Οι αποφάσεις για την Ισπανία και την Ιταλία σημαντικές για το μέλλον του ευρώ.

του Κώστα Μελά

Ξένοι θεσμικοί παράγοντες δε χάνουν την ευκαιρία να μας δείχνουν την πόρτα εξόδου από την ευρωζώνη. Έχει απομακρυνθεί ή όχι το σενάριο επιστροφής στη δραχμή;

Όλα τα σενάρια για την τύχη της Ελλάδος σε σχέση με την παραμονή της στην ευρωζώνη είναι ανοιχτά από την ημέρα εισόδου της χώρας στην κρίση και στο οικονομικό πρόγραμμα του Μνημονίου . Ενώ στην αρχή θα μπορούσαν να  κλείσουν με τη  ρητή διαβεβαίωση των  ευρωπαίων  ότι θα την διασώσουν με κάθε τρόπο και μέσο, ανεξαρτήτως κόστους  σήμερα τα πράγματα έχουν περιπλεχτεί δεδομένου ότι με την εξάπλωση της κρίσης  η απειλή έχει αγγίξει  πλέον το ίδιο το ενιαίο νόμισμα . Επομένως η έξοδος ή μη της Ελλάδος από το ευρώ είναι συνυφασμένη με το μέλλον του ενιαίου νομίσματος διότι έχει αποδειχτεί στην πράξη ότι ανεξάρτητα των λανθασμένων επιλογών των διαφόρων κυβερνήσεων  , η ίδια η αρχιτεκτονική  δομή και η λειτουργία του ενιαίου νομίσματος  επέτρεψε , εμβάθυνε και διευκόλυνε τη μεγέθυνση της κρίσης . 

Η αντίληψη για «σπρώξιμο» της Ελλάδος έξω από το ευρώ , που καλλιεργείτε  σοβαρά πλέον σε πολιτικούς κύκλους διαφόρων χωρών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης  και η οποία αποτελεί αντανάκλαση συγκεκριμένων κοινωνικών διεργασιών , συνεχώς διευρύνεται  και αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς σε κέντρα λήψης αποφάσεων όλο και σε υψηλότερο επίπεδο.  Θεωρώ πάντως ότι είναι πολύ δύσκολο ο οποιοσδήποτε πρωθυπουργός  (πχ η Μέρκελ) να πάρει μια απόφαση τέτοιου μεγέθους και να φορτωθεί τις όποιες μελλοντικές εξελίξεις συμβούν. Απλά διότι κανείς δεν γνωρίζει τι πρόκειται να συμβεί σε αυτήν την περίπτωση. Όμως στη ζωή δεν είναι οι συντεταγμένες αποφάσεις που είναι σημαντικές. 

Συνήθως είναι η τυχαιότητα εκείνη που καθορίζει το μέλλον και τα τυχαία συμβάντα. Επομένως βαδίζουμε στην κόψη του ξυραφιού απλά διότι έχουμε ενδυθεί το μανδύα ενός ενιαίου νομίσματος το οποίο μόνο ενιαίο δεν είναι δεδομένου ότι οι απαιτούμενες υποστηρικτικές οικονομικές πολιτικές πόρρω απέχουν να τέτοιες. Έχουμε εισέλθει σε ένα τούνελ στο οποίο οι κατολισθήσεις απαγορεύουν την κίνηση προς τα πίσω ενώ παράλληλα επιβάλλουν την επιταχυνόμενη κίνηση προς τα εμπρός για την αποφυγή τραυματισμού ή θανάτου από τις κατολισθήσεις όμως μπροστά στο βάθος αντί για έξοδο υπάρχουν τεράστια βράχια. Το ενιαίο νόμισμα δεν έχει μέλλον με τον τρόπο που έχει χτισθεί. 

Η αλλαγή των όρων λειτουργίας του ούτε είναι εύκολη διαδικασία ούτε είναι επιθυμητή από τους βόρειους εταίρους. Η έντονη ασύμμετρη ανάπτυξη μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν στο νόμισμα λειτουργεί σχεδόν  όχι μόνο  «ως φυσικό εμπόδιο» στην όποια προσπάθεια σύγκλισης των οικονομιών  αλλά επί της ουσίας ως κατανεμητής των χωρών σε ένα ιεραρχικό σχήμα, ανάλογα με την παραγωγική τους ικανότητα  η οποία δύσκολα μεταβάλλεται  έστω και μακροχρονίως. Θέλω να πω ότι η «αντικειμενική»  οικονομική πραγματικότητα επιβάλλει την θέση που κάθε χώρα θα κατέχει εντός του σχηματισμού. Αυτό σηματοδοτεί η  απαγόρευση της χρήσης των εργαλείων της μακροοικονομικής πολιτικής  απαγορεύοντας  τις πολιτικές παρεμβάσεις στην οικονομία  .

-Για πόσο μπορεί να συνεχιστεί αυτός ο φαύλος κύκλος του δανεισμού της χώρας μας από τους εταίρους την ίδια στιγμή που επενδύσεις δεν έρχονται, θέσεις εργασίας δε δημιουργούνται και συνεπώς ο πολυπόθητος στόχος της ανάπτυξης μοιάζει με όνειρο απατηλό;

Μέχρι να αποφασίσουν οι Ευρωπαίοι τι θα κάνουν με το ενιαίο νόμισμα και συγκεκριμένα πως θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα με την Ισπανία  και την Ιταλία .Η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης είναι μια ματαιότητα . Άλλωστε ότι ο Σαμαράς θα πάει να ζητήσει παράταση δείχνει σε όλο του το μεγαλείο  τα αδιέξοδα του συγκεκριμένου προγράμματος. Νομίζω ότι ο ποιητής περιγράφει με ακρίβεια την σημερινή κατάσταση της ελληνικής οικονομίας:

……..

 Είν’ η προσπάθειές μας, των συφοριασμένων·
είν’ η προσπάθειές μας σαν των Τρώων.
Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι
παίρνουμ’ επάνω μας· κι αρχίζουμε
νάχουμε θάρρος και καλές ελπίδες.

Μα πάντα κάτι βγαίνει και μας σταματά.
Ο Aχιλλεύς στην τάφρον εμπροστά μας
βγαίνει και με φωνές μεγάλες μάς τρομάζει.

………

-Υπάρχει περίπτωση με τα σημερινά δεδομένα να οδηγηθούμε σε μια αιφνιδιαστική στάση πληρωμών; Τι θα σήμαινε για την καθημερινότητά μας ένα τέτοιο ενδεχόμενο;

Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά όπως είπαμε παραπάνω. Όμως θεωρώ ότι αυτό δεν θα είναι το αποτέλεσμα μιας συντεταγμένης ενέργειας ή απόφασης αλλά αποτέλεσμα  μιας περισσότερο ή λιγότερο σύνθετης κοινωνικής τυχαιότητας . Δηλαδή συμβάντων των οποίων οι αλυσιδωτές αντιδράσεις μπορεί να οδηγήσουν σε αυτή την κατάληξη. Για την καθημερινότητα προφανώς θα πρόκειται για μια καταστροφή , τουλάχιστον μέχρις ότου τα πράγματα θα αρχίσουν πάλι να μπαίνουν σε κάποια τάξη. Βεβαίως λέω σε κάποια τάξη αλλά κανείς δεν μπορεί σε κοινωνικό επίπεδο και στο επίπεδο λειτουργίας των θεσμών τι θα συμβεί. Συνήθως οι άνθρωποι ελπίζουν ότι μετά από μια καταστροφή θα ακολουθήσει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα μια σταθεροποίηση και μια ανάπτυξη. Όμως σήμερα ούτε για  αυτό  δεν μπορεί να είναι κάποιος σίγουρος. Οι παγκόσμιες αλλά και οι περιφερειακές εξελίξεις (στη γειτονιά μας)είναι ρευστές για να μην πω δυσοίωνες.   

-Από τι πιστεύετε ότι εξαρτάται το αν θα συμφωνήσουν οι εταίροι μας-και κυρίως οι Γερμανοί-σε μια διετή επιμήκυνση;

Θεωρώ ότι οι  γενικότερες αποφάσεις τους για το μέλλον του ευρώ θα είναι αποφασιστικής σημασίας για αυτό που με ρωτάτε και ειδικότερα οι αποφάσεις τους για το πώς θα χειριστούν τα επείγοντα ζητήματα της Ισπανίας και της Ιταλίας. Αν αποφασίσουν θετικά τότε πιθανόν να δεχθούν και κάποιο είδος παράτασης για τη Ελλάδα, όχι όμως του είδους που υπαινίσσεται η κυβέρνηση. Κάτι που θα αποτελεί μια μεσοβέζικη λύση μεταξύ εκείνων των απόψεων που υποστηρίζουν κατηγορηματικά ότι δεν πρέπει να δοθεί καμιά παράταση στην Ελλάδα και όσων υποστηρίζουν ότι το ζήτημα πρέπει να ξαναϊδωθεί. Βέβαια κυκλοφορεί η άποψη ότι ο Σαμαράς έχει λάβει ήδη υποσχέσεις για την επερχόμενη επιμήκυνση φθάνει να δείξει σαφή ενεργητικότητα για την πλήρη και χωρίς ενδοιασμούς εφαρμογή του Μνημονίου, κάτι το οποίο συμβαίνει μέχρι κεραίας. Ακόμη και έτσι να έχουν τα πράγματα θεωρώ ότι αν υπάρξει κάποια μορφή επιμήκυνσης θα έχει το χαρακτήρα που είπα. Βεβαίως  το εμπόδιο για την επιμήκυνση είναι το επιπλέον ποσό που απαιτείται για την πληρωμή των υποχρεώσεων του ελληνικού κράτους κατά τα χρόνια της επιμήκυνσης. Νομίζω ότι και εδώ θα υπάρξει μεσοβέζική λύση. Όλα αυτά βεβαίως με την προϋπόθεση μιας θετικής αντιμετώπισης του προβλήματος της Ισπανίας και της Ιταλίας.  

-Αν γίνει τελικά αποδεκτή η επιμήκυνση μέχρι το 2016 θα ανακουφιστεί ο Έλληνας πολίτης ή αυτό θα αποτελέσει αυτομάτως το σύνθημα για τη λήψη νέων επώδυνων μέτρων;

Όπως υπαινίχτηκα προηγουμένως η λύση αν θα υπάρξει θα είναι μεσοβέζικη. Θα δίνει κάτι αλλά θα παίρνει και κάτι. Δεν πρόκειται να υπάρξει καμία ανακούφιση πρακτικά. Ο έλληνας πολίτης θα κληθεί να καταβάλει ένα πρόσθετο ποσό . Αντί να το καταβάλει σε δύο χρόνια θα το καταβάλει σε τέσσερα. Όμως το ποσό θα είναι επιπρόσθετο και θα  πρέπει να καταβληθεί.    

-Η έκδοση ευρωομολόγου θα μπορούσε να αποτελέσει λύση στο γόρδιο δεσμό του χρέους για χώρες όπως η Ελλάδα;

Το ευρωομόλογο θα μπορούσε να αποτελέσει λύση ,κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις , αλλά γιατί να αναφερόμαστε σε κάτι που η κυρίαρχη Γερμανία κατηγορηματικά  δεν δέχεται

-Πόσο μπορούν να επηρεάσουν τη χώρα μας οι εξελίξεις σε Ιταλία και Ισπανία;

Νομίζω ότι ο Σεπτέμβριος θα είναι ένας ενδιαφέρων μήνας για τις εξελίξεις στην ΕΕ. Όπως είπαμε η απόφαση για τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων της Ισπανίας και της Ιταλίας θα έχει ουδέτερες ή αρνητικές επιπτώσεις για το ελληνικό πρόβλημα. Θέλω να πω μια «σωστή» αντιμετώπιση του ισπανικού και ιταλικού προβλήματος θα επιτρέψει ίσως να μην παρθούν χειρότερες αποφάσεις για την Ελλάδα .

Κώστας Μελάς , 20.08.2012. Εφημερίδα Η ΝΙΚΗ.