Το τρίγωνο της παγκόσμιας κερδοσκοπίας

sofokleous10

Ο σκοπός είναι το κέρδος και ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, όπως συνηθίζουν να λένε όσοι μπορούν να αποκωδικοποιούν εις βάθος τον τρόπο που έχει στηθεί το μεγάλο παιχνίδι υποτιμητικής κερδοσκοπίας πάνω στα ομόλογα του ευρωπαϊκού νότου αλλά και στο ευρώ. 

Ο… μηχανισμός έχει στηθεί εδώ και πολύ καιρό αριστοτεχνικά και από έμπειρους κύκλους, τα χνάρια των οποίων οδηγούν στις περίφημες αμερικανικές στοές της Wall Street και σε κλειστά κλαμπ, που μπροστά τους ακόμα και η λέσχη Bilderberg μοιάζει ξεπερασμένη. Αποτελείται από τρεις ισχυρότατους πόλους, που ο καθένας από το μέγεθός του επί της ουσίας νομιμοποιείται να κάνει ό,τι θέλει στις αγορές. Ενα τρίγωνο κερδοσκοπίας με αλλά λόγια που αυτή δεν διστάζει να παίζει ανήθικα παιχνίδια, ένα εκ των όποιων εξελίσσεται ακόμα πάνω από την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Στο ένα άκρο του τριγώνου βρίσκονται οι οίκοι αξιολόγησης που παρά το γεγονός ότι βάλλονται πλέον ευθέος και επισήμως, ο λόγος τους εξακολουθεί να μετράει, το δεύτερο άκρο ανήκει στις επενδυτικές τράπεζες με επικεφαλής πάντα την Goldman Sachs και τους συνεργάτες της τύπου Paulson και στην τρίτη γωνία στελεχώνεται από τα πασίγνωστα ονόματα των γκουρού-σταρ όπως του καθηγητή Nouriel Roubini και του Νομπελίστα της Οικονομίας Γιόζεφ Στίγκλιτς. Ομως τον τελευταίο πόλο συμπληρώνει και ένα ακόμα όπλο που δεν είναι άλλο από τα διεθνή ΜΜΕ σαν τους Financial Times, την Wall Street Journal και φυσικά το πρακτορείο του Bloomberg, η πλατφόρμα του όποιου είναι αυτή που ελέγχει την παγκόσμια σπέκουλα.

Κοινό μυστικό

Το ωραίο δε της υπόθεσης είναι πως στην απέναντι πλευρά του ωκεανού όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν τίποτα περισσότερο από ένα κοινό μυστικό, όπως και ότι οι συμμετέχοντες στο τρίγωνο έχουν ονοματεπώνυμο και σε πολλές των περιπτώσεων προβάλλουν την επιτυχία τους και αυτό σίγουρα δεν γίνεται τυχαία. Σκοπό έχει να γνωρίζει η αγορά ποιος είναι το μεγάλο αφεντικό και να ακολουθεί θέλοντας και μη τη γραμμή που δίνει. Και αυτή την ώρα η γραμμή είναι να διατηρηθεί η αβεβαιότητα για την Ελλάδα και για την Ευρωζώνη γενικότερα και να βγουν τεράστια κέρδη από το σορτάρισμα στο ευρώ.

Το μοίρασμα των ρόλων

Για να περάσουμε, όμως, στο σήμερα και στον τρόπο που λειτουργεί ο μηχανισμός, μια πρώτη αποκωδικοποίηση του κερδοσκοπικού μοντέλου είναι η εξής, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν τόσο έγκυροι παράγοντες της αγοράς, όσο και τα γεγονότα. Ο οίκος αξιολόγησης υποβαθμίζει, οι καθηγητές ρητορεύουν και καταστροφολογούν, η επενδυτική τράπεζα και τα hedge funds ποντάρουν και χειραγωγούν, ενώ τα μέσα μαζικής ενημέρωσης φροντίζουν να μαθαίνουν σε χρόνο on line τα νέα και την παγκόσμια τάση οι υπόλοιποι. Πρόκειται επί της ουσίας για ένα παρά πολύ απλό μοντέλο, που είναι καταδικασμένο να πετυχαίνει πάντα και ειδικά όταν το θήραμα είναι ένα τραυματισμένο νόμισμα όπως το ευρώ. Ολους τους προηγούμενους μήνες αλλά και σήμερα, για παράδειγμα ο Nouriel Roubini προβλέπει τη διάλυση της ζώνης του ευρώ χωρίς να δέχεται κανέναν αντίλογο. Προφανώς η Ε.Ε. και η οικονομία της δεν περνούν τις καλύτερες στιγμές τους, όμως κάποιοι θυμίζουν πως εδώ και δυο περίπου χρόνια έχουν γραφτεί ουκ ολίγες ανάλογες απόψεις, που ως στιγμής δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Το αυτό -και με ακόμα πιο κατηγορηματικό- τρόπο εκτιμά ο Γιόζεφ Στίγκλιτς και μια σειρά ακόμα γκουρού των αγορών, για να μη μετρήσουμε τα δεκάδες reports και τις τεχνοκρατικές αναλύσεις που συμφωνούν πως σε μερικούς μήνες μπορεί να μην υπάρχει πια η Ε.Ε.

Goldman Sach: Ο οίκος που κάνει τη… βρόμικη δουλειά

Αναλυτικότερα τώρα και αρχίζοντας από τους επενδυτικούς οίκους, που είναι και αυτοί που κάνουν όλη τη βρόμικη δουλειά, αρκεί να επισημάνουμε πως από την αρχή της χρονιάς η Goldman Sachs δεν είχε ούτε μια μέρα χασούρα από το trading. Και για να συμβεί αυτό ο μόνος τρόπος είναι να έχει σορτάρει το ευρώ έναντι του δολαρίου, όπως και τα κρατικά ομόλογα των ευρωπαϊκών κρατών από τη στιγμή που εκεί έχει γίνει το μεγάλο κερδοσκοπικό παιχνίδι. Η τράπεζα, που έχει έρθει αντιμέτωπη με τις κατηγορίες της SEC για απάτη στην αγορά ενυπόθηκων χρεογράφων, κατάφερε να παρουσιάσει κύκλο εργασιών

Ο μεγαλύτερος σορτάκιας

Θυμίζουμε πως το αμφιλεγόμενο αμερικανικό «σπίτι», που παρ’ όλα αυτά είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος της FED, είχε σορτάρει το ευρώ πατώντας πάνω στο ελληνικό δημοσιονομικό πρόβλημα και έλεγε πως θα ήταν ευχής έργο το ευρώ «κάτσει» στο 1,22 έναντι του δολαρίου. Μετά όμως άλλαξε στάση και έβλεπε το κοινό νόμισμα στο 1,25 στο σημείο δηλαδή που έχει δώσει πάγια σύσταση για αυτοματοποιημένες πωλήσεις (short). Αυτό που με απλά λόγια κάνουν τα software της Goldman Sachs είναι να σορτάρουν σταθερά, αλλά και να κερδοσκοπούν και προς τη long κατεύθυνση όποτε υπάρχει τεχνική αντίδραση. Από την ώρα δε που είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στην αγορά των νομισμάτων, οι υπόλοιποι ακολουθούν και δεν χρειάζεται φυσικά περαιτέρω ανάλυση, ειδικά σε εκείνους που γνωρίζουν πώς λειτουργούν τα χρηματιστηριακά ταμπλό, για να γίνει κατανοητό ότι ένα τέτοιο μοντέλο δύσκολα χάνει.

Ομόλογα και CDS

Οσον αφόρα τώρα το παιχνίδι με τα Credit Default Swaps και τα κρατικά ομόλογα των χωρών του Νότου, τα γεγονότα και ο ρόλος της GS είναι επίσης γνωστά. Θυμίζουμε πως ήταν ο οίκος που προσπάθησε πολλές φόρες να ντιλάρει με την ελληνική κυβέρνηση και όταν δεν τα κατάφερε ξεκίνησε έναν ανοιχτό πόλεμο με αρνητικά reports, που μάλιστα σηματοδότησαν την αρχή της κατάρρευσης του Χρηματιστήριου και των ομόλογων στο τέλος του 2009. Ομως ο οίκος, ακολουθώντας την ψυχρή φιλοσοφία του κέρδους με κάθε τρόπο, επανήλθε στην Ελλάδα φέρνοντας μαζί του εκπροσώπους από πιο σκληρά κερδοσκοπικά χαρτοφυλάκια του κόσμου, με πιο διάσημο αυτό του Paulson. Και αυτή η προσπάθεια δεν απέδωσε, ωστόσο είναι, αν μη τι άλλο, ενδεικτικό του ότι η Goldman Sachs με απεριόριστο θράσος δοκίμασε να βάλει στην καρδιά της ελληνικής οικονομίας το hedge fund που τα διεθνή δημοσιεύματα αναφέρουν πως ήταν ο μεγαλύτερος σορτάκιας των ελληνικών ομολόγων. Ενώ έχει εμπλακεί στην υπόθεση της κατηγορίας της G.S. πως εξαπάτησε πελάτες της πουλώντας τους subrime, τα οποία είχε δομήσει και στη συνέχεια σορτάρει το hedge fund του Paulson…

Οι βαθμολογητές, τα… παπαγαλάκια

Σχετικά με τους οίκους αξιολόγησης ή αλλιώς την άλλη γωνία του τριγώνου της κερδοσκοπίας, τα περιστατικά που τουλάχιστον κινούν υποψίες για… στημένη δουλειά είναι πάμπολλα. Και αυτό δεν το λέει πια μόνο η αγορά, αλλά ακόμα και ευρωπαίοι και αμερικανοί αξιωματούχοι. Το 2008 οι οίκοι αξιολόγησης ήταν τα «μαύρα πρόβατα» του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος. Όχι μόνο είχαν αποτύχει να προειδοποιήσουν τους επενδυτές για την κρίση που ερχόταν -ως όφειλαν- αλλά και είχαν συμβάλει ενεργά στο ξέσπασμά της, διογκώνοντας τη φούσκα του δανεισμού. Σήμερα, οι ίδιοι οίκοι βρίσκονται στην κορυφή του κόσμου. 

Από τα χείλη των αναλυτών τους κρέμονται ολόκληρες κυβερνήσεις ακόμα και πολύ ισχυρότερες από την ελληνική. Είναι οι «ανέγγιχτοι βασιλιάδες του finance» σύμφωνα με τη βρετανική Telegraph, ή «η νέα δύναμη στην πολιτική της Ευρώπης» κατά τους συντάκτες του Reuters. Όσο για τα ποιοτικά στάνταρ των αναλύσεών τους, αυτά είναι πλέον γνωστά σε όλους. «Ας ελπίσουμε ότι θα είμαστε όλοι πλούσιοι και συνταξιούχοι όταν αυτός ο πύργος από τραπουλόχαρτα καταρρεύσει», έγραφαν τα e-mails που αντάλλασσαν μεταξύ τους οι αναλυτές της Standard & Poor’s, όταν αξιολογούσαν τους τίτλους που κατά την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 ονομάστηκαν «τοξικοί». «Η ιστορία των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης είναι μία με κολοσσιαία λάθη», είχε πει ο πρόεδρος της αρμόδιας εξεταστικής επιτροπής της αμερικανικής Βουλής ενώπιον της οποίας είχαν παρουσιαστεί αυτά τα e-mails καθώς και άλλα προκλητικά αποδεικτικά στοιχεία για τη σύγκρουση συμφερόντων στους κόλπους των οίκων. 

Ουσιαστικά, οι αναλυτές τους ανταγωνίζονταν μεταξύ τους στο ποιος θα ρίξει χαμηλότερα τα στάνταρ των αξιολογήσεών του, προκειμένου να κερδίσει τη δουλειά από τον εκάστοτε εκδότη. Αυτό που έγινε σαφές τους τελευταίους μήνες είναι ότι το ίδιο το επιχειρηματικό μοντέλο των τριών οίκων είναι ελαττωματικό. Και ενώ οι Τρεις Μεγάλοι -Standard & Poor’s, Fitch και Moody’s- πρόδωσαν την αγορά όταν αυτή ζήτησε τη συμβουλή τους στο «παιχνίδι» των σύνθετων ομολόγων και των δυσνόητων τιτλοποιήσεων, τώρα οι ίδιοι οίκοι καλούνται και πάλι να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις. Όμως, αυτή τη φορά, το παιχνίδι έχει «χοντρύνει». Σήμερα, το θέμα που «καίει» τους επενδυτές δεν είναι η ποιότητα ενός εξωτικού ομολόγου, ή η φερεγγυότητα μιας τράπεζας, αλλά το αξιόχρεο ολόκληρων χωρών. Εξαιτίας της σοβαρής επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών πολλών χωρών, η προσοχή έχει στραφεί από τα σύνθετα ομόλογα και τις τιτλοποιήσεις δανείων στα κρατικά ομόλογα.

….και οι κίνδυνοι για την πραγματική οικονομία

Στα μέσα του 1999 τέθηκε σε ισχύ η συνθήκη της Βασιλείας ΙΙ, για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Στον πυρήνα της η συνθήκη εκείνη είχε την συσχέτιση της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών με την αξιολόγηση των προϊόντων στα οποία επενδύουν. Οι τράπεζες που επενδύουν σε χρεόγραφα με υψηλή πιστωτική αξιολόγηση (ΑΑΑ), χρειάζεται να δεσμεύουν λιγότερα εγγυητικά κεφάλαια. Σύμφωνα με τη Βασιλεία ΙΙ, για την αγορά ενός επενδυτικού προϊόντος αξίας 1 εκατ. ευρώ, με αξιολόγηση ΑΑΑ, η τράπεζα υποχρεώνεται να κατέχει ίδια κεφάλαια ύψους 5.600 ευρώ, περίπου 180 φορές λιγότερα. Αν η αξιολόγηση πέσει στο Ba1, η τράπεζα υποχρεούται να αυξήσει τα ίδια κεφάλαιά της για το ίδιο προϊόν στις 200 χιλ. ευρώ. Η καταστροφή επέρχεται αν η αξιολόγηση μειωθεί στο B1. Η τράπεζα υποχρεώνεται τότε να διατηρεί ολόκληρο το ποσό, ως αντιστάθμισμα στην πιθανή απώλεια του χρεογράφου. Μια χώρα, της οποίας οι τράπεζες έχουν αγοράσει ομόλογα, όταν υποβαθμίζεται αρχίζει να φλερτάρει με την κόλαση. Οι τράπεζες που έχουν πάρει τα χαρτιά της αρχίζουν να νοιώθουν «ναυτία», καθώς σταδιακά μεταβάλλονται σε ασθενείς που το διεθνές σύστημα θέλει να απομονώσει.. Η πιστοληπτική αξιολόγηση έχει άμεση σχέση τόσο με την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, όσο και με το εύρος του όγκου των συναλλαγών της τράπεζας.

Όσο μεγαλύτερη είναι η αξιολόγηση που διαθέτουν τα προϊόντα στα οποία επενδύει μια τράπεζα, τόσο λιγότερα ίδια κεφάλαια χρειάζεται ενώ ταυτόχρονα μπορεί να δίνει άνετα δάνεια στους πελάτες της. Όταν περιορίζεται η αξιολόγηση των τίτλων, που έχει επενδύσει η τράπεζα, η ίδια είναι υποχρεωμένη να αποσύρει πολλαπλάσιες πιστώσεις από την αγορά, ώστε να διατηρήσει την κεφαλαιακή της επάρκεια. Αυτό από μόνο του έχει επιπτώσεις στα κέρδη της τράπεζας αλλά και στην πραγματική οικονομία. Αναφορικά με τις αξιολογήσεις των επιχειρήσεων, εξυπακούεται ότι οι καλές εκθέσεις φέρνουν χαμηλότερα επιτόκια στους δανεισμούς τους. Επηρεάζεται ανάλογα όλος ο κύκλος της παραγωγής, ενώ επιπτώσεις αντίστοιχες υπάρχουν και στις μετοχές τους.

Η «μαύρη» πλατφόρμα του Bloomberg

Και για να περάσουμε στη γωνία που ελέγχουν τα διεθνή ΜΜΕ, και εδώ τα πράγματα είναι παρά πολύ απλά αν παρακολουθήσει κάνεις τη μεγάλη εικόνα. Κατ’ αρχάς, αυτό που πρέπει να ειπωθεί είναι πως η παγκόσμια οικονομική κοινότητα ενημερώνεται από τη γνωστή μαύρη πλατφόρμα του Bloomberg, που οι brokers ονομάζουν χαρακτηριστικά ως τον μεγαλύτερο καταστροφολόγο, όπως και από τα βαριά ονόματα τύπου «Financial Times» και «Wall Street Journal». Ο ρόλος άλλωστε των «F.T.» στο παιχνίδι με την Ελλάδα είναι πασίγνωστος και δεν είναι τυχαίο πως με το που πάρθηκε η απόφαση για την παροχή βοήθειας των 120 δισ. ευρώ από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, ευθύς αμέσως άνοιξε το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους της χώρας. Οπως επίσης δεν είναι τυχαία η ταχύτητα με την οποία όλα τα μέσα αντέδρασαν μετά το πακέτο στήριξης των 750 δισ. ευρώ, πυροβολώντας στην κυριολεξία την αγορά με ρεπορτάζ και αναλύσεις, που ακύρωναν την προσπάθεια και έφταναν να προβλέπουν έως και κοινωνική εξέγερση σε όλη την Ευρώπη.