ΕΛευθερη Λαικη Αντιστασιακη Συσπειρωση
Επιμέλεια για την ΕΛ.Λ.Α.Σ. : Ν.Π.
Από τα πρώτα χρόνια της κατάκτησης έγινε αμέσως φανερό ότι οι Ινδιάνοι σ’ αυτή τη ζωή ήταν καταδικασμένοι στη δουλεία και στην άλλη στην κόλαση. Τα στοιχεία που αποδείκνυαν τη βασιλεία του Σατανά στην Αμερική περίσσευαν. Μια από τις πιο αδιάσειστες αποδείξεις ήταν το γεγονός ότι η ομοφυλοφιλία ήταν ελεύθερη στις ακτές της Καραϊβικής και σε άλλες περιοχές. Από το 1446 οι ομοφυλόφιλοι της Πορτογαλίας καταδικάζονταν στην πυρά, με διαταγή του βασιλιά Αλφόνσου: «Με γενικό νόμο ορίζουμε και διατάσσουμε: κάθε άνθρωπος που διαπράττει ένα τέτοιο αμάρτημα, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, θα καίγεται στην πυρά μέχρι να γίνει στάχτη, ώστε ποτέ να μην μπορέσουν να αναδυθούν αναμνήσεις από το σώμα του ή το μνήμα του». Το 1497 η Ισαβέλλα και ο Φερνάντο, οι καθολικοί βασιλιάδες της Ισπανίας, διέταξαν να καίγονται ζωντανοί όσοι καταδικάζονταν για το αποτρόπαιο αμάρτημα του σοδομισμού, οι οποίοι μέχρι τότε εκτελούνταν με λιθοβολισμό ή απαγχονισμό. Οι πολεμιστές που κατάκτησαν την Αμερική συνέβαλαν με αξιοσημείωτο τρόπο στην τεχνολογία των υποδειγματικών τρόπων θανάτωσης. Το 1513, δύο μέρες πριν από την επονομαζόμενη ανακάλυψη του Ειρηνικού Ωκεανού, ο λοχαγός Βάσκο Νουνιέζ ντε Μπαλμπόα έριξε στα σκυλιά πενήντα Ινδιάνους που προσέβαλαν τον Θεό κάνοντας το παρά φύση απεχθές αμάρτημα. Αντί να τους κάψει ζωντανούς τους πέταξε σε σκυλιά εκπαιδευμένα να κατασπαράζουν το ανθρώπινο κρέας. Το θέαμα έλαβε χώρα στον Παναμά, υπό το φως της πυράς. Ο σκύλος του Μπαλμπόα, Λεοντσίνο, που έπαιρνε μισθό υπαξιωματικού, επέδειξε ιδιαίτερη μαεστρία στην τέχνη του ξεκοιλιάσματος.
Στις μέρες μας, το κίνημα των gay έχει κερδίσει πολύ έδαφος όσον αφορά την ελευθερία και το σεβασμό, ιδιαίτερα στις χώρες του Βορρά, αλλά ακόμα υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις που πρέπει να πέσουν. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που βλέπουν την ομοφυλοφιλία σαν ασυγχώρητη αμαρτία, σαν ανεξίτηλο και μεταδοτικό στίγμα ή σαν μια ολέθρια πρόκληση που βάζει σε πειρασμό τους αθώους: οι αμαρτωλοί, ασθενείς ή εγκληματίες, ανάλογα με την οπτική γωνία απ’ όπου θα το δει κανείς, αποτελούν σε κάθε περίπτωση δημόσιο κίνδυνο. Πολλοί ομοφυλόφιλοι υπήρξαν, και εξακολουθούν να είναι, θύματα των ομάδων κοινωνικής κάθαρσης που δρουν στην Κολομβία και των εκτελεστικών αποσπασμάτων της Βραζιλίας ή των οποιωνδήποτε τρελών με αστυνομικές στολές ή πολιτικά ρούχα, που σε ολόκληρο τον κόσμο εξορκίζουν τους δαίμονές τους ξυλοκοπώντας τον πλησίον τους, γρονθοκοπώντας τον ή γαζώνοντάς τον με πυροβολισμούς. Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Λουίς Μοτ, της Ομάδας των Γκέι της Μπαχίας, περισσότεροι από χίλιοι οκτακόσιοι ομοφυλόφιλοι έχουν δολοφονηθεί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στη Βραζιλία. «Σκοτώνονται μεταξύ τους», λένε οι επίσημες πηγές της αστυνομίας, «είναι εσωτερική υπόθεση των ανώμαλων». Μια ερμηνεία παρόμοια με αυτήν που ακούγεται συχνά για τους πολέμους της Αφρικής: είναι εσωτερική υπόθεση των μαύρων, ή για τις σφαγές των ιθαγενών στην Αμερική: είναι εσωτερική υπόθεση των Ινδιάνων.
Αν τα Ευαγγέλια τα είχαν γράψει γυναίκες Απόστολοι, πως θα ήταν άραγε η άγια νύχτα της χριστιανοσύνης;
Αν η Εύα είχε γράψει τη Γένεση, πως θα ήταν άραγε η πρώτη νύχτα πάθους του ανθρώπινου γένους;
Υπάρχει και η έκφραση εσωτερική υπόθεση των γυναικών. Ο ρατσισμός και η φαλλοκρατία τρέφονται από τις ίδιες πηγές και χρησιμοποιούν παρόμοιες λέξεις. Σύμφωνα με τον Εουγένιο Ραούλ Ζαφαρόνι, τα βασικό κείμενο πάνω στο οποίο στηρίχτηκε το ποινικό δίκαιο είναι το εγχειρίδιο Η πάταξη των μαγισσών της Ιεράς Εξέτασης, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1546 και καταφέρεται κατά του μισού πληθυσμού της ανθρωπότητας. Οι ιεροεξεταστές, από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα του εγχειριδίου, προσπαθούν να αιτιολογήσουν την αμαρτωλή φύση της γυναίκας και να αποδείξουν τη βιολογική της κατωτερότητα. Οι γυναίκες είχαν ήδη υποστεί πολύ κακή μεταχείριση, τόσο στη Βίβλο όσο και στην ελληνική μυθολογία, από τότε που η ηλίθια η Εύα κατάφερε να μας πετάξει ο Θεός έξω από τον Παράδεισο και η αποσβολωμένη Πανδώρα άνοιξε το κουτί και γέμισε τον κόσμο με κακοτυχίες. «Κεφαλή δε γυναικός ο ανήρ», έλεγε ο Άγιος Παύλος στην Προς Κορινθίους επιστολή του και δεκαεννέα αιώνες αργότερα ο Γουστάβος Λε Μπον, ένας από τους θεμελιωτές της κοινωνικής ψυχολογίας, κατάφερε να αποδείξει ότι μια ευφυής γυναίκα είναι ένα τόσο σπάνιο φαινόμενο όσο και ένας γορίλας με δύο κεφάλια. Ο Κάρολος Δαρβίνος αναγνώριζε κάποιες γυναικείες αρετές, όπως λόγου χάριν τη διαίσθηση, αλλά τις θεωρούσε «αρετές χαρακτηριστικές των κατώτερων φυλών».
Όπως συμβαίνει με τους Ινδιάνους και τους μαύρους, η γυναίκα μπορεί να είναι κατώτερη αλλά αποτελεί απειλή. «Μία τη μία του ευρείν λογισμόν, ον επεζήτησεν η ψυχή μου και ουχ εύρον· και άνθρωπον ένα από χιλίων εύρον και γυναίκα εν πάσι τούτοις ουχ εύρον», διαπίστωνε ο Εκκλησιαστής (Κεφάλαιο Ζ, στ. 27, 28). Κάτι ήξερε ο Οδυσσέας και απέφευγε τα τραγούδια των Σειρήνων, που αιχμαλώτιζαν και εξόντωναν τους άντρες. Δεν υπάρχει πολιτισμική παράδοση που να μη δικαιολογεί τη μονοπώληση των όπλων και του λόγου από τους άντρες, δεν υπάρχει λαϊκή παράδοση που να μη διαιωνίζει την περιφρόνηση της γυναίκας ή να μην την καταγγέλλει ως επικίνδυνη. Οι παροιμίες, που μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη, διδάσκουν ότι η γυναίκα και το ψέμα γεννήθηκαν την ίδια μέρα και ότι ο λόγος της γυναίκας δεν αξίζει ούτε μια δεκάρα. Στη λαϊκή μυθολογία της Λατινικής Αμερικής, τα φαντάσματα που ψάχνουν εκδίκηση, τα τρομακτικά στοιχειά, τα κακά πνεύματα που τις νύχτες στήνουν ενέδρα στους περαστικούς είναι σχεδόν πάντα γυναίκες. Τόσο στον ύπνο τους όσο και στον ξύπνιο τους είναι φανερός ο πανικός των αντρών μπροστά σε μια ενδεχόμενη εισβολή των γυναικών στις απαγορευμένες περιοχές της ηδονής και της εξουσίας· κι έτσι ήταν από αμνημονεύτων χρόνων.
Επιβεβαίωση του δικαιώματος ιδιοκτησίας: το αρσενικό ιδιοκτήτης αποδεικνύει με γροθιές το δικαίωμα της ιδιοκτησίας του πάνω στο θηλυκό. Το αρσενικό και το θηλυκό μαζί αποδεικνύουν με γροθιές το δικαίωμα της ιδιοκτησίας πάνω στα παιδιά.
«Το να γεννηθείς κορίτσι στο σημερινό κόσμο είναι ρίσκο», παραδέχεται η διευθύντρια της UNICEF. Και καταγγέλλει τη βία και τις διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες, από τα παιδικά τους χρόνια, παρά τις κατακτήσεις των φεμινιστικών κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1995, στην παγκόσμια διάσκεψη για τα δικαιώματα των γυναικών στο Πεκίνο, αποκαλύφθηκε ότι οι γυναίκες κερδίζουν, ανά τον κόσμο σήμερα, το ένα τρίτο των όσων κερδίζουν οι άντρες για την ίδια προσφορά εργασίας. Στους δέκα φτωχούς, οι επτά είναι γυναίκες· μόλις και μετά βίας μία στις εκατό γυναίκες έχει στην ιδιοκτησία της κάτι. Η ανθρωπότητα πετάει λαβωμένη, πουλί με ένα φτερό. Στους δέκα βουλευτές των κοινοβουλίων μία, κατά μέσο όρο, είναι γυναίκα· σε ορισμένα κοινοβούλια μάλιστα δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα. Αναγνωρίζεται μια κάποια χρησιμότητα της γυναίκας στο σπίτι, στο εργοστάσιο ή το γραφείο, ενδεχομένως μάλιστα στο κρεβάτι ή στην κουζίνα να είναι εντελώς απαραίτητη, αλλά ο δημόσιος χώρος μονοπωλείται δυναμικά από τους άντρες που έχουν γεννηθεί για την εξουσία και τον πόλεμο. Η Κάρολ Μπέλαμι, διευθύντρια του γραφείου της UNICEF των Ηνωμένων Εθνών, δεν είναι κάτι το σύνηθες. Τα Ηνωμένα Έθνη προασπίζονται το δικαίωμα στην ισότητα αλλά δεν το εφαρμόζουν: στα υψηλά κλιμάκια του μεγαλύτερου διεθνούς οργανισμού, εκεί όπου παίρνονται οι αποφάσεις, οι άντρες καταλαμβάνουν οκτώ στις δέκα θέσεις.
Η αφρικανική τέχνη έθρεψε τους πιο σημαντικούς πρωταγωνιστές της σύγχρονης ζωγραφικής και γλυπτικής. Ορισμένοι μάλιστα την αντέγραψαν χωρίς ούτε ένα ευχαριστώ. Ο Πάμπλο Πικάσο, η μεγαλύτερη ιδιοφυία της τέχνης του αιώνα μας, δούλευε πάντα περιστοιχισμένος από αφρικανικές μάσκες και ξυλόγλυπτα κι αυτή η επιρροή είναι εμφανής σε πολλά από τα αριστουργήματα που μας άφησε. Το έργο πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε ο κυβισμός, οι Δεσποινίδες της Αβινιόν (οι δεσποινίδες απ’ το δρόμο με τις πουτάνες της Βαρκελώνης) αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα. Το πιο διάσημο πρόσωπο του πίνακα, αυτό που σπάει την παραδοσιακή συμμετρία περισσότερο από τα υπόλοιπα, είναι η ακριβής αναπαραγωγή μιας μάσκας του Κονγκό, που αναπαριστά ένα πρόσωπο παραμορφωμένο από τη σύφιλη και εκτίθεται στο Βασιλικό Μουσείο Κεντρικής Αφρικής, στο Βέλγιο.
Επιμέλεια για την ΕΛ.Λ.Α.Σ. : Ν.Π.
Σήμερα ολοκληρώνουμε τον πρώτο κύκλο μαθημάτων με την παρουσίαση του τρίτου και τελευταίου από τα τρία μέρη του 4ου μαθήματος από το βιβλίο του Ουρουγουανού συγγραφέα και φιλοσόφου Εντουάρντο Γκαλεάνο, “Ένας κόσμος ανάποδα” (πατήστε εδώ για να δείτε όλες τις σχετικές αναρτήσεις) που κυκλοφορεί από τις ‘Εκδόσεις Πιρόγα’ σε μετάφραση τηςΓΕΩΡΓΙΑΣ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Eduardo Galeano “Patas arriba” 1998. Oι παρουσίασεις αυτές αντιστοιχούν σε 18 μαθήματα ενταγμένα σε 6 κύκλους.
Κύκλος - Το σχολείο του κόσμου απ’ την ανάποδη
Σελίδες 78 – 88 , Μάθημα 4ο ,”Βασικά μαθήματα ρατσισμού και φαλλοκρατίας (Γ’ Μέρος)“
Από τα πρώτα χρόνια της κατάκτησης έγινε αμέσως φανερό ότι οι Ινδιάνοι σ’ αυτή τη ζωή ήταν καταδικασμένοι στη δουλεία και στην άλλη στην κόλαση. Τα στοιχεία που αποδείκνυαν τη βασιλεία του Σατανά στην Αμερική περίσσευαν. Μια από τις πιο αδιάσειστες αποδείξεις ήταν το γεγονός ότι η ομοφυλοφιλία ήταν ελεύθερη στις ακτές της Καραϊβικής και σε άλλες περιοχές. Από το 1446 οι ομοφυλόφιλοι της Πορτογαλίας καταδικάζονταν στην πυρά, με διαταγή του βασιλιά Αλφόνσου: «Με γενικό νόμο ορίζουμε και διατάσσουμε: κάθε άνθρωπος που διαπράττει ένα τέτοιο αμάρτημα, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, θα καίγεται στην πυρά μέχρι να γίνει στάχτη, ώστε ποτέ να μην μπορέσουν να αναδυθούν αναμνήσεις από το σώμα του ή το μνήμα του». Το 1497 η Ισαβέλλα και ο Φερνάντο, οι καθολικοί βασιλιάδες της Ισπανίας, διέταξαν να καίγονται ζωντανοί όσοι καταδικάζονταν για το αποτρόπαιο αμάρτημα του σοδομισμού, οι οποίοι μέχρι τότε εκτελούνταν με λιθοβολισμό ή απαγχονισμό. Οι πολεμιστές που κατάκτησαν την Αμερική συνέβαλαν με αξιοσημείωτο τρόπο στην τεχνολογία των υποδειγματικών τρόπων θανάτωσης. Το 1513, δύο μέρες πριν από την επονομαζόμενη ανακάλυψη του Ειρηνικού Ωκεανού, ο λοχαγός Βάσκο Νουνιέζ ντε Μπαλμπόα έριξε στα σκυλιά πενήντα Ινδιάνους που προσέβαλαν τον Θεό κάνοντας το παρά φύση απεχθές αμάρτημα. Αντί να τους κάψει ζωντανούς τους πέταξε σε σκυλιά εκπαιδευμένα να κατασπαράζουν το ανθρώπινο κρέας. Το θέαμα έλαβε χώρα στον Παναμά, υπό το φως της πυράς. Ο σκύλος του Μπαλμπόα, Λεοντσίνο, που έπαιρνε μισθό υπαξιωματικού, επέδειξε ιδιαίτερη μαεστρία στην τέχνη του ξεκοιλιάσματος.
Σχεδόν πέντε αιώνες αργότερα, το Μάιο του 1997, στο Σαο Γκονσάλο ντο Αμαράντε, μια μικρή πόλη της Βραζιλίας, ένας άντρας σκότωσε δεκαπέντε ανθρώπους και αυτοκτόνησε με μια σφαίρα στο στήθος επειδή στο χωριό έλεγαν ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Η τάξη που κυριάρχησε στον κόσμο, μετά την κατάκτηση της Αμερικής, ποτέ δεν είχε την πρόθεση να κοινωνικοποιήσει τα επίγεια αγαθά, που ο Θεός εποίησε και ευλόγησε, αλλά αντίθετα αφιερώθηκε με ζήλο να καθολικεύσει τις πιο καταραμένες φοβίες της βιβλικής παράδοσης.
Στις μέρες μας, το κίνημα των gay έχει κερδίσει πολύ έδαφος όσον αφορά την ελευθερία και το σεβασμό, ιδιαίτερα στις χώρες του Βορρά, αλλά ακόμα υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις που πρέπει να πέσουν. Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που βλέπουν την ομοφυλοφιλία σαν ασυγχώρητη αμαρτία, σαν ανεξίτηλο και μεταδοτικό στίγμα ή σαν μια ολέθρια πρόκληση που βάζει σε πειρασμό τους αθώους: οι αμαρτωλοί, ασθενείς ή εγκληματίες, ανάλογα με την οπτική γωνία απ’ όπου θα το δει κανείς, αποτελούν σε κάθε περίπτωση δημόσιο κίνδυνο. Πολλοί ομοφυλόφιλοι υπήρξαν, και εξακολουθούν να είναι, θύματα των ομάδων κοινωνικής κάθαρσης που δρουν στην Κολομβία και των εκτελεστικών αποσπασμάτων της Βραζιλίας ή των οποιωνδήποτε τρελών με αστυνομικές στολές ή πολιτικά ρούχα, που σε ολόκληρο τον κόσμο εξορκίζουν τους δαίμονές τους ξυλοκοπώντας τον πλησίον τους, γρονθοκοπώντας τον ή γαζώνοντάς τον με πυροβολισμούς. Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο Λουίς Μοτ, της Ομάδας των Γκέι της Μπαχίας, περισσότεροι από χίλιοι οκτακόσιοι ομοφυλόφιλοι έχουν δολοφονηθεί τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στη Βραζιλία. «Σκοτώνονται μεταξύ τους», λένε οι επίσημες πηγές της αστυνομίας, «είναι εσωτερική υπόθεση των ανώμαλων». Μια ερμηνεία παρόμοια με αυτήν που ακούγεται συχνά για τους πολέμους της Αφρικής: είναι εσωτερική υπόθεση των μαύρων, ή για τις σφαγές των ιθαγενών στην Αμερική: είναι εσωτερική υπόθεση των Ινδιάνων.Απόψεις / 5
Αν τα Ευαγγέλια τα είχαν γράψει γυναίκες Απόστολοι, πως θα ήταν άραγε η άγια νύχτα της χριστιανοσύνης;
Ο Άγιος Ιωσήφ ήταν κακόκεφος, θα έγραφαν οι γυναίκες Απόστολοι. Ήταν ο μόνος με κατεβασμένα τα μούτρα στη φάτνη όπου ο νεογέννητος Χριστούλης ακτινοβολούσε μέσα στην αχυρένια κούνια του. Όλοι χαμογελούσαν: η Παρθένος Μαρία, τα αγγελάκια, οι βοσκοί, τα προβατάκια, το βόδι, το γαϊδούρι, οι μάγοι που είχαν έρθει από την Ανατολή και το άσπρο που τους είχε οδηγήσει μέχρι τη Βηθλεέμ. Όλοι χαμογελούσαν, εκτός από έναν. Τον Ιωσήφ, που συννεφιασμένος μουρμούριζε:
-Εγώ ήθελα κοριτσάκι.
Απόψεις / 6
Αν η Εύα είχε γράψει τη Γένεση, πως θα ήταν άραγε η πρώτη νύχτα πάθους του ανθρώπινου γένους;
Η Εύα θα άρχιζε δηλώνοντας ότι δεν είχε γεννηθεί από κανένα πλευρό, ότι δε γνώριζε κανέναν όφι, ότι δεν πρόσφερε μήλα σε κανέναν και ότι ο Θεός ουδέποτε της είπε ότι θα γεννάει με πόνους και ότι θα την εξουσιάζει ο άντρας της. Θα έλεγε ότι όλες αυτές οι ιστορίες είναι καθαρά ψέματα τα οποία διέρρευσε στον Τύπο ο Αδάμ.
Υπάρχει και η έκφραση εσωτερική υπόθεση των γυναικών. Ο ρατσισμός και η φαλλοκρατία τρέφονται από τις ίδιες πηγές και χρησιμοποιούν παρόμοιες λέξεις. Σύμφωνα με τον Εουγένιο Ραούλ Ζαφαρόνι, τα βασικό κείμενο πάνω στο οποίο στηρίχτηκε το ποινικό δίκαιο είναι το εγχειρίδιο Η πάταξη των μαγισσών της Ιεράς Εξέτασης, το οποίο δημοσιεύτηκε το 1546 και καταφέρεται κατά του μισού πληθυσμού της ανθρωπότητας. Οι ιεροεξεταστές, από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα του εγχειριδίου, προσπαθούν να αιτιολογήσουν την αμαρτωλή φύση της γυναίκας και να αποδείξουν τη βιολογική της κατωτερότητα. Οι γυναίκες είχαν ήδη υποστεί πολύ κακή μεταχείριση, τόσο στη Βίβλο όσο και στην ελληνική μυθολογία, από τότε που η ηλίθια η Εύα κατάφερε να μας πετάξει ο Θεός έξω από τον Παράδεισο και η αποσβολωμένη Πανδώρα άνοιξε το κουτί και γέμισε τον κόσμο με κακοτυχίες. «Κεφαλή δε γυναικός ο ανήρ», έλεγε ο Άγιος Παύλος στην Προς Κορινθίους επιστολή του και δεκαεννέα αιώνες αργότερα ο Γουστάβος Λε Μπον, ένας από τους θεμελιωτές της κοινωνικής ψυχολογίας, κατάφερε να αποδείξει ότι μια ευφυής γυναίκα είναι ένα τόσο σπάνιο φαινόμενο όσο και ένας γορίλας με δύο κεφάλια. Ο Κάρολος Δαρβίνος αναγνώριζε κάποιες γυναικείες αρετές, όπως λόγου χάριν τη διαίσθηση, αλλά τις θεωρούσε «αρετές χαρακτηριστικές των κατώτερων φυλών».
Από τα πρώτα χρόνια μετά την κατάκτηση της Αμερικής, οι ομοφυλόφιλοι κατηγορήθηκαν για προδοσία του ανδρικού είδους. Η πιο ασυγχώρητη ύβρις προς τον Κύριο, ο οποίος είναι άνδρας όπως υποδεικνύει και το όνομά του, ήταν η θηλυπρέπεια αυτών των ιθαγενών, «το μόνο που τους έλειπε για να είναι γυναίκες ήταν το στήθος και η δυνατότητα να γεννούν». Στις μέρες μας οι λεσβίες κατηγορούνται για προδοσία του γυναικείου είδους, επειδή αυτό το εκφυλισμένο είδος δεν αναπαράγει εργατικά χέρια. Η γυναίκα, που γεννιέται για να κάνει παιδιά, να ξεντύνει μεθύστακες ή να ντύνει αγίους, εκ παραδόσεως κατηγορείται, όπως οι ιθαγενείς και οι μαύροι, για εκ γενετής βλακεία. Και, όπως εκείνοι, έχει καταδικαστεί να μείνει στο περιθώριο της ιστορίας. Η επίσημη ιστορία της Αμερικής αφήνει ένα μικρό χώρο στις γυναίκες, πιστή σκιά επιφανών ανδρών, στις μητέρες με αυταπάρνηση και στις τεθλιμμένες χήρες: σημαία, κέντημα και πένθος. Σπάνια αναφέρεται στις Ευρωπαίες γυναίκες που πρωταγωνίστησαν στην κατάκτηση της Αμερικής ή στις κρεολές που άρπαξαν το σπαθί στους πολέμους της ανεξαρτησίας, παρότι οι φαλλοκράτες ιστορικοί θα μπορούσαν, τουλάχιστον, να χειροκροτήσουν τις πολεμικές αρετές τους. Και πολύ λιγότερο μιλάει η Ιστορία για τις Ινδιάνες και τις μαύρες που ηγήθηκαν σε μερικές από τις πολλές επαναστάσεις την εποχή της αποικιοκρατίας. Είναι αόρατες· πολύ σπάνια, αν κανείς το διερευνήσει πολύ, εμφανίζονται σαν από θαύμα. Πριν από λίγο καιρό, διαβάζοντας ένα βιβλίο για το Σουρινάμ, ανακάλυψα την Καάλα, αρχηγό των ελευθέρων, που με την ιερή της ράβδο οδήγησε τους φυγάδες σκλάβους και η οποία εγκατέλειψε τον άνδρα της επειδή είχε γίνει νωθρός από τους έρωτες και τον σκότωσε με οδυνηρό τρόπο.
Όπως συμβαίνει με τους Ινδιάνους και τους μαύρους, η γυναίκα μπορεί να είναι κατώτερη αλλά αποτελεί απειλή. «Μία τη μία του ευρείν λογισμόν, ον επεζήτησεν η ψυχή μου και ουχ εύρον· και άνθρωπον ένα από χιλίων εύρον και γυναίκα εν πάσι τούτοις ουχ εύρον», διαπίστωνε ο Εκκλησιαστής (Κεφάλαιο Ζ, στ. 27, 28). Κάτι ήξερε ο Οδυσσέας και απέφευγε τα τραγούδια των Σειρήνων, που αιχμαλώτιζαν και εξόντωναν τους άντρες. Δεν υπάρχει πολιτισμική παράδοση που να μη δικαιολογεί τη μονοπώληση των όπλων και του λόγου από τους άντρες, δεν υπάρχει λαϊκή παράδοση που να μη διαιωνίζει την περιφρόνηση της γυναίκας ή να μην την καταγγέλλει ως επικίνδυνη. Οι παροιμίες, που μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη, διδάσκουν ότι η γυναίκα και το ψέμα γεννήθηκαν την ίδια μέρα και ότι ο λόγος της γυναίκας δεν αξίζει ούτε μια δεκάρα. Στη λαϊκή μυθολογία της Λατινικής Αμερικής, τα φαντάσματα που ψάχνουν εκδίκηση, τα τρομακτικά στοιχειά, τα κακά πνεύματα που τις νύχτες στήνουν ενέδρα στους περαστικούς είναι σχεδόν πάντα γυναίκες. Τόσο στον ύπνο τους όσο και στον ξύπνιο τους είναι φανερός ο πανικός των αντρών μπροστά σε μια ενδεχόμενη εισβολή των γυναικών στις απαγορευμένες περιοχές της ηδονής και της εξουσίας· κι έτσι ήταν από αμνημονεύτων χρόνων.
Υπάρχει λόγος που οι γυναίκες ήταν τα θύματα του κυνηγιού των μαγισσών, και όχι μόνο στα χρόνια της Ιεράς Εξέτασης. Ήταν δαιμονισμένες, σφάδαζαν και ούρλιαζαν, μήπως είχαν οργασμούς και μάλιστα πολλαπλούς οργασμούς; Τι σκάνδαλο! Μόνο η επήρεια του Σατανά θα μπορούσε να ερμηνεύσει την τόση απαγορευμένη φλόγα, άρα η πυρά ήταν η κατάλληλη τιμωρία. Κατ’ εντολήν του Θεού οι αμαρτωλές που κόχλαζαν στο πάθος έπρεπε να καούν ζωντανές. Ο φθόνος και ο πανικός για την ηδονή της γυναίκας δεν είναι κάτι το καινούργιο. Ένας από τους πιο παλιούς μύθους παγκοσμίως, κοινός σε πολλούς πολιτισμούς διαφορετικών εποχών και περιοχών, είναι ο μύθος του αιδοίου με τα δόντια. Το γυναικείο όργανο ως ένα στόμα γεμάτο δόντια, τι αχόρταγο στόμα ενός πιράνχας που τρέφεται με αντρικό κρέας. Στον κόσμο μας σήμερα, στο τέλος του εικοστού αιώνα, υπάρχουν εκατόν είκοσι εκατομμύρια γυναίκες με ακρωτηριασμένες κλειτορίδες.
Δεν υπάρχει γυναίκα που να μην αποδεικνύεται ύποπτη κακής διαγωγής. Τα μπολερό τις βγάζουν όλες αχάριστες· τα ταγκό πουτάνες (εκτός από τη μαμά). Στις χώρες του Νότου μια στις τρεις παντρεμένες γυναίκες τρώει ξύλο, ως αναπόσπαστο κομμάτι της συζυγικής ρουτίνας, για να τιμωρηθεί για κάτι που έκανε ή κάτι που θα μπορούσε να είχε κάνει:
-Κοιμόμαστε – λέει μια εργάτρια στον οικισμό Καζαβάλε του Μοντεβιδέο –Έρχεται ένας πρίγκιπας σου δίνει ένα φιλί και σε αποκοιμίζει. Όταν ξυπνάς ο πρίγκιπας σε ξυλοφορτώνει.
Και μια άλλη:
-Ζω με το φόβο της μάνας μου και η μάνα μου ζούσε με το φόβο της γιαγιάς μου.
Επιβεβαίωση του δικαιώματος ιδιοκτησίας: το αρσενικό ιδιοκτήτης αποδεικνύει με γροθιές το δικαίωμα της ιδιοκτησίας του πάνω στο θηλυκό. Το αρσενικό και το θηλυκό μαζί αποδεικνύουν με γροθιές το δικαίωμα της ιδιοκτησίας πάνω στα παιδιά.
Και οι βιασμοί, μήπως δεν είναι κι αυτοί ιεροτελεστίες που, μέσω της βίας, υμνούν αυτό το δικαίωμα; Ο βιαστής δεν ψάχνει, ούτε βρίσκει ηδονή: έχει ανάγκη να καθυποτάξει. Ο βιασμός χαράσσει με καυτή σφραγίδα ένα σημάδι ιδιοκτησίας πάνω στους γλουτούς του θύματος και αυτή είναι η πιο βάναυση έκφραση εξουσίας φαλλικού χαρακτήρα από όσες κατά καιρούς έχουν εκφραστεί με τη μορφή του βέλους, του σπαθιού, του τουφεκιού, του κανονιού, του πυραύλου ή με οποιαδήποτε άλλη μορφή στύσης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε έξι λεπτά βιάζεται μια γυναίκα και στο Μεξικό μία κάθε εννέα λεπτά.
Μια Μεξικάνα έλεγε:
- Η μόνη διαφορά ανάμεσα στο βιασμό και στο να σε τσαλαπατήσει ένα φορτηγό είναι ότι οι άντρες, μετά, σε ρωτάνε αν σου άρεσε.
Οι στατιστικές καταγράφουν μόνο τους βιασμούς που έχουν καταγγελθεί, οι οποίοι στη Λατινική Αμερική είναι πάντα πολύ λιγότεροι από όσους έχουν πραγματικά συμβεί. Στην πλειοψηφία τους οι γυναίκες που έχουν υποστεί βιασμό σιωπούν από φόβο. Πολλά κορίτσια, αφού τα βιάσουν μέσα στο σπίτι τους, καταλήγουν στο δρόμο: κάνουν πεζοδρόμιο, φτηνά κορμιά· μερικά απ’ αυτά θα βρουν το θάνατο, όπως τα παιδιά του δρόμου, στην άσφαλτο. Η Λέλια, δεκατεσσάρων χρονών, μεγαλωμένη ελέω Θεού στους δρόμους του Ρίο ντε Τζανέιρο είπε:
- Όλοι κλέβουν. Κι εγώ κλέβω και με κλέβουν.
Όταν η Λέλια δουλεύει, πουλώντας το κορμί της, την πληρώνουν λίγο ή τξν πληρώνουν δέρνοντάς την. Κι όταν κλέβει οι αστυνομικοί της κλέβουν ό,τι έχει κλέψει κι επιπλέον της κλέβουν και το κορμί.
Η Ανχέλικα, δεκαέξι χρονών, που την πέταξαν στους δρόμους της Πόλης του Μεξικού, λέει:
-Είπα στη μαμά μου ότι ο αδελφός μου με βίασε κι εκείνη με έδιωξε από το σπίτι. Τώρα μένω με έναν άφραγκο και είμαι έγκυος. Μου λέει ότι αν θα κάνω αγοράκι θα με στηρίξει. Αν κάνω κοριτσάκι δε μου λέει τι θα κάνει.
«Το να γεννηθείς κορίτσι στο σημερινό κόσμο είναι ρίσκο», παραδέχεται η διευθύντρια της UNICEF. Και καταγγέλλει τη βία και τις διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες, από τα παιδικά τους χρόνια, παρά τις κατακτήσεις των φεμινιστικών κινημάτων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το 1995, στην παγκόσμια διάσκεψη για τα δικαιώματα των γυναικών στο Πεκίνο, αποκαλύφθηκε ότι οι γυναίκες κερδίζουν, ανά τον κόσμο σήμερα, το ένα τρίτο των όσων κερδίζουν οι άντρες για την ίδια προσφορά εργασίας. Στους δέκα φτωχούς, οι επτά είναι γυναίκες· μόλις και μετά βίας μία στις εκατό γυναίκες έχει στην ιδιοκτησία της κάτι. Η ανθρωπότητα πετάει λαβωμένη, πουλί με ένα φτερό. Στους δέκα βουλευτές των κοινοβουλίων μία, κατά μέσο όρο, είναι γυναίκα· σε ορισμένα κοινοβούλια μάλιστα δεν υπάρχει ούτε μία γυναίκα. Αναγνωρίζεται μια κάποια χρησιμότητα της γυναίκας στο σπίτι, στο εργοστάσιο ή το γραφείο, ενδεχομένως μάλιστα στο κρεβάτι ή στην κουζίνα να είναι εντελώς απαραίτητη, αλλά ο δημόσιος χώρος μονοπωλείται δυναμικά από τους άντρες που έχουν γεννηθεί για την εξουσία και τον πόλεμο. Η Κάρολ Μπέλαμι, διευθύντρια του γραφείου της UNICEF των Ηνωμένων Εθνών, δεν είναι κάτι το σύνηθες. Τα Ηνωμένα Έθνη προασπίζονται το δικαίωμα στην ισότητα αλλά δεν το εφαρμόζουν: στα υψηλά κλιμάκια του μεγαλύτερου διεθνούς οργανισμού, εκεί όπου παίρνονται οι αποφάσεις, οι άντρες καταλαμβάνουν οκτώ στις δέκα θέσεις.
Η περιφρονημένη μαμά
Τα έργα τέχνης της μαύρης Αφρικής, καρποί συλλογικής δημιουργίας, έργα του ενός αλλά και έργα όλων, σπάνια εκτίθενται ισότιμα με τα έργα των καλλιτεχνών που θεωρούν ότι φέρου επάξια αυτό τον τίτλο. Τα λάφυρα της λεηλασίας των αποικιοκρατών μπορεί κανείς να τα βρει, κατ’ εξαίρεση, σε ορισμένα μουσεία της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς επίσης και σε ορισμένες ιδιωτικές συλλογές. Ο φυσικός τους χώρος, όμως, είναι τα μουσεία της ανθρωπολογίας. Ανάγοντας την αφρικανική τέχνη στην κατηγορία της χειροτεχνίας ή της λαϊκής έκφρασης, είναι άξια προσοχής ως ένα από τα έθιμα των εξωτικών λαών. Ο αποκαλούμενος δυτικός κόσμος, που έχει συνηθίσει να φέρεται ως ο πιστωτής του υπόλοιπου κόσμου, δε φαίνεται να ενδιαφέρεται να αναγνωρίσει τα δικά του χρέη. Ωστόσο όποιος έχει μάτια για να βλέπει και να θαυμάζει θα μπορούσε δικαιολογημένα να αναρωτηθεί: Τι θα ήταν η τέχνη του εικοστού αιώνα χωρίς τη συνεισφορά της μαύρης τέχνης; Θα ήταν δυνατόν να υπάρξουν, χωρίς την αφρικάνα μαμά που τα γαλούχησε, τα πιο διάσημα γλυπτά και οι ωραιότεροι πίνακες της εποχής μας;
Σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, ο Γουίλιαμ Ρόμπιν και άλλοι φοιτητές έκαναν μια αποκαλυπτική αντιπαραβολή. Σελίδα τη σελίδα τεκμηρίωσαν το χρέος της τέχνης που αποκαλείται τέχνη, προς την τέχνη των αποκαλούμενωνπρωτόγονων λαών, που υπήρξε πηγή έμπνευσης ή πνευματικής κλοπής.
Η αφρικανική τέχνη έθρεψε τους πιο σημαντικούς πρωταγωνιστές της σύγχρονης ζωγραφικής και γλυπτικής. Ορισμένοι μάλιστα την αντέγραψαν χωρίς ούτε ένα ευχαριστώ. Ο Πάμπλο Πικάσο, η μεγαλύτερη ιδιοφυία της τέχνης του αιώνα μας, δούλευε πάντα περιστοιχισμένος από αφρικανικές μάσκες και ξυλόγλυπτα κι αυτή η επιρροή είναι εμφανής σε πολλά από τα αριστουργήματα που μας άφησε. Το έργο πάνω στο οποίο θεμελιώθηκε ο κυβισμός, οι Δεσποινίδες της Αβινιόν (οι δεσποινίδες απ’ το δρόμο με τις πουτάνες της Βαρκελώνης) αποτελεί ένα από τα πολλά παραδείγματα. Το πιο διάσημο πρόσωπο του πίνακα, αυτό που σπάει την παραδοσιακή συμμετρία περισσότερο από τα υπόλοιπα, είναι η ακριβής αναπαραγωγή μιας μάσκας του Κονγκό, που αναπαριστά ένα πρόσωπο παραμορφωμένο από τη σύφιλη και εκτίθεται στο Βασιλικό Μουσείο Κεντρικής Αφρικής, στο Βέλγιο.
Κάποια κεφάλια σμιλεμένα από τον Αμεντέο Μοντιλιάνι είναι εντελώς ίδια με κάποιες μάσκες του Μαλί και της Νιγηρίας. Τα σύμβολα από τις μπορντούρες των παραδοσιακών ταπισερί του Μαλί χρησίμεψαν σαν πρότυπο στη ζωγραφική του Πάουλ Κλέε. Ορισμένα από τα στιλιζαρισμένα ξυλόγλυπτα του Κονγκό ή της Κένυας, φτιαγμένα πριν ακόμα γεννηθεί ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι, θα πέρναγαν για δικά του έργα σε οποιοδήποτε μουσείο, χωρίς να το πάρει είδηση κανείς. Δύσκολα θα μάντευε κανείς τις διαφορές ανάμεσα στην ελαιογραφία του Μαξ Ερνστ Ανδρικό Κεφάλι και το ξυλόγλυπτο από την Κόστα ντε Μαρφίλ Κεφάλι ενός ιππέα, που ανήκει σε μια ιδιωτική συλλογή στη Νέα Υόρκη. Στο έργο του Αλεξάντερ Κάλντερ Το φως του φεγγαριού σε μια ριπή ανέμου υπάρχει ένα πρόσωπο, κλώνος μιας μάσκας του Κονγκό, που βρίσκεται στο Μουσείο του Σιάτλ.
*Αυτό το κείμενο αποτελεί απόσπασμα (σελ. 78 – 88) από το βιβλίο «ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΝΑΠΟΔΑ»του Εντουάρντο Γκαλεάνο και κυκλοφορεί από τις ‘Εκδόσεις Πιρόγα’ σε μετάφραση της ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Eduardo Galeano “Patas arriba” 1998
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου