Η παράλληλη κυκλοφορία ευρώ και περιφερειακού νομίσματος : τι σημαίνει;

του Κώστα Μελά

-Επανήλθε πρόσφατα το σενάριο για παράλληλη κυκλοφορία του ευρώ και ενός περιφερειακού νομίσματος μόνο για εσωτερική χρήση  στην Ελλάδα. Πόσο εφικτό είναι κάτι τέτοιο;

Θεωρώ ότι είναι σχεδόν αδύνατον να συμβεί κάτι τέτοιο. Όλα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας σχετικά με παρόμοια θέματα δεν αποτελούν παρά ασκήσεις επί χάρτου στην καλύτερη των περιπτώσεων , ενώ στη χειρότερη πρόκειται για  απόψεις που εξυπηρετούν  συμφέροντα διαφόρων ειδών :  -

-           πρώτα από όλα εξυπηρετούν την άποψη ότι ο αρχιτεκτονικός  σχεδιασμός  του ευρώ είναι σωστός  και ως εκ τούτου  δεν τίθεται ζήτημα δομικής αλλαγής του.  Το ευρώ αποτελεί για την κυρία Μέρκελ και την Γερμανική κυβέρνηση θαυματουργό - και γι' αυτό απολύτως προστατεύσιμο - αγαθό. Χάρη σε αυτό η Γερμανία κατάφερε τα 10 τελευταία χρόνια να μετεξελιχθεί στη μοναδική οικονομική και πολιτική υπερδύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. «Αν αποτύχει το ευρώ, θα αποτύχει η Ευρώπη» συνηθίζει να λέει - εννοώντας φυσικά με αυτό την αποτυχία του «γερμανικού» ευρώ και της «γερμανικής» Ευρώπης. Γι' αυτό όταν η κυρία Μέρκελ  δηλώνει ότι «θα κάνει το παν για να σώσει το ευρώ», θα πρέπει να ληφθεί ως κυριολεξία τοις μετρητοίς. Η καγκελάριος δηλώνει αποφασισμένη να υπερασπιστεί μέχρις εσχάτων την πολυθρύλητη «κότα με τα χρυσά αβγά», το μέσο που έφερε μοναδική δύναμη, πλούτο και αίγλη στην ίδια και στη χώρα της. Ένα μέσο το οποίο στηρίζεται  σε ένα θεσμοθετημένο  μίγμα οικονομικής πολιτικής , και που  απαγορεύει εξ αρχής οποιαδήποτε προσπάθεια να πλησιαστεί η  υψηλή παραγωγικότητα της γερμανικής οικονομίας (η οποία  στηρίζεται στην υψηλή τεχνολογική βάση και παράγει μεγάλο εύρος τελικών προϊόντων) χρησιμοποιώντας  είτε την διαδικασία της  ανακατανομής του ήδη παραχθέντος πλούτου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είτε  διευκολύνοντας τις άλλες οικονομίες να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερα.

-          Δεύτερον, , δείχνουν  ότι  δεν μπορεί να επιτραπεί έξοδος χώρας από το ενιαίο νόμισμα διότι  οι συνέπειες ενός τέτοιου ενδεχομένου δεν μπορούν να υπολογισθούν . Ως εκ τούτου επιχειρούν να ανοίξουν μια απειροελάχιστη οπή στο μεγάλο μπαλόνι του ευρώ η οποία ελπίζουν να αξιολογηθεί από τις χρηματοπιστωτικές αγορές ως μια νέα δυνατότητα πολιτικής πρακτικής  στο υπάρχον  θεσμοθετημένο πλαίσιο   του ευρώ.

-          Εμμέσως πλην σαφώς επίσης αναγνωρίζεται ότι το πρόγραμμα που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα δεν βγαίνει. Για αυτό ζητούν αυτό τον επιπλέον βαθμό ελευθερίας.   

-          Δραστηριότητες που αφορούν σε περιφερειακό επίπεδο επιχειρούν να τις εφαρμόσουν σε εθνικό επίπεδο. Κάτι που προφανώς δημιουργεί σειρά προβλημάτων.    

-Υπάρχουν τα θεσμικά εργαλεία στην ΕΕ αλλά και στη χώρα μας που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια τέτοια εξέλιξη;

Το περιφερειακό νόμισμα,  θα καθοριστεί με νόμο και θα εκδοθεί από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών ως συμπληρωματικό "νόμιμο μέσο πληρωμής". Η όποια χώρα προχωρήσει στην υιοθέτηση  ενός περιφερειακού νομίσματος θα πρέπει να αναθέσει στην  κεντρική τράπεζα της να  οργανώσει την έκδοση του ως συμπληρωματικό νόμισμα , τηρώντας τις δεσμεύσεις που προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στην ευρωζώνη. Συνεπώς υπάρχει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο για τη δημιουργία ενός τέτοιου νομίσματος.

Το περιφερειακό νόμισμα  θα έχει την ίδια αξία με το ευρώ. Επομένως οι λογαριασμοί , οι τιμές και γενικά όλες οι συναλλαγές θα συνεχίζουν να εκδίδονται σε ευρώ, ακόμη κι όταν μπορούν να πληρωθούν σε περιφερειακό νόμισμα. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι είναι  ένα συμπληρωματικό παράλληλο νόμισμα του ευρώ, όχι ανεξάρτητο, με ελευθερία ισοτιμίας. Αυτή η στενή σύνδεση του με το ευρώ θα διασφαλιστεί μέσα από μια κάλυψη σε ευρώ. Για να γίνει κατανοητό δεν θα κυκλοφορήσουν περιφερειακά νομίσματα χωρίς να υπάρχει κάλυψη σε ευρώ. Για κάθε περιφερειακό νόμισμα που θα εκδίδεται θα υπάρχει κάλυψη από ευρώ το οποίο θα κατατίθεται σε λογαριασμό της ΚΤ. Συνεπώς  φαίνεται ότι με αυτό τον τρόπο , θεωρητικά, δημιουργείται η εμπιστοσύνη προς το περιφερειακό νόμισμα. Άρα δεν αυξάνεται η ποσότητα χρήματος στην οικονομία. Για να λειτουργήσει το περιφερειακό νόμισμα θα πρέπει  επίσης να υπάρχει ένα φρένο διαρροής . Το φρένο διαρροής  (πρόκειται για την επιβολή ενός  φόρου πχ. 5-10% για κάθε μετατροπή από περιφερειακό νόμισμα   σε ευρώ) ενδυναμώνει την εσωτερική παραγωγή και τη ζήτηση για εγχώρια προϊόντα. Για τη μετατροπή σε περιφερειακό νόμισμα  από ευρώ και για την είσοδο κεφαλαίων στη χώρα δεν θα υπάρχει κανένας φόρος.

Τι επιδιώκεται επομένως ;

Επιδιώκεται ουσιαστικά η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διοχέτευση της ρευστότητας στο οικονομικό σύστημα , κυρίως μέσω της αύξησης της ταχύτητας του χρήματος με στόχο την αύξηση του ΑΕΠ. Η βάση του όλου επιχειρήματος είναι η αύξηση της συναλλακτικής ζήτησης χρήματος ή καλύτερα ο έμμεσος εξαναγκασμός για συναλλαγές και η αποτροπή για κερδοσκοπική ζήτηση χρήματος. Παράλληλα με την χρήση του περιφερειακού  νομίσματος όλη η ζήτηση κατευθύνεται σε εγχώρια προϊόντα δεδομένου ότι δεν μπορούν να αγορασθούν προϊόντα διεθνή . Το εγχείρημα επομένως προϋποθέτει : εμπιστοσύνη στο νόμισμα που αποτελεί το αποθεματικό νόμισμα, δηλαδή το ευρώ. Υπάρχει η βεβαιότητα σήμερα στην Ελλάδα ότι το ευρώ θα παραμείνει το εθνικό της νόμισμα ; Σίγουρα όχι. Επομένως εδώ υπάρχει το πρώτο θέμα που δημιουργεί προβλήματα. Ακόμη , το περιφερειακό νόμισμα στις χώρες που έχει δημιουργηθεί , δεν καλείται  να λειτουργήσει ως ανάχωμα της δραστικής μείωσης της εγχώριας ζήτησης όπως συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα,. Καλείται να λειτουργήσει συμπληρωματικά   σε μια κανονικά και  ομαλά λειτουργούσα οικονομία  η οποία παράγει ευρεία γκάμμα  προϊόντων, βιομηχανικά, αγροτικά και υπηρεσίες τα οποία  είναι ανταγωνιστικά , και στην οποία  λαμβάνονται  μέτρα για την τόνωση της τοπικής και περιφερειακής οικονομίας σε σχέση με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας. Επίσης το κίνητρο για την αγορά εγχωρίων προϊόντων ενώ έχει θεωρητικά βάση , για την περίπτωση της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να εξετασθεί επισταμένως , ως ειδική περίπτωση,  δεδομένης της στενής παραγωγικής βάσης της κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις προϊόντων. Πάντως όλες αυτές οι προτάσεις κατηγορηματικά υποστηρίζω δεν αποτελούν λύση για το ελληνικό πρόβλημα. Μάλιστα δεν νομίζω ότι πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο.

-Υπάρχουν αντίστοιχα παραδείγματα, επιτυχημένα ή αποτυχημένα, στο εξωτερικό;

  Πίσω από αυτή την πρόταση υπάρχουν ποικίλες εμπειρίες συμπληρωματικών νομισμάτων, τα οποία χρησιμοποιούνται παράλληλα με το νόμισμα που εκδίδουν οι κεντρικές τράπεζες. Το μεγαλύτερο παγκοσμίως συμπληρωματικό σύστημα είναι το Οικονομικός Κύκλος WIR στην Ελβετία, στον οποίο συμμετέχουν περίπου 67.500 λογαριασμοί (περίπου 15% των εμπορικών επιχειρήσεων) και έχει ετήσια απόδοση 1,63 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα (2002).

Υπάρχει επίσης το σύστημα Barter το σύστημα CityCard και πολλά περιφερειακά νομίσματα  τα οποία έχουν υιοθετηθεί από ενώσεις ή οικονομικούς οργανισμούς. Η έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος ρυθμίζεται μέσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. 

-Σε ποιες συναλλαγές θα χρησιμοποιούσαμε το ευρώ και σε ποιες τις δραχμές;

Το κράτος  δίνει στην   κεντρική του  τράπεζα  μέρος των  ευρώ που κατέχει και λαμβάνει  το αντίστοιχο ποσό σε  περιφερειακό νόμισμα. Στη συνέχεια  το φέρνει σε κυκλοφορία, ώστε με αυτό να πληρώνονται οι μισθοί, οι κοινωνικές δαπάνες και οι υποχρεώσεις σε πιστωτές.  Ως εκ τούτου μέσω των κρατικών δαπανών υπάρχει διαρκής ροή  του νέου νομίσματος  στην οικονομία. Παράλληλα το κράτος δέχεται πληρωμές χρεών και υποχρεώσεων έναντι του δημοσίου σε περιφερειακό νόμισμα. Στην εσωτερική αγορά κανείς δεν έχει πρόβλημα να ξοδέψει τα περιφερειακά  νομίσματα που επιστρέφουν στα χέρια του, είναι όμως όλοι ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα πληρώνουν σε ευρώ ή σε περιφερειακό νόμισμα .  Επίσης οι επιχειρηματίες θα μπορούν να πληρώνουν τους υπαλλήλους και τους εσωτερικούς προμηθευτές τους με περιφερειακό νόμισμα . Επομένως όλες οι εγχώριες συναλλαγές θα γίνονται στο περιφερειακό νόμισμα ενώ αντιθέτως οι εξωτερικές συναλλαγές θα γίνονται σε ευρώ.

-Πόσο μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Τι θα γίνει με μισθούς, συντάξεις και καταθέσεις;

Θεωρητικά αν όλα λειτουργήσουν ιδανικά δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα. Όμως επειδή ποτέ δεν γίνεται κάτι σε ιδανικό επίπεδο , το πιο πιθανό σενάριο που θα ζήσουμε αν επιχειρηθεί κάτι τέτοιο (επαναλαμβάνω δεν δίνω καμιά  πιθανότητα σε μια τέτοια περίπτωση) είναι «η αποθησαύριση του ευρώ». Ο νόμος του Γκράχαμ θα λειτουργήσει σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια.

-Μπορεί οι αγορές να ερμηνεύσουν την παράλληλη κυκλοφορία των δύο νομισμάτων ως γεγονός χρεοκοπίας; Κι αν ναι τι αποτελέσματα θα έχει κάτι τέτοιο;

Νομίζω ότι  η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση αθέτησης πληρωμών εδώ και πολύ καιρό. Σίγουρα η παράλληλη  κυκλοφορία δύο νομισμάτων σε εθνικό επίπεδο σηματοδοτεί απεγνωσμένες και αδιέξοδες προσπάθειες από τις ελληνικές κυβερνήσεις να αποφύγουν τα χειρότερα.

ΚΩΣΤΑΣ  ΜΕΛΑΣ.  07.08.2012. Συνέντευξη Εφημερίδα "Η ΝΙΚΗ".