημάνουμε τις κακές υπηρεσίες που προσφέρουν απέναντι στο γενικό δημόσιο συμφέρον σήμερα οι δήμαρχοι, αρνούμενοι να πάρουν θέση και να αναδείξουν τους κινδύνους που ήδη διακρίνουν λόγω εμπειρίας».

Η απροθυμία της Περιφέρειας Αττικής να ορίσει τις τεχνολογίες και τις μεθόδους που θα χρησιμοποιηθούν είναι εμφανές ότι δημιουργεί τεράστια περιθώρια κέρδους για τις εταιρείες που θα συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς, καθώς δεν θα υπόκεινται σε κανένα περιορισμό. Πρόκειται για μια ακραία μορφή του πολυδιαφημισμένου «λιγότερου κράτους» που σημαίνει τεράστια οικονομικά και περιβαλλοντικά κόστη, τα οποία θα μετακυλισθούν στον κρατικό προϋπολογισμό και τις τσέπες των δημοτών… Λιγότερο κράτος επομένως σημαίνει περισσότερη ασυδοσία, σπατάλη και ανατιμήσεις δημοτικών τελών…

Φαραωνικές επενδύσεις

Τεράστιας ωστόσο σημασίας είναι και μία ακόμη πλευρά: Ότι η λύση που επιλέγεται βρίσκεται σε σύγκρουση με μια βιώσιμη και οικολογική διαχείριση του προβλήματος των σκουπιδιών. Κατ’ αρχάς, ακόμη κι η δυναμικότητα των επενδύσεων δεν λαβαίνει υπ’ όψη της τα νέα δεδομένα που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση μειώνοντας σημαντικά τον όγκο των οικιακών απορριμμάτων. Όταν συρρικνώνεται το διαθέσιμο εισόδημα λόγω μείωσης μισθών, συντάξεων κι επιπλέον φόρων ποιος θα αγοράσει τα πολυτελή αγαθά που συνήθως συνοδεύονται από ογκώδεις και βαριές συσκευασίες; Έτσι, αντί των 1,35 εκ. τόνων εγγυημένης δυναμικότητας των τεσσάρων επενδύσεων, υπολογίζεται ότι τα τελευταία χρόνια ο όγκος των σκουπιδιών έχει μειωθεί κατά 30%. Δεν χρειαζόμαστε δηλαδή τέτοιες δυναμικότητες. Πρόκειται ωστόσο για πλευρά την οποία προτιμά να παραβλέπει ο ιδιωτικός τομέας που έχει κάθε συμφέρον να επαυξάνει τις ανάγκες, προβαίνοντας ακόμη και σε άχρηστες επενδύσεις μιας κι απ’ αυτές θα πληρωθεί. Το δημόσιο όμως τι συμφέρον έχει από τέτοιες φαραωνικές επενδύσεις;

Σύσταση απορριμμάτων στην Αττική (2010)

Υλικά                           Συμμετοχή

Οργανικά                       43,8%

Χαρτί                            28%

Πλαστικά                       13%

Ηλεκτρολ. Ηλεκτρ. Εξοπλ.          4%

Γυαλί                            3,5%

Μέταλλο                        3,5%

Άλλα                             4,2%

Συσκευασίες                  23%

Σύνολο απορριμμάτων                100%

Πηγή: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, 2011

Επίσης, παρότι θα ξοδευτούν δισ. δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για σφαιρική διαχείριση του θέματος και ανακύκλωση των υλικών συσκευασιών, παρότι σήμερα μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων ακολουθεί την εξής ιεραρχική διάταξη: πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων – επαναχρησιμοποίηση του προϊόντος – ανακύκλωση ή λιπασματοποίηση του προϊόντος – ανάκτηση της ενέργειας μέσω αποτέφρωσης – διάθεση σε χώροι υγειονομικής ταφής. Τίποτε όμως απ’ αυτά δεν εφαρμόζεται στην Ελλάδα, ούτε και τώρα που τίθενται οι βάσεις της διαχείρισης των απορριμμάτων για τα επόμενα 30 χρόνια! «Στόχος έπρεπε να είναι να μη καταλήγουν όλα στις χωματερές ή έστω πριν καταλήξουν να μεσολαβεί μια δεύτερη ή και τρίτη χρήση τους. Στην Ελλάδα όμως, με ευθύνη των εργολάβων, δεν υπάρχει ακόμη και τώρα καμιά πρόβλεψη για διαχωρισμό στην πηγή, στο νοικοκυριό δηλαδή, των σκουπιδιών με την απόσπαση για παράδειγμα των ζυμώσιμων υλικών (τα υπολείμματα τροφών) που είναι τα πιο επικίνδυνα και έπρεπε να οδεύουν για κομποστοποίηση, γιατί με την αύξηση των σύμμεικτων αυξάνει και το κόστος διαχείρισης και επεξεργασίας ανά τόνο σκουπιδιών», τονίζει ο Γιώργος Χάρδας. Υπογραμμίζεται έτσι όμως ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει κανένα συμφέρον να προωθήσει μια φιλοπεριβαλλοντική διαχείριση του προβλήματος των απορριμμάτων.

Αποτυχία η ιδιωτικοποιημένη ανακύκλωση

Στο χώρο των απορριμμάτων ωστόσο ο ιδιωτικός τομέας έχει ήδη δώσει δείγματα γραφής κι έχει αποτύχει παταγωδώς, χωρίς αυτό το φιάσκο να οδηγεί στα αναγκαία συμπεράσματα ούτε την κυβέρνηση, ούτε την τοπική αυτοδιοίκηση και τις περιφέρειες που επιλέγουν την ιδιωτικοποίηση. Το εμβληματικό παράδειγμα της αποτυχίας ακούει στον τίτλο ΕΕΑΑ: Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης  Ανακύκλωσης. Είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται τους μπλε κάδους. Ιδρύθηκε το 2001, με απόφαση της αρμόδιας υπουργού της Βάσως Παπανδρέου, ενώ μόλις πρόσφατα επί υπουργίας Τίνας Μπιρμπίλη ανανεώθηκε η άδεια της εταιρείας για δέκα ακόμη χρόνια, παρότι η ανεπάρκειά της να προάγει με έναν αποτελεσματικό τρόπο την ανακύκλωση είναι πανθομολογούμενη. Οι πόροι της ΕΕΑΑ προέρχονται από βιομηχανίες και κάθε είδους παραγωγούς οι οποίοι ενσωματώνουν στο κόστος κάθε προϊόντος κι ένα τέλος ανακύκλωσης. Επομένως η ΕΕΑΑ χρηματοδοτείται από τον καταναλωτή και παρότι έχει εγγυημένα έσοδα η συνεισφορά της είναι αρνητική. Το ένα τέταρτο της χώρας δεν έχει καν μπλε κάδους. Στα Δωδεκάνησα για παράδειγμα δεν υπάρχουν ούτε για δείγμα, ούτε σε χωριά με λιγότερους από 2.000 κατοίκους, που σημαίνει ότι 2,5 εκ. καταναλωτές θα μπορούσαν να απαιτήσουν τα χρήματα τους πίσω καθώς για ανακύκλωση πληρώνουν και ανακύκλωση δεν βλέπουν! Επίσης μετά από τόσα χρόνια κανένας περαιτέρω διαχωρισμός δεν έχει προχωρήσει με την τοποθέτηση επιπλέον κάδων όπου θα συγκεντρώνεται ξεχωριστά το χαρτί από το γυαλί και το αλουμίνιο, για παράδειγμα. Έχει παρατηρηθεί μάλιστα και το εξής φαιδρό: Δήμοι που είχαν τοποθετήσει καφέ κάδους (για να μαζεύουν ξεχωριστά χαρτί) να αναγκάζονται να τους αποσύρουν κατ’ εντολή της ΕΕΑΑ. Τέλος είναι πολύ συνηθισμένη εικόνα οι μπλε κάδοι να ξεχειλίζουν από ανακυκλώσιμα απορρίμματα… Κι αφού δεν μαζεύονται επί μέρες, στο τέλος τα παίρνουν τα απορριμματοφόρα των δήμων, προκαλώντας τα γέλια της γειτονιάς…

Πέραν του διασυρμού της έννοιας της ανακύκλωσης και της οργής που νιώθουν χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά από την ανυπαρξία σχετικών υποδομών, ξεχωριστών κάδων δηλαδή που να υπάρχουν παντού και να μαζεύονται έγκαιρα, υπάρχει και μια άλλη σκοτεινή πλευρά, που σχετίζεται με την οικονομική διαχείριση κι έχει προκαλέσει την επέμβαση του οικονομικού εισαγγελέα Γρηγόρη Πεπόνη και επίσης μήνυση εναντίον του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Γιώργου Παπακωνσταντίνου.

Ολοκληρωμένη μελέτη και αντι-πρόταση

Σημασία ωστόσο έχει ότι το παραπάνω μοντέλο σχεδιασμού της επένδυσης ακόμη και του τρόπου χρηματοδότησης της δεν αποτελεί μονόδρομο. Έγκαιρα, από τον Ιούλιο του 2011, ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη μελέτη που εκπονήθηκε από το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, με ευθύνη του καθηγητή Αλέξανδρου Οικονομόπουλου, απέδειξε πόσο λάθος ήταν η συγκεκριμένη μέθοδος, υποδεικνύοντας άλλη αποτελεσματικότερη, πιο φιλική προς το περιβάλλον και πολύ πιο οικονομική. Κανείς όμως δεν την ανέδειξε, με εξαίρεση την ΠΟΕ – ΟΤΑ. Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης του Πανεπιστημίου Κρήτης ξεχωρίζουμε τις εξής επικρίσεις για το προωθούμενο σύστημα επεξεργασίας: Πρώτο, «έχει πρόβλημα συμβατότητας με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2008/98». (Είναι εντυπωσιακό: Προωθούν άρον – άρον ένα επιχειρησιακό σχέδιο επικαλούμενοι τα πρόστιμα από την ΕΕ για τις παράνομες χωματερές και σε λίγο καιρό πάλι οι νέες μονάδες θα κριθούν ότι δεν συμβαδίζουν με τις οδηγίες της ΕΕ!). Δεύτερο, «είναι εξαιρετικά δαπανηρό σε σύγκριση με το σύστημα επεξεργασίας που προκύπτει από τις μελέτες του Πανεπιστημίου Κρήτης μια και απαιτεί 5,6 φορές μεγαλύτερες επενδύσεις (επιπλέον 886 εκ. ευρώ) και επιβαρύνει τους ΟΤΑ 8 φορές περισσότερο (με 169 εκ. ευρώ ετησίως)». Τρίτο, «δεν είναι περιβαλλοντικά φιλικό και σίγουρα δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό». Τέταρτο, «απαιτεί αυξημένο χρόνο ολοκληρωμένης εφαρμογής μια και το εργοστάσιο καύσης SRF και RDF ούτε υπάρχει στην Ελλάδα, ούτε περιλαμβάνεται στα προωθούμενα έργα». Πέμπτο, «καθιστά μονόδρομο τη χρήση ΣΔΙΤ, αποκλείοντας τη δυνατότητα υλοποίησης από την τοπική αυτοδιοίκηση».

Εναλλακτικές επιλογές επομένως για την διαχείριση των απορριμμάτων υπάρχουν: Πολύ πιο οικονομικές και προς το συμφέρον τόσο του περιβάλλοντος όσο και της τσέπης των δημοτών! Φαίνεται όμως ότι άλλα συμφέροντα δεσπόζουν…